بانک های مجازی سهم فقرا

تسهیلات برای مصرف کننده نهایی بر طبق آمار ۹ ماهه بانک مرکزی بیشتر شده و از۱۶ درصد کل تسهیلات در مدت مشابه در سال ۱۴۰۱ به ۱۸ درصد افزایش یافته با این حال برخی کارشناسان بر این باورند که بانک ها در حال تقسیم بندی مشتریان خود و خدمات دهی به آنها هستند که بانک مرکزی باید نسبت به این موضوع حساسیت بیشتری داشته باشد.

به گزارش عصر اقتصاد عملا تسهیلات خرد بدون سپرده گذاری تنها به مسئولیت های اجتماعی بانک های تجاری و یا سفارش های مسئولان و نمایندگان مجلس محدود شده و بانک هایی مانند بانک سینا نیز به دلیل زیرمجموعه بودن بنیاد مستضعفان تسهیلات محرویت زدایی را در برخی مناطق عملیاتی می کند وگرنه همچنان نسبت تسهیلات قرض الحسنه به کمیته و بهزیستی ثابت مانده است.

میزان تسهیلات کمتر از نقدینگی رشد کرد

یک کارشناس حوزه بانکی در این باره به عصر اقتصاد می گوید: بر اساس آمار رسمی و به رغم تلاش های دولت و کاهش رشد نقدینگی از ۳۴.۱ درصد در دی ماه سال گذشته به ۲۵.۲ درصد در دی ماه امسال عملا بازهم تسهیلات اعطای از سوی بانک ها حدود ۲۴ درصد افزایش یافته که نشان می دهد بانک ها حتی به نسبت نقدینگی ایجاد شده نیز تسهیلات نداده اند.

وی با اشاره به سخنان اخیر مقام معظم رهبری در جمع کارآفرینان و بخش خصوصی گفت: همان طور که ایشان گفتند، کاهش و توقف رشد نقدینگی سیاست درستی است و تلاش‌های دولت در این زمینه تا حدی موثر بوده است و نباید همین منابع محدود هم به شرکت‌های دولتی یا شرکت‌های خاص و زرنگ با ارتباطات گسترده داده شود که مدیریت اصلی حل این مشکل با بانک مرکزی است.

افزایش نرخ وام قرض الحسنه ضروری عملا از مسیر افزایش وام قرض الحسنه از مسیر سپرده گذاری بوده و لذا نمی توان گفت که بانک ها تمایلشان به پرداخت قرض الحسنه بیشتر شده است

این کارشناس با اشاره به سهم مصرف کننده نهایی از تسهیلات گفت: بر اساس آمارها سهم مصرف کننده نهایی از کل تسهیلات بانک ۲ درصد افزایش یافته اما اگر سهم تسهیلات خرید کالا و مسکن و تعمیرات کنار بگذاریم عملا سهم وام های خرد و تسهیلات قرض الحسنه کمتر از ۱۰ درصد است که باید اذعان داشت همین تسهیلات نیز بنا بر محدودیت های منابع در بانک ها بیشتر از محل سپرده گذاری پرداخت شده تا منابع ارزان قیمت بانک ها!

تقلید تاکتیک قرض الحسنه

او افزود: افزایش نرخ وام قرض الحسنه ضروری عملا از مسیر افزایش وام قرض الحسنه از مسیر سپرده گذاری بوده و لذا نمی توان گفت که بانک ها تمایلشان به پرداخت قرض الحسنه بیشتر شده است بلکه عملا عطش و نیاز به منابع ارزان تر آنها را به رقابت با بانک های موسوم به قرض الحسنه بیشتر کرده و عملا بانک ها در حال سهم خواهی از کیکی هستند که نامش را وام قرض الحسنه گذاشته اند وبه نوعی تقلید تاکتیک قرض الحسنه از سوی بانک های تجاری در دستور کار قرار گرفته که ایده اصلی آنها در واقع ابتدا در صندوق های قرض الحسنه شکل گرفت و سپس در دو بانک قرض الحسنه رسالت و مهرایران فراگیر شد؛ وگرنه قرض الحسنه بدون سپرده با قرض الحسنه از محل منابع ارزان قیمت مانند منابع حساب جاری و یا حقوق کارکنان، کمتر از گذشته شده است.

به گزارش عصر اقتصاد بی جهت نیست که مدیر عامل بانک قرض الحسنه مهر ایران هفته گذشته در برنامه رونمایی از سایت قرض الحسنه در جمع خبرنگاران از نگاه صرفا مالی به وام قرض الحسنه در بانک های تجاری گلایه کرد و گفت: قرض الحسنه یک فرهنگ است که نباید صرفا با نگاه مالی به آن نگریست!

اشاره دکتر سعید شمسی نژاد به طرح هایی است که این روزها تمام بانک های تجاری در قابل قرض الحسنه روی بیلبوردهای شهر تبلیغ می کنند و تسهیلات در قبال خواب چند ماهه سپرده را قرض الحسنه می نامند. طرح هایی که بدون شک ناشی از کمبود منابع و فرار از تعهدات بانکی به پرداخت تسهیلات خرد به دهک های پایین است.

بنا بر این گزارش هم اکنون صنعت، معدن و خدمات حدود ۷۵ درصد تسهیلات را به بهانه هایمختلف از جمله « ایجاد»، « توسعه» و «سرمایه در گردش» به خود اختصاص می دهند در حالی که همین تسهیلات نیز بر اساس اظهارات رهبری بیشت به سوی شرکت های خاص و زرنگ گسیل می شود و بخش خصوصی نیز در این باره گلایه مند است.

هدایت فقرا به فضای مجازی بانک ها

بنا به تحقیقات میدانی و بررسی های عصر اقتصاد اما این تمام ماجرا نیست زیرا ظاهرا حتی در خود بانک ها نیز سعی شده تا خدمات به اقشار ضعیف نیز کانالیزه تر از گذشته شود؛ چنانکه بانک هایی مانند بانک سامان تقاضا برای تسهیلات خرد و زیر ۵۰ میلیون تومان را منوط به فعالیت درنئو بانک خود کرده و کمتر تسهیلاتی به این قشر از روش های دیگر برایش در نظر گرفته شده است.

اگر قرار باشد به نام نظارت هزینه تمام شده پول بالا برود و یا سازمان اقتصاد اسلامی برای برخی خدمات هزینه های زیادی را برای صندوق ها و مردم بتراشد؛ عملا سهم اقشار نیازمند از سیستم بانکی کم می شود

سازمان اقتصاد اسلامی مروج یا دافع قرض الحسنه؟

در میان صندوق های قرض الحسنه وابسته به سازمان اقتصاد اسلامی نیز محدودیت های دیگر قابل مشاهده بوده وعمده تسهیلات زیر ۳۰ میلیون تومان است.

مدیر یک صندوق قرض الحسنه که نخواست نامش فاش شود، به عصر اقتصاد می گوید: نظارت بر صندوق های قرض الحسنه کاری درست و واجب است اما اگر قرار باشد به نام نظارت هزینه تمام شده پول بالا برود و یا سازمان اقتصاد اسلامی برای برخی خدمات هزینه های زیادی را برای صندوق ها و مردم بتراشد؛ عملا سهم اقشار نیازمند از سیستم بانکی کم می شود که به نظر می رسد بانک مرکزی در این باره باید با جدیت بیشتری ورود کند و تکلیف صندوق های قرض الحسنه را و سهمی که سازمان اقتصاد اسلامی می خواهد را روشن کند.

وی تاکید کرد: ترجیح بخش زیادی از صندوق های قرض الحسنه، تن دادن به روش نظارتی بانک مرکزی است تا تحمل هزینه ها و روش های سازمان اقتصاد اسلامی که بر روی صندوق ها نظارت دارد.

استقبال مردم از وام قرض الحسنه

به گزارش عصر اقتصاد در این میان اما بر اساس آمارهای اعلامی از سوی دو بانک قرض الحسنه بیانگر این موضوع است که استقبال از روش بانک رسالت و بانک قرض الحسنه مهر ایران برای دریافت تسهیلات با استقبال روبرو شده از این رو نه تنها سهم منابع بانکی این دو به ۱۴ درصد کل سیستم بانکی رسیده که میزان وام قرض الحسنه با کارمزد ۴ درصد و کمتر آنها بیشتر شده به نحوی که تنها در بانک مهرایران تسهیلات سال جاری نسبت به سال گذشته حدود یک میلیون افزایش یافته و به ۳.۵ میلیون فقره وام قرض الحسنه رسیده و پیش بینی می شود ۲.۵ میلیون وام قرض الحسنه پرداختی این بانک در سال ۱۴۰۱ به ۴ میلیون در پایان سال ۱۴۰۲ برسد در حالی که منابع این بانک تاکنون ۲۰۲ درصد افزایش یافته است.

با این حال اگرچه سقف تسهیلات پرداختی قرض الحسنه به ۳۰۰ میلیون تومان افزایش یافته اما متوسط نرخ تسهیلات پرداختی حدود ۵۰ میلیون تومان است.

به گفته مدیرعامل بانک مهرایران، مشتریان این بانک ها از ۱۰ میلیون به ۱۶ میلیون افزایش یافته است؛ اما ۶۰ میلیون نفر ایرانی به دنبال دریافت خدمات قرض الحسنه هستند!

شاید از همین رو است که بانک های تجاری نیز با تقلید از این مدل جذب سرمایه به دنبال طرح هایی مانند آفتاب و مهربانی و… هستند.