برای توسعه دامداری در کشور به دنبال دامداران سنتی برویم

سونیا یزدان پناه

عصراقتصاد: دامپروری و دامپروری سنتی ، سهم بسیار زیادی در زندگی و تامین معاش خانواده های روستایی ، و تاریخچه‌ای چند هزار ساله دارد. در حال حاضر حدود ۷۰% گوشت مورد نیاز کشور از طریق دامداری های سنتی تأمین می‌شود. ولی شاید به لحاظ کم قوه بودن از نظر مالی و سرمایه گذاری های اندک در این بخش، آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است. همچنین عدم سرمایه گذاری گسترده در دامداری سنتی با کم دانشی برخی از فعالین در این حوزه گسترده می شود و مشکلات خاص خود از جمله اتلاف سرمایه های اندک روستاییان ناشی از این کمبود دانش را به دنبال دارد.

همچنین لازمه رسیدن به پایداری در قیمت دام و طیور کنترل و کاهش هزینه های جانبی تولیدی از جمله هزینه بالای خوراک است؛ در غیر این صورت تاثیرات مخرب افزایش قیمت این محصولات استراتژیک مستقیما بر اوضاع کشور، جبران ناپذیر خواهد بود.

در همین رابطه محمدهادی آقاجانی دلاور ، کارشناس متخصص در این حوزه ، با اشاره به گسترش دامداری‌ها در سال های ۸۴ تا ۸۶ و قبل آن با اعطای تسهیلات سرمایه در گردش گفت: متاسفانه در دولت های بعد به بهانه صنعتی کردن و استفاده از سود بیشتر و همچنین کاهش تورم و افزایش نقدینگی، اعطای تسهیلات هرچند اندک قطع شد که پیامد آن تعطیلی واحدهای کم بازده سنتی و متعاقب آن برخی واحدهای نیمه صنعتی بود.

این محقق و پژوهشگر حوزه دام سیاست‌های غلط را که ناشی از تصمیمات غیر اصولی با عدم آینده نگری را علل رکود صنعت دام دانست و خاطرنشان کرد: صنعتی کردن در شرایطی که بیش از ۶۰ درصد شیر تولید شده کشور از طریق دامداری های سنتی و کوچک تولید می ‎ شود، سیاستی اشتباه بود.

هزینه بالای خوراک چالش بزرگ صنعت دام و طیور کشور

آقاجانی خاطرنشان کرد:قیمت بالای نهاده و خوراک دام و طیور، عدم تطابق و همخوانی بین قیمت محصول دامی نظیر شیر با هزینه های دامپروری مانند خوراک و نبود بیمه برای پوشش خسارت دام و دامداری بخشی از مشکلات عدیده این بخش و خطراتی است که دامداری های سنتی را به شدت تهدید می کند.

دکترای علوم دامی ، هزینه بالای تهیه خوراک برای دام را علل بی انگیزگی دامداران برای ادامه فعالیت  دانست و تصریح کرد: قیمت محصولات دامی نظیر گوشت و شیر با هزینه جاری نگهداری دام تناسب نداشته و در مقایسه با سایر کالاهای کشور رشد قیمتی نکرده است.

با وجود مشکلات ، فعالین این عرصه توانستند علاوه بر تولید در توسعه روستایی به طور جدی دستاورد های خوبی داشته باشند. دامدارانی که در قالب تعاونی یک روستا را به صورت منسجم مدیریت می کنند.

به گزارش عصر اقتصاد ، علیرضا رئیسی از فعالان عرصه دامداری با حضور در برنامه بارکد اظهار داشت : تعاونی به کمک منابع طبیعی روستای سُرهه واقع در رشته کوه های البرز تشکیل شد. دولت در حدود سال ۱۳۴۲ یک سری زمین های دارای سند مالکیت را تحت عنوان منابع طبیعی مصادره کرد. تعاونی این زمین ها را در قالب بایدها و نبایدها به روستاییان برمی گرداند. منابع طبیعی و مردم درخواست دادند و زمین هایی که قبلاً در آن ها محصولات کشت می شدند، اکنون دوباره آغاز به کشت کرده اند.

انگیزه دامداران سنتی ، عامل توسعه این صنعت

وی در خصوص زیرمجموعه ها ، فعالیت های توسعه روستایی و تعداد دامداری های فعال گفت :  این تعاونی تازه تأسیس است و از نظر کارایی شاید ۸۰% وارد بعد عملی شود. اکنون ۶ دامداری سنتی زیر نظر تعاونی هستند ولی مستقل عمل می کنند، این ها باید از حالت کاملاً سنتی خارج شوند و به سمت صنعتی بروند.

رئیسی ادامه داد : برای توسعه دامداری در کشور به دنبال دامداران سنتی برویم، چرا که این دامداران انگیزه بیشتری جهت توسعه این صنعت دارند و همواره مشکلاتی وجود دارد که این دامداران با وجود آلودگی های زیستی و خطرها درگیر هستند.

وی عنوان کرد : دام ها به دلیل خشکسالی و اصلاح نژاد باید در یک مکان محصور بمانند. نژادها باید اصلاح شوند . تغذیه دام به وسیله چرا در مراتع کامل نیست و به گونه ای است که دام فقط زنده بماند و این یک دلیل ضعیف بودن دام های سنتی است. شستشو و واکسیناسیون در دامداری های سنتی ضعیف است و نگهداری در حد استانداردهای نسبی سطح کشوری نیست. همچنین میزان دز واکسن ها پایین است و این موضوع گله را بارها درگیر کرده است.

امکانات بیمه ای دامدار محدود است

رئیسی در خصوص امکانات بیمه ای در نظر گرفته شده اظهار داشت : ما نیز به هر دلیلی نباید از بیمه خسارت دریافت کنیم. بیمه نیز موانع خودش را دارد و باید درصد بالایی درآمد کسب کند تا بتواند خسارت بدهد. بیمه گذار ابتدا شرایط را بررسی می کند که آیا دام شایستگی بیمه شدن را دارد یا خیر. بیمه گذار نیز باید بررسی کند که آیا بیمه کردن گله مقرون به صرفه است؟ . در واقع نمی توان بیمه گذار را حامی کامل این حرفه فرض کرد.

انتخاب دام مناسب مشکل اصلی دامداری سنتی

همچنین محسن کاشفی لعل،  دامدار فعال ، در گفتگوی تلفنی این برنامه در بیان مشکلات این حوزه عنوان کرد: انتخاب دام مناسب اولین مشکل در حوزه دامداری سنتی است. هر آب و هوایی برای یک نوع دام مناسب است.ما از سطح تولید اقتصادی یا شناختی نداریم یا شناخت کمی داریم.

وی افزود:  این مشکل را می توان از طریق تشکیل کارگاه هایی در دانشگاه ها حل کرد، به این صورت که دانشجوها و دامپرورها و اساتید مسائل را به صورت علمی و تجربی و تخصصی حل کنند.

دامداری از سنتی به صنعتی در حال تغییر است

کاشفی در خصوص تغییر از شیوه سنتی به صنعتی گفت : اگر ما از سنتی به سمت صنعتی می رویم به دلیل این است که ما به سمت دام هایی می رویم که به صورت علمی اصلاح می شوند. ما دامی را انتخاب می کنیم که با محیطمان سازگار است.

وی به هزینه های این صنعت اشاره کرد و افزود : صنعتی شدن نیاز به زمان و هزینه زیاد دارد. دام و گله ی مناسب ساختنی است. حرکت به سمت صنعتی شدن خوب است به شرط آنکه نیازهای دام با کمترین هزینه برآورده شود.

کاشفی در پایان گفت : یکسان نبودن قیمت ها در مناطق مختلف، علمی نبودن کشاورزی، اداره شدن ۷۰% دامداری ها به صورت سنتی از جمله مشکلات است. تقریباً طیف وسیعی از دامدارهای سنتی به ضریب تبدیل، افزایش تولید، کاهش بیماری ها توجه نمی کنند.

رشد کشاورزی عامل رشد دامپروری صنعتی

در ادامه رئیسی در خصوص تعریف و تفکیک سنتی از صنعتی اظهار کرد: دام و حیواناتی که در یک منطقه زندگی می کنند، با آن منطقه سازگار شده اند. اگر می خواهیم دام را جابجا کنیم، باید در منطقه دیگر بستری مانند منطقه قبلی ایجاد شود یا اصلاح ژنتیک و ترکیب صورت بگیرد، این یکی از تعاریف صنعتی است.

وی ادامه داد : دامداری صنعتی یک دام با نژاد خاصی ندارد. بلکه دامدارهای صنعتی، دام را از طریق اصلاح ژنتیک و ترکیب می سازند، ولی این دام قطعاً دارای ضعف هایی است و دامدار صنعتی از طریق فناوری آن ضعف ها را پوشش می دهد، مثلاً دما و نور را تنظیم می کند. متخصص جیره نویس در دامداری ها تغذیه دام را از لحاظ پروتئین، مواد معدنی، کالری و مکمل ها کنترل می کند. دامداری های صنعتی دارای تعدادی متخصص و دامپزشک هستند که مرتب دام را مورد بررسی و آزمایش قرار می دهند.

این فعال اقتصادی تصریح کرد : ما اکنون وارد کننده غلات هستیم و زمانی می توانیم درباره صنعتی صحبت کنیم که پوشش کشاورزی و غلات در داخل کشور تکمیل شود. ما اگر می خواهیم که دامپروری صنعتی را رشد دهیم باید از ریشه که کشاورزی است، آغاز کنیم.

رئیسی در پایان اظهار داشت : دامداری سنتی در کشور ما نیازمند تجهیزات دامداری صنعتی نیست، زیرا دام در طبیعت زندگی می کند و وحشی است. اگر ما بخواهیم کارهای صنعتی بر روی آن ها انجام دهیم، نیاز به هزینه دارد و یک دامدار سنتی روستایی نمی تواند این هزینه های زیاد را تأمین کند. جهاد کشاورزی نباید استانداردها اروپا رو به دامدارهای سنتی تحمیل کند.