فرسودگی زیرساخت دیجیتال ایران؛ چالشی بزرگ برای توسعه پایدار
مهرین نظری
در دنیای امروز، زیرساخت‌های دیجیتال به‌عنوان قلب تپنده اقتصاد و جامعه محسوب می‌شوند. این زیرساخت‌ها شامل شبکه‌های ارتباطی، سرورها، مراکز داده، تجهیزات اینترنت و سیستم‌های نرم‌افزاری می‌شوند که پایه و اساس توسعه فناوری و اقتصاد دیجیتال را تشکیل می‌دهند.
اما متأسفانه، در ایران، فرسودگی و عدم به‌روزرسانی این زیرساخت‌ها به یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی توسعه دیجیتال کشور تبدیل شده است.
مشکلات ناشی از فرسودگی تجهیزات
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که به وضوح در زیرساخت دیجیتال ایران دیده می‌شود، فرسودگی تجهیزات و عدم نوسازی آن‌هاست. بسیاری از تجهیزات شبکه‌های ارتباطی و اینترنتی کشور، از جمله روترها، سوئیچ‌ها و فیبر نوری، سال‌هاست که به‌روزرسانی نشده‌اند و از فناوری‌های قدیمی استفاده می‌کنند. این تجهیزات که در دهه‌های گذشته نصب شده‌اند، اکنون دیگر توانایی پاسخگویی به نیازهای فزاینده کاربران و کسب‌وکارهای دیجیتال را ندارند.
به عنوان مثال، ظرفیت مراکز داده کشور به دلیل استفاده از سرورهای قدیمی و فرسوده به شدت محدود شده است. این مشکل باعث کاهش سرعت اینترنت و افزایش قطعی‌های مکرر شده است که تاثیر منفی زیادی بر تجربه کاربران و همچنین بر کسب‌وکارهای آنلاین داشته است. زیرساخت‌های قدیمی، به‌ویژه در شبکه‌های ارتباطی و موبایل، نمی‌توانند تقاضای بالای کاربران برای استفاده از خدمات اینترنت پرسرعت را تامین کنند و این موضوع منجر به کاهش بهره‌وری در بخش‌های مختلف اقتصادی شده است.
عدم سرمایه‌گذاری و به‌روزرسانی
یکی از دلایل اصلی فرسودگی زیرساخت‌های دیجیتال ایران، عدم سرمایه‌گذاری کافی در این بخش است. دولت‌ها به دلایل مختلف از جمله محدودیت‌های بودجه‌ای و تحریم‌ها، نتوانسته‌اند سرمایه‌گذاری‌های لازم برای نوسازی تجهیزات و ارتقای فناوری‌ها را انجام دهند. این کمبود سرمایه‌گذاری، باعث شده است که ایران از کشورهای منطقه و حتی جهان عقب بماند و نتواند همگام با توسعه فناوری در سطح بین‌المللی حرکت کند.
علاوه بر این، نبود برنامه‌ریزی استراتژیک برای توسعه زیرساخت‌های دیجیتال نیز یکی دیگر از عوامل مهم این فرسودگی است. بسیاری از پروژه‌های بزرگ ارتباطی و فناوری اطلاعات، به دلیل نبود هماهنگی میان نهادهای مختلف و تغییرات مداوم در سیاست‌گذاری‌ها، یا به تعویق افتاده‌اند و یا به درستی اجرا نشده‌اند. این موضوع باعث شده است که زیرساخت‌های موجود نتوانند به‌طور موثر به نیازهای کاربران پاسخ دهند.
تأثیر تحریم‌ها بر فرسودگی زیرساخت‌ها
تحریم‌های اقتصادی نیز یکی از عوامل کلیدی در فرسودگی زیرساخت دیجیتال ایران بوده است. این تحریم‌ها، مانع از دسترسی به تجهیزات و فناوری‌های روز دنیا شده‌اند. بسیاری از تجهیزات پیشرفته و نرم‌افزارهای مورد نیاز برای بهبود زیرساخت‌ها، تحت تحریم قرار دارند و امکان واردات آن‌ها وجود ندارد. حتی در صورت دسترسی به این تجهیزات، هزینه‌های بالای واردات و تعمیرات، مانعی بر سر راه نوسازی زیرساخت‌هاست.
از سوی دیگر، شرکت‌های بین‌المللی به دلیل محدودیت‌های قانونی و تحریم‌ها، حاضر به همکاری با ایران نیستند. این موضوع باعث شده است که پروژه‌های بزرگ ارتباطی و فناوری اطلاعات با تاخیرهای طولانی مواجه شوند و زیرساخت‌های موجود به مرور زمان قدیمی و ناکارآمد شوند.
چالش‌های امنیتی ناشی از فرسودگی
فرسودگی زیرساخت‌های دیجیتال ایران، علاوه بر مشکلات فنی، چالش‌های امنیتی جدی نیز به همراه داشته است. تجهیزات قدیمی و سیستم‌های نرم‌افزاری منسوخ، در برابر حملات سایبری بسیار آسیب‌پذیر هستند و نمی‌توانند از اطلاعات کاربران و داده‌های حساس به خوبی محافظت کنند. در سال‌های اخیر، حملات سایبری به زیرساخت‌های ارتباطی کشور افزایش یافته است و عدم به‌روزرسانی تجهیزات، باعث شده است که این حملات تاثیرات مخربی بر خدمات اینترنتی و کسب‌وکارهای آنلاین داشته باشند.
نیاز به تحول دیجیتال و به‌روزرسانی زیرساخت‌ها
برای حل مشکل فرسودگی زیرساخت دیجیتال ایران، لازم است تحول دیجیتال به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی کشور در نظر گرفته شود. این تحول نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان، تدوین برنامه‌های استراتژیک و همکاری میان نهادهای دولتی و بخش خصوصی است. به‌روزرسانی تجهیزات و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌تواند به بهبود عملکرد زیرساخت‌ها و افزایش سرعت اینترنت کمک کند.
در نهایت، بدون نوسازی و ارتقای زیرساخت‌های دیجیتال، توسعه پایدار و رشد اقتصادی ایران در عصر دیجیتال امکان‌پذیر نخواهد بود. توجه ویژه به این بخش و سرمایه‌گذاری‌های لازم، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رقابت‌پذیری کشور در سطح جهانی کمک کند.
