۱۰ اردیبهشت در تقویم ملی ایران به نام روز ملی خلیج فارس ثبت شده است. هرچند که خلیج فارس نامی برای پهنه آبی جنوب کشور است اما درواقع این پهنه دریایی دربردارنده هویت تاریخی و فرهنگی ایران است که این روزها به‌دلیل بهرهبرداریهای ناپایدار حال خوبی ندارد و به گفته مدیرکل دفتر حفاظت از زیست‌بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست وضع تنوع زیستی آن بحرانی است.
داوود میرشکار در گفت‌وگو با ایسنا ضمن بیان اینکه خلیج فارس یکی از پهنه‌های استراتژیک کشور است که اکوسیستمی متنوع و البته حساس و شکننده دارد، اظهار کرد: جنگل‌های حرا، آبسنگ‌های مرجانی، مصب‌ها، خوریات و… ازجمله زیستگاه‌های خلیج فارس هستند همچنین در آب‌های خلیج فارس گونه‌های مهم و روبه انقراضی زیست می‌کنند که ازجمله آن‌ها می‌توان به لاک‌پشت‌های دریایی اشاره کرد.
تغییر اقلیم تهدیدی جدی برای خلیج فارس
او با اشاره به اینکه یکی از تهدیدات جدی برای خلیج فارس، زیستگاه‌ها و گونه‌های آن تغییرات اقلیم است، تصریح کرد: خلیج فارس دریایی نیمه‌بسته است و این موضوع سبب می‌شود که جریان آب در خلیج فارس کم باشد و دمای آب افزایش پیدا کند. این موضوع در کنار گرم شدن زمین و تغییر اقلیم تاثیری منفی بر زیستگاه‌های خلیج فارس دارد.
زیستگاه‌های خلیج فارس از بین رفته‌اند
مدیرکل دفتر حفاظت از زیست‌بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه ضمن انتقاد از خلاهای موجود در حوزه مدیریت شیلات در کشور گفت: متاسفانه به‌دلیل نبود بهره‌برداری پایدار از پهنه دریایی خلیج فارس، فعالیت‌های غیرمجاز و غیرقانونی صید و صیادی و استفاده از تجهیزات غیرمجاز صید شاهد آن هستیم که بسیاری از زیستگاه‌های خلیج فارس به دلیل فعالیت‌های صید و صیادی از بین رفته‌اند.
این موضوع اثر منفی مستقیمی بر ذخایر آبزیان دارد و علاوه بر تهدید تنوع زیستی در آب‌های خلیج فارس، معیشت خود صیادان را نیز به‌خطر می‌اندازند چراکه صیادان وابسته به تجدید ذخایر آبزیان هستند.
میرشکار ادامه داد: براساس قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی، فرایند برآورد ذخایر، صدور مجوزهای صیادی، برخورد با تخلفات و… برعهده سازمان شیلات است و سازمان حفاظت محیط زیست نمی‌تواند به این موضوع‌ها ورود کند.
ما از مجلس شورای اسلامی خواسته‌ایم که نسبت به تغییر و اصلاح این قانون اقدام کند چراکه بر این باور هستیم که سازمان بهره‌برداری از منابع آبزی خود نمی‌تواند ناظر بر فعالیت صید و صیادی نیز باشد.
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود آلودگی نفتی را از دیگر تهدیدات جدی خلیج فارس ذکر و اظهارکرد: استخراج نفت در پهنه آبی خلیج فارس، حمل و نقل آن، شکستن مسیر انتقال نفت و… آلودگی‌هایی را به دریا منتقل می‌کند و در نهایت اکوسیستم دریایی و ساحلی را درمعرض خطر قرار می‌دهد. از سویی دیگر اکوسیستم خلیج فارس با ورود پساب‌های شهری و صنعتی نیز تهدید می‌شود.
مدیرکل دفتر حفاظت از زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در کنار تمامی این موارد روزبه‌روز با افزایش برداشت آب از پهنه دریایی خلیج فارس مواجه هستیم، تصریح کرد: متاسفانه بخشی از تنوع زیستی دریا هنگام برداشت آب از بین می‌رود و ضوابطی که باید هنگام برداشت آب از دریا رعایت شود، اعمال نمی‌شود.
در کنار این پساب حاصل از آب‌شیرین‌کن‌ها که شوری بیشتر نسبت به آب دریا دارد، به اکوسیستم‌های آبی بازگردانده می‌شود و تبعاتی را به‌دنبال دارد.
او افزود: در این رابطه ما در سازمان حفاظت محیط زیست در سال‌های اخیر تلاش کرده‌ایم که محل استقرار آب‌شیرین‌کن‌ها را با درنظر گرفتن معیارهای زیست‌محیطی انتخاب و بتوانیم استقرار آن‌ها را در سواحل مدیریت کنیم اما به هرحال این مسئله به‌عنوان یکی از تهدیدات خلیج فارس مطرح است.
استحصال زمین از دریا تنوع زیستی را به‌نابودی می‌کشاند
به گفته میرشکار استحصال زمین از دریا و خشک کردن بخشی از آن برای استقرار تجهیزات صنعتی یا توسعه فعالیت‌های گردشگری غیرپایدار نیز زیستگاه‌ها و تنوع زیستی را به‌نابودی می‌کشاند. این مسئله نیز در خلیج فارس مشاهده می‌شود.
او در ادامه به پایش سالانه تنوع زیستی در خیلج فارس اشاره کرد و توضیح داد: زیستگاه‌های تخمگذاری لاک‌پشت‌های دریایی، آبسنگ‌های مرجانی، جنگل‌های حرا و… دائم رصد می‌شوند و با همکاری استان‌ها برنامه‌های مدیریتی مختلفی در این زیستگاه‌ها اجرایی می‌شود.
متاسفانه بر اساس آخرین بررسی‌های انجام شده ۹۵درصد از آبسنگ‌های مرجانی را تا عمق ۱۰متر در خلیج فارس از دست داده‌ایم. از سویی دیگر زیستگاه‌های حساس لاک‌پشت‌های دریایی نیز مشخص شده‌اند و برنامه‌های حفاظتی در آن‌ها اجرایی می‌شود.
وضع بحرانی تنوع زیستی در خلیج فارس
مدیرکل دفتر حفاظت از زیست‌بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در پایان با اشاره به اینکه به گفته بسیاری از کارشناسان محیط زیست و حتی کارشناسان شیلات وضع تنوع زیستی در خلیج فارس بحرانی است، تاکید کرد: ما برای حفظ اکوسیستم خلیج فارس نیازمند آن هستیم که تمامی دستگاه‌ها و حتی مردم به سازمان حفاظت محیط زیست کمک کنند.
