اکرم رضائی نژاد
در پی خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران و بازگشت موج تحریم‌های متوقف شده این کشور علیه ایران، شرکت‌های بین‌المللی اروپایی، آسیایی و آمریکایی بازار ایران را ترک کرده‌اند و یا فعالیت خود را به حالت تعلیق درآورده‌اند که در این میان فرانسه با خروج ۹ شرکت که از سرمایه گذاران خارجی بزرگ در ایران بودند جزء کشورهای پیشتاز ترک ایران بود.
اما مواضع فرانسه در قبال تحریم روسیه به گونه دیگری است. درحالی که پیشتر وزیر اقتصاد فرانسه گفته بود با تحریم‌ها قصد منزوی کردن بخش مالی و اقتصادی روسیه را دارد در اظهار جدید گفته است: شرکت ها بازار روسیه را فعلا ترک نکنند و فقط فعالیتهایشان را متوقف کنند.
یکی از حاضران در نشست روز جمعه (۴مارس) کاخ الیزه، به روزنامه فرانسوی زبان «فیگارو» گفته بود: «به ما یادآوری شد که هر شرکتی حق دارد، به طور مستقل استراتژی خود را در بازار روسیه تعیین کند.»
این منبع آگاه افزوده بود: «برونو لومر، وزیر اقتصاد و دارایی فرانسه گفت که بهتر اکنون روابط تجاری را متوقف کنید تا اینکه با عجله و به صورت یکجانبه و بدون هشدار به کسی این کشور را ترک کنید.»
این نقل قول از وزیر دارایی فرانسه به شدت با اظهارات قبلی وی در رابطه با این موضوع در تضاد است.
با توجه به این اظهارات عملکرد فرانسه در مقابل تحریم ایران قابل تامل است. با صدور قطعنامه ۲۲۳۱ و امضای برجام، شرکت‌های فرانسوی همچون گذشته با عقد قرارداد، تعهداتی را در قبال ایران عهده دار شدند.
نقض قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام از سوی آمریکا موجب شد نه تنها فرانسه در کنار سایر اعضای اروپایی اقدامی موثر برای نجات برجام انجام ندهد، بلکه شرکت های فرانسوی نیز همچون گذشته بدون توجه به تعهدات خود، یکی پس از دیگری از ایران خارج شوند.
در حالی که انتظار میرفت شرکت‌های خودروسازی نظیر رنو و پژو بعد از خروج امریکا از برجام ایران را ترک نکنند، اما به محض اعلام ترامپ به خروج از برجام، آنها نیز فورا ایران را ترک کردند.
این در حالی است که پژو بابت خروج از ایران بابت تحریم‌های قبلی خسارت به شریک ایرانیاش داده و تعهد داده بود که دیگر چنین رفتارهایی را تکرار نکند.
فرانسه در کنار انگلیس و آلمان به عنوان اعضای اروپایی برجام در قبال نقض عهد آمریکا، بدون هیچ اقدام عملی در قبال تعهداتشان نسبت به ایران، ابتدا به حمایت کلامی پرداخته و سپس با مرور زمان و بدون توجه به صبر استراتژیک یک ساله ایران، به تهدید ایران پرداختند که چرا بر اساس بندهای ۲۶ و۳۶ برجام، گام های چهارگانه در کاهش تعهداتش برداشته است.
در حالی که گام های ایران در قالب برجام صورت گرفته و نقض آن به حساب نمیآید، آنها به طور غیرمنطقی اصرار بر نقض برجام توسط ایران دارند.
محمدحسین کبریا، کارشناس سیاسی معتقد است، نقش فرانسه در تحریم های اقتصادی، تجاری، نظامی و هسته‌ای ایران پررنگ است.
فرانسه نه تنها در انتقال پرونده هسته ای ایران از آژانس انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل و صدور قطعنامه های ضد ایرانی در این شورا نقش کلیدی داشت، بلکه در دوران مذاکرات هسته ای ایران با ۱+۵، کارشکنیهای فراوانی کرد تا ایران از حقوق خود محروم شود.
اکنون نیز همزمان با مذاکرات غیررسمی جاری در وین برای احیا برجام و زنده شدن امیدها در ایران برای بازگشت شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی، شرکت‌های فرانسوی در روزهای اخیر درباره ازسرگیری فعالیت در ایران حتی بعد از لغو تحریم‌های آمریکا ابراز تردید کرده‌اند.
در این میان شرکت نفتی توتال و شرکت پژو-سیتروئن، پی‌اس‌ای، که اخیرا به گروه چندملیتی خودروسازی «استلانتیس» پیوسته است، یکی تلویحا و دیگری آشکارا گفته‌اند که از بیم مجازات‌های آمریکا قصد ادامه سرمایه‌گذاری در ایران را ندارند.
شرکت نفتی توتال فرانسه که همواره یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی در ایران بوده است، تصمیم خود مبنی بر بازنگشتن به ایران را بسیار آشکارتر از پی‌اس‌ای اعلام کرده است.
ژان پیر اِسبرِر، مدیر مالی توتال حدود ۲۰ روز پیش در یک کنفرانس تلفنی به تحلیل‌گران اعلام کرد که این شرکت نفتی به دلیل نبود اطمینان در مورد تحریم‌های ایران، فعلا قصد بازگشت به این کشور را ندارد.
این در حالیست که «توتال انرژی(توتال سابق)» در شرایط جنگ اوکراین و روسیه و به دنبال آن تحریم روسیه همچنان در روسیه مشغول فعالیت هستند و به نظر قصدی برای خروج از روسیه را ندارند. روز جمعه ۴ مارس (۱۳ اسفند) کشتی‌های متعلق به این شرکت همچنان حامل گاز روسیه به مقصد تضمینی اروپا بودند.
شرکت توتال منافع بسیاری در روسیه دارد و با مشارکت ۴/۱۹ درصدی، یکی از سهامداران عمده غول گازی روسیه یعنی «نوُاتِک» محسوب می‌شود. «توتال انرژی» همچنین در پروژه‌های بسیاری در روسیه از جمله در سیبری فعالیت دارد. در سال ۲۰۲۰(۱۳۹۸) ۱۷درصد از تولیدات نفتی-گازی و ۲۴ درصد از ذخایر این شرکت در خاک روسیه قرار داشتند.
