منابع انسانی، گمشده تاریخ معاصر ایران

ناعمه شاهوردیلو

منابع انسانی امروزه از زیرساخت‌های اساسی هر کسب‌وکاری به شمار می‌رود، اما در کشور ما آن طور که باید به این حوزه توجه نمی‌شود؛ به همین دلیل است که روز ملی منابع انسانی نه تنها در تقویم رسمی کشور ثبت نشده است، بلکه هنوز اهمیت آن برای بسیاری از مسئولان و مدیران صنایع مشخص نیست و شاید بسیاری از خوانندگان این متن هم ندانند که انجمن صنفی مدیران منابع انسانی ۵ سال است که ۲۵ فروردین همایشی برای مانوس کردن این روز در کشور برگزار می‌کند.

به گزارش عصر اقتصاد، رئیس پنجمین همایش ملی منابع انسانی در سخنرانی خود  با تاکید بر توجه بیشتر به حوزه آموزش و تحولات اشتغال و منابع انسانی بیان کرد که ۶۵ درصد دبستانی‌ها که امروز وارد مدرسه می شوند در آینده وارد مشاغلی می‌شوند که دیگر وجود ندارد.

جواد محجوب در ادامه به چالش‌های و راه کارهای پیشرو منابع انسانی مانند خروج نیروی ماهر و بیکاری خودخواسته مدیریت نسل نو! و نگهداشت نخبگان و حرفه‌ای‌ها اشاره کرد.

بیکاری خودخواسته، معضلی در پیش روی سازمان‌ها

در ادامه او عنوان کرد: اگرچه پایه‌های حقوق در سال جاری در مقایسه با گذشته افزایش مطلوبی داشته است؛  ولی این موضوع به دلیل اینکه نمی‌تواند حداقل‌های هزینه زندگی را تامین کند کارکنان به دنبال بیکاری خودخواسته می‌روند تا بتوانند از طریق مکانیزم‌های بیرونی، هزینه زندگی خود را تامین کنند.

تاریخچه انجمن صنفی مدیران منابع انسانی

همچنین مدیر اجرایی همایش در گفت‌وگو با خبرنگار عصر اقتصاد خاطرنشان کرد: تشکل‌های صنفی در ایران به دلایل متعدد خیلی فعالیت ندارند و رسمی نیستند؛ اما انجمن صنفی مدیران منابع انسانی با پیگیری‌های متعدد جناب محجوب و اعضای انجمن که سال‌ها فعالیت‌های خود از جمله آموزش و.. را در یک گروه تلگرامی انجام می‌دادند؛ کم کم جمع کثیری از مدیران و متخصصان و علاقه‌مندان به منابع انسانی را گرد هم آوردند.

دکتر زهرا لبادی ادامه داد: سال ۹۵ جلساتی برای نوشتن اساس‌نامه با حضور  اساتید دانشگاه تهران، جناب محجوب، خانم مهندس پیرهادی، مهندس محمد قائم‌پناه و بنده در مجتمع فنی تهران تشکیل شد. پس از تکمیل اساس‌نامه و تایید وزارت کار جلسه مجمع عمومی در تیر ۹۶ برگزار شد و انجمن به صورت رسمی شروع به کار کرد.

او گفت: پس از تشکیل انجمن به صورت رسمی، مساله روز منابع انسانی و روز ملی منابع انسانی شکل گرفت که مخالفانی هم داشت، در نهایت با توجه به اوضاع تقریبا در اواخر آبان همان سال روز ملی منابع انسانی شکل رسمی‌تری به خود گرفت و قرار شد ۲۵ فروردین مصادف با بزرگداشت عطار نیشابوری که هم از روز کارگر فاصله داشت و تداخلی در اهمیت آن روز ایجاد نمی‌کرد و هم به نوعی اشاره به سیمرغ و کار تیمی دارد، به عنوان روز ملی منابع انسانی ثبت شود.

مدیر اجرایی همایش یادآوری کرد: گویا در شرکت مپنا روزی به عنوان بزرگداشت منابع انسانی برگزار می‌شد؛ اما اولین برنامه روز ملی منابع انسانی از طریق انجمن صنفی مدیران منابع انسانی در تاریخ ۲۵ فروردین ۹۷  با وجود محدودیت‌هایی که یک انجمن تازه تاسیس دارد با کمک شهرداری تهران در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

برای این روز یک اساس‌نامه با امضای ۵۰۰ نفر از متخصصان پای آن نوشته و تقدیم شورای عالی فرهنگ عمومی شد، تا این روز در تقویم رسمی کشور هم ثبت شود.

لبادی در پایان گفت: پس از دو دوره برگزاری همایش به علت پاندمی کرونا در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ به صورت مجازی برگزار شد و امسال نیز با همراهی شرکت‌ها در سالن همایش بن دا با ظرفیت یک سوم به صورت مجازی و حضوری همزمان و رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد و امیدواریم با حمایت‌های بیشتر این روز در تقویم عمومی کشور ثبت شود.

مدیریت منابع انسانی، حلقه مفقوده صنعت و اشتغال کشور

نماینده کارگران کشور در شورای عالی کار کشور نیز تاکید کرد: مدیریت منابع انسانی به عنوان یک علم و تخصص حلقه مفقوده صنعت و اشتغال در صنایع کشور است. همواره خصوصا در بنگاه‌های کوچکی که همه توقع دارند پیشرفت کنند و بزرگ شوند، مانع این پیشرفت توجه نکردن به منابع انسانی به عنوان یک علم است.

علی خدایی ادامه داد: در نظر نگرفتن روحیه کارگران و ویژگی‌های کارگاه و آموزش کارگران به مدیریت کارگاه‌ها، عمر آن‌ها و پیشرفتشان لطمه می‌زند. اینکه انجمن صنفی مدیران منابع انسانی دارد تلاش می‌کند، موضوع منابع انسانی را در کشور به عنوان یک علم گسترش دهد و هم‌افزایی ایجاد کند، بسیار خوشحال‌کننده است.

خلا تقاضای شرکت‌ها و عرضه دانشگاه‌ها

محمدحسین قمری، دبیر آزمون استخدامی بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان با کارگشا دانستن رویدادی که انجمن صنفی مدیران منابع انسانی برگزار می‌کند، ادامه داد: یکی از مشکلات بزرگی که در بازار کار امروز کشور وجود دارد، خلا تقاضایی است که شرکت‌ها دارند و عرضه‌ای که دانشگاه‌ها معمولا انجام می‌دهند برای فارغ‌التحصیلان و همچین رویدادهایی کمک می‌کند تا افراد نیازهایشان را تجمیع کنند و این مسائل به گوش سیاست‌مداران و آموزشگاه‌ها برسد تا تطبیق بیشتری اتفاق بیفتد و شکاف موجود میان فارغ‌التحصیلان و بازار کار کم شود.

گزارش دیده‌بان کسب‌وکار از فضای کسب‌وکار در ۱۴۰۱

مهدی صانعی از بنیانگذاران دیده‌بان کسب‌و‌کار نیز از فعالیت این مجموعه در مسیر آشنایی مدیران با حوزه منابع انسانی گفت: فلسفه این مجموعه این است که فضای کسب‌وکار در ایران را در محورهای مختلف رصد کند و گزارش‌های معتبر و قابل استناد تولید کند تا بر اساس آن در سطح کلان، سیاست‌گذاران کار خط مشی گذاری و در سطح خرد مدیران شرکت‌ها در خصوص کسب‌وکار خودشان بتوانند، تصمیمات راهبردی و عملیاتی بگیرند.

او ادامه داد: در سایت http://bizwatch.ir/  گزارش‌های قبلی ما قابل دسترسی است، یکی از گزارش‌های مهم برای اسفند ۱۴۰۰ بود که تحت عنوان«دیده‌بانی منابع انسانی در سطح ملی» منتشر شد. هدف ما این بود که نگرش‌های منابع انسانی را در سطح ملی و صنایع مهم کشور رصد کنیم و خوشبختانه میسر شد؛ هرچند جمع‌آوری داده‌های این گزارش بیش از یک سال طول کشید؛ چون نیاز داشتیم دیتای معتبر از نظر آماری از صنایع مختلف کشور داشته باشیم.

گزارش دیگری که بنیانگذار دیده‌بان کسب‌و‌کار به آن اشاره کرد، تحت عنوان «دیده‌بانی فضای کسب‌وکار در ۱۴۰۱» است که شنبه این هفته منتشر شد.

او با بیان اینکه گزارش‌های این مجموعه محل استناد و تصمیم‌گیری قرار گرفته است، ادامه داد: اولین گزارش به این شکل را سال گذشته تحت عنوان «دیده‌بانی فضای کسب‌وکار در ۱۴۰۰» منتشر کردیم که از سوی نهادهای تصمیم‌گیری و دولت و هم از سوی کافرمایان و مدیران با استقبال خوبی روبه‌رو شد و ما ترغیب شدیم امسال نیز این گزارش را منتشر کنیم.

این گزارش شامل دیدگاه‌های ۱۱۰۰ کارآفرین و فعال اقتصادی در کشور درباره فضای کسب‌وکار در محورهای مختلف است. این گزارش‌ها از این منظر مهم است که فضای کسب‌وکار را برای کسانی که در صنایع مختلف مشغول به کار هستند، ترسیم و آن‌ها را برای تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر با دیتای معتبر علمی آماده می‌کند.

صانعی با بیان اینکه تمام این فعالیت‌ها در راستای مسئولیت‌های اجتماعی و کاملا داوطلبانه و بدون حمایت نهادها انجام‌ می‌شود، عنوان کرد: از تمام کسانی که ایده‌هایی دارند و می‌توانند در فعالیت‌های ما کمک کنند دعوت می‌کنیم که به ما بپیوندند.

سیاست‌های دولت عامل مشکلات منابع انسانی

احمد کرمی‌زاده، مدیرعامل مجموعه ایران دبستان، همایش روز ملی منابع انسانی را بسیار راهبردی عنوان و اظهار کرد: با توجه به عناوینی که در جلسه مطرح شد باید گفت به طور کلی مشکل را در راس می‌بینم و شاید مشکلات فعلی منابع انسانی به دلیل سیاست‌های دولت است.

ما هر چه دنبال رفع این مشکلات باشیم تا وقتی که رویکردهای دولت به این مساله درست نشود، تلاش‌های ما هم فایده‌ای ندارد.

جذب نیروی کار، مهم‌ترین دغدغه شرکت‌ها

حسن نادعلیان، مشاور سرمایه‌های انسانی و مدیر منایع انسانی شرکت بام راه، با تایید سخنان مطرح در همایش مبنی بر مساله فرار مغزها و کمبود تخصص در بازار کار افزود: اکنون منابع انسانی با چالش‌های زیادی روبه‌رو است به خصوص چالش جذب نیروی متخصص که از دغدغه‌های بزرگ شرکت‌هاست، سال به سال نیز وضع آن بدتر می‌شود و مساله مهم دیگر از نظر من روبه‌رو شدن با نسل‌های جدید کاری  دهه ۸۰ و ۹۰ که خیلی سریع  باید به فکر طراحی جدید الگوهای  مدیریتی برای این نسل  باشیم.

همایش روز ملی منابع انسانی، محل تبادل تجربیات و دانش روز HR

مدیرعامل شرکت قطارهای مسافری جوپار در گفت‌وگو با عصر اقتصاد برگزاری این همایش‌ها را زمینه مناسبی برای انتقال تجربیات و دانش روز در حوزه HR دانست و ادامه داد: این همایش‌ها به شرکت‌ها کمک می‌کند که چگونه در حوزه‌های مختلف مدیریت منابع انسانی عملکرد موفق و بهره‌ورتری در حوزه‌های جذب، آموزش، نگهداشت و ارتقا داشته باشند، نیازی که به شدت در جامعه و صنعت ما حس می‌شود.

علیرضا عجمیان با اشاره به اینکه مشکل غالب کسب‌وکارها پیدا کردن نیروهای مناسب با شرایط کسب‌وکار خودشان است، اظهار کرد: انگار میان جامعه نیروهای متخصص و کسب‌وکارهای ما فاصله‌ای افتاده است؛ بی شک باید این فاصله را با همین مراسم‌ها که منجر به به روزرسانی شرکت‌ها در حوزه منابع انسانی می‌شود، کم کرد.

او خاطرنشان کرد: ما اکنون با تغییر نسلی مواجه هستیم که نیازهای متفاوتی در مقایسه با نسل‌های قبلی دارد، برای آشنایی با این تغییرات و به روزرسانی باید این همایش‌ها برگزار شود. بحث اصلی این است که به دلیل مشغله زیاد کسب‌وکارها شاید فرصت تحقیقات و پژوهش وجود نداشته باشد؛ لذا باید از سوی دانشگاه‌ها و تشکلاتی مثل انجمن صنفی مدیران منابع انسانی این حرکت به سوی کسب‌وکارها بیشتر شود.

مدیرعامل شرکت قطارهای مسافری جوپار بیان کرد: از نظر من  برگزاری سالانه این همایش‌ها بسیار کم است و باید چندبار در سال به شکل کلی و با دسته‌بندی در حوزه‌های مختلف در استان‌ها و شرکت‌ها حتی برگزار شود تا با تعامل بیشتر میان کسب‌وکارها فاصله‌ای که گفتم کمتر شود.

پوشش بیمه عامل رضایت شغلی

اکبر حاجیلو، کارگزاری بیمه، با بیان اینکه در دنیای رقابت دستگاه‌ها و شرکت‌های امروز، جذب و نگهداشت سرمایه انسانی مقوله‌ای استراتژیک است.

مدیران منابع انسانی با به کارگیری انواع روش‌ها و طرح‌های انگیزشی کارکنان سعی دارند با جذاب کردن محیط کار احساس خوب و مطلوبی برای کارکنان ایجاد کنند.

همچنین نقش صنعت بیمه در نگهداشت حقوق انسانی در دستگاه‌های مختلف یکی از بحث‌های اصلی در منابع انسانی ایجاد رضایت شغلی برای کارکنان است و از نیازهای اساسی جامعه ما پوشش بیمه‌های مختلف است که به رضایت شغلی بیشتر نیروی انسانی کمک می‌کند.

او ادامه داد: این پوشش‌های بیمه در رشته‌های مختلف براساس نیازهای نیروی انسانی است. مهم‌ترین چالشی که در حوزه بیمه برای نیروی انسانی وجود دارد، بیمه‌های درمانی است که هر چقدر بتوانیم به خصوص این نیازهای درمانی نیروی انسانی را برآورده کنیم موجب رضایت و سلامت کارکنان می‌شود.

اکبرپور سایر نیازهای بیمه‌ای کارکنان را بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری برشمرد و افزود: بیمه مسئولیت برای مدیران است که اگر بتوانیم تامین کنیم مدیران با فراغ بال  و خلاقیت می‌توانند، تصمیم‌گیری کنند.

قرن نو و لزوم نگاه نو به منابع انسانی

مسئول مرکز ارزیابی و ارتقای شایستگی‌های مدیران سازمان مدیریت صنعتی با تشکر از  تلاش‌های انجمن برای حفظ روز منابع انسانی گفت: حفظ این روز ملی کمک بزرگی است تا با توجه به چالش‌های منابع انسانی در کشور، در مسیر حل مساله و راهکاریابی برای رفع این چالش ها قدم برداریم .

منابع انسانی به عنوان یکی از مهمترین سرمایه‌های سازمان محسوب می شوند. در واقع هیچ سازمانی بدون حضور نیروی انسانی مفهوم نمی‌یابد.

پس در آغاز قرن جدید لازم است بیش از پیش و با یک نگاه متفاوت و جدید به محوریت موضوع انسان در سازمان پرداخته شود. روز ملی منابع انسانی این فرصت را برای هم اندیشی فعالان و صاحب‌نظران در کنار هم فراهم می‌آورد.

فرح‌انگیز عبدالله‌زاده خاطرنشان کرد: به عنوان یک فعال حوزه منابع انسانی دغدغه اصلی من این است که بتوانیم بسیاری از تئوری‌هایی که در کتاب‌ها، مقالات، جلسات و مباحثه‌ها بیان می‌شود در عمل و در صنعت پیاده‌سازی کنیم . روز ملی منابع انسانی می‌تواند به تبادل تجارب وانتقال اطلاعات بسیار کمک کند.

یکی از رویکردهایی که بسیار اهمیت و ضرورت دارد رویکردهای شایسته‌سالاری و شایسته‌گزینی است که در کشور چندسالی است، دنبال می شود.

او افزود: انجمن صنفی می‌تواند در این مسیر با ایفای نقش تسهیلگری در ارتباط بین نیازهای صنعت و خدمات را از طریق جمع کثیری از خبرگان و شبکه ارتباطی خود فراهم کند.

امسال به واسطه اهمیت ویژه به شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص داده شده است. توصیه دارم در شرکت‌های دانش‌بنیان توجه به استراتژی‌های منابع انسانی، استقرار نظام ها و زیرسیستم‌های اصلی منابع انسانی نظیر جذب واستخدام و نگهداشت و توسعه  عملکرد که جزو دغدغه‌های این سازمان‌ها مورد عنایت قرار گیرد. ما در سازمان مدیریت صنعتی ظرفیت فکری و اجرایی خوبی داریم که می‌توانیم در این حوزه از صنعت مشاوره‌های آموزش و مهارت‌های مدیریتی نیز ارائه کنیم.

ضرورت شناخت بیشتر منابع انسانی با حضور نسل‌های جدید در بازار کار

یک فعال حوزه منابع انسانی با بیان اینکه اکنون شاهد حضور دهه هفتادی‌ها و هشتادی‌ها با خواسته‌های خودشان در بازار کار هستیم که بسیار نسل پرتلاش و باانگیزه‌ای هستند و همین مساله در حوزه منابع انسانی ضرورت شناخت بیشتر آن‌ها را از سوی مدیران پررنگ تر می‌کند.

رضا کلهریان تاکید کرد: با همین نسل می‌توانیم، حوزه قوی‌تر و فعال‌تری در منابع انسانی داشته باشیم، همانطور که اکنون شاهد حضور فعال و پرشور این نسل در حوزه استارت‌آپی کشورمان هستیم.

طی چند سال اخیر در مقایسه با گذشته، حوزه منابع انسانی جدی‌تر گرفته شده و این باعث شادمانی است. همین که روزی برای نکوداشت منابع انسانی مقرر شده است، نیز بسیار ارزشمند است. امیدوارم با همت تمامی دوستان فعال در این حوزه از جمله انجمن صنفی مدیران منابع انسانی به اعتلای منابع انسانی در کشور کمک کنیم

ابراز امیدواری کرد: حمایت از سوی دولت و نهادهای ذی‌ربط صورت بگیرد و نهادها و انجمن های HR پررنگ‌تر شوند، چراکه هر چه فضای حمایتی پررنگ‌تر شود، از خروج سرمایه انسانی جلوگیری به عمل آمده و بهره‌وری سازمان‌ها و ماندگاری نیروهای بااستعداد نیز ارتقا می‌یابد.

مهم‌ترین سرمایه کشور، سرمایه انسانی

رئیس موسسه کار و تامین اجتماعی، در گفت‌وگو با عصر اقتصاد مهم‌ترین سرمایه کشور را سرمایه انسانی آن کشور دانست که مدیران منابع انسانی حافظان این سرمایه مهم هستند.

رحیم سرهنگی تاکید کرد که هر چه در حوزه منابع انسانی قوی‌تر عمل کنیم، به این سرمایه که بیشتر از نفت و منابع طبیعی و مخازن و… می‌ارزد، ارزش گذاشتیم؛ اما متاسفانه در ساختارهای دولتی و حکومتی این احترام و ارزش‌گذاری دیده نمی‌شود؛ برای مثال جایگاهی که وزارت نفت برای دولت دارد، سازمان امور استخدامی که منابع انسانی دولت را پایش می‌کند، ندارد.

او خاطرنشان کرد: در دهه ۶۰ و ۷۰ شرکت‌هایی تاسیس شدند و نظاماتی هم در حوزه منابع استانی برایشان وضع شد ولی بعد از آن تا سال‌ها تغییری رخ نداد، در حالی که دنیا رویکرد خود درباره حوزه منابع انسانی را تغییر داد و ما همان رویکردای قدیمی را داریم.

رئیس موسسه کار و تامین اجتماعی ابراز امیدواریکرد: این تغییر نگاه در هزاره جدید شکل بگیرد که بستر اصلی شکل گرفتن این گفتمان انجمن صنفی مدیران منابع انسانی است. وقتی این گفتمان شکل پیدا کند، خود به خود تسری پیدا می‌کند به مدیران منابع انسانی و مسئولانی که باید به این حوزه توجه کنند؛ با این حال خود انجمن هم می‌تواند، پیش دستی کند و جلسه بگذارد.