کاهش ظرفیت مازاد تولید نفت عربستان در اثر شوک انرژی

ترجمه: سلیم حیدری

هنگامی که امانوئل مکرون، ماه گذشته در گوش جو بایدن زمزمه کرد که عربستان سعودی بزرگترین صادرکننده نفت جهان ظرفیت اضافی بسیار کمی برای افزایش تولید دارد، رئیس جمهور ایالات متحده بسیار متعجب به نظر می رسید.

بایدن قرار است اواخر این ماه به ریاض برود و احتمالاً همان پیام هشیار کننده را خواهد شنید، روی کمک عربستان سعودی برای جایگزینی نفت روسیه زیاد حساب نکنید.

اینکه عربستان سعودی -که به عنوان «بانک مرکزی» نفت جهانی شناخته می‌شود- چقدر واقعاً می‌تواند نفت پمپاژ کند، یک راز  در صنعت است و شک و تردید در این مورد معمولاً در زمان قیمت‌های بالای نفت و تنش در تولید جهانی افزایش می‌یابد. این کشور پادشاهی که می‌گوید می‌تواند ۱۲ میلیون بشکه در روز نفت تولید کند، در گذشته به طور مرتب ثابت کرده است که این افراد مشکوک اشتباه می‌کنند.

اما در شرایطی که جهان با یکی از بدترین بحران‌های عرضه تا کنون مواجه است، صاحبان صنعت، منابع اوپک و دیگر کارشناسان این سوال را مطرح می‌کنند که آیا با تولید فعلی حداقل ۱۰.۵ میلیون بشکه در روز، عربستان سعودی واقعاً ۱.۵ میلیون بشکه دیگر در آستین خود دارد که بتواند آن را سریع و پایدار به ارمغان بیاورد.

علیرغم اینکه قیمت نفت تقریباً بی سابقه بوده است، عربستان سعودی با تشدید شک و تردید در مورد ظرفیت اضافی، کمتر از سهمیه اوپک تولید کرده است و ارقام اوپک نشان می‌دهد که حفاری چاه های جدید در سال گذشته در این کشور بسیار پایین تر از سطح قبل از همه گیری بوده است.

یک منبع ارشد صنعت اخیراً با مدیریت شرکت نفت دولتی عربستان سعودی آرامکو مذاکره کرده بود و به او گفته شد که این شرکت حداکثر ۱ میلیون بشکه در روز ظرفیت اضافی دارد که به راحتی در دسترس است.

این منبع گفت: “اگر فشارها به سمت رشد تقاضا پیش برود، آرامکو ۱ میلیون بشکه در روز ظرفیت دارد که می تواند نسبتاً سریع وارد بازار شود، اما نمی توان آن را برای مدت طولانی ادامه داد.”

در زمان این نشست، آرامکو ۱۰.۵ میلیون بشکه در روز تولید می کرد، یعنی تولید آن نمی توانست از ۱۱.۵ میلیون بشکه در روز جهش کند. منبع با توجه به حساسیت موضوع از ذکر نام خود خودداری کرد.

یک منبع ارشد دیگر با استناد به اطلاعات مکالمات خصوصی با صاحبان داخلی آرامکو گفت که اطلاعات او نشان می دهد آرامکو نمی تواند بیش از ۱۱ میلیون بشکه در روز بدون استفاده از ذخایر داخلی و خارجی در کشورهای مصرف کننده مانند ژاپن، هلند و مصر تولید کند.

آرامکو میزان ذخایر خود را فاش نمی‌کند، اما صنعت تخمین می‌زند که این شرکت می‌تواند بین ۶۰ تا ۹۰ روز ۰.۳ تا ۰.۵ میلیون بشکه نفت اضافی در روز آزاد کند.

گری راس، ناظر کهنه کار اوپک و عربستان گفت که ظرفیت تولید عربستان ممکن است بیش از ۱۱ میلیون بشکه در روز نباشد، زیرا نرخ پایین حفاری در سال های گذشته نتوانسته است کاهش ظرفیت موجود را جایگزین کند.

راس گفت: “ما خالی می دویم!”.

آرامکو روی طرح رشد کار می کند

آرامکو عربستان سعودی در بیانیه‌ای به رویترز گفت که این شرکت حداکثر ظرفیت تولید پایدار نفت خام (MSC) را به مقدار ۱۲ میلیون بشکه در روز دارد و دو سال پیش این مقدار را تولید کرده بود.

این شرکت گفت: شایان ذکر است که در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰، رکورد تولید روزانه ۱۲.۱ میلیون بشکه را به ثبت رساندیم.

در سال ۲۰۲۰، این نرخ‌های پمپاژ تنها برای چند روز ادامه داشت و معامله‌گران نفت گفتند که شاهد برداشت‌های بزرگ سهام توسط آرامکو بوده‌اند.

“ما همچنین به اجرای برنامه‌های رشد خود برای ارتقای بهره‌وری بلندمدت مخازن عربستان سعودی پای بند بوده و مطابق با دستور پادشاهی، برنامه‌های خود را برای افزایش نفت خام این شرکت از ۱۲ میلیون بشکه در روز به ۱۳ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۷ ادامه می‌دهیم.”

ناظران اوپک همچنین متوجه شدند که با کاهش تولید عربستان سعودی که در بدترین حالت همه‌گیری برای آن توافق شد، شکافی بین آنچه عربستان سعودی می‌گوید تولید می‌کند و آنچه که خارجی‌ها تولید آن را ارزیابی می‌کنند باز شده است.

در ماه مه (اردیبهشت)، منابع ثانویه ای که اوپک برای ردیابی تولید خود استفاده کرد، تولید عربستان را ۱۰.۴۲ میلیون بشکه در روز اعلام کردند که بیش از ۱۰۰۰۰۰ بشکه در روز کمتر از سهمیه خود و آنچه پادشاهی اعلام کرد، تولید شد.

منابع ثانویه، شامل شرکت‌های مشاور و آژانس‌های خبری و قیمت‌گذاری تخصصی نفت می‌شوند که توسط اوپک برای نظارت بر تولید آن انتخاب می‌شوند. این منابع ثانویه میراث اختلافات قدیمی بر سر میزان واقعی تولید نفت اعضای آن است.

اگر عربستان سعودی به حداکثر ظرفیت نزدیک باشد در توانایی خود برای ارائه هرگونه افزایش فوری تولید بنا به توصیه بایدن با محدودیت مواجه است، حتی اگر این هدف گذاری برای ریاض مناسب باشد. سفر خاورمیانه‌ای بایدن برای ۱۳ تا ۱۶ جولای (۲۲ تا ۲۵ تیر) برنامه ریزی شده است.

ماکرون گفت که رئیس‌جمهور امارات به او گفته بود که عربستان می‌تواند تولید خود را ۱۵۰ هزار بشکه در روز یا شاید کمی بیشتر افزایش دهد و آنها تا شش ماه دیگر «ظرفیت‌های عظیم» نداشتند.

ظرفیت تولید اوپک به طور کلی تحت تأثیر عوامل متعددی کاهش یافته است، از جمله دوره‌های کاهش قیمت نفت در بحبوحه مازاد جهانی در سال‌های ۲۰۱۴-۲۰۱۶ و کاهش نرخ حفاری به دلیل همه‌گیری کووید در سال ۲۰۲۰.

یکی از نمایندگان اوپک گفت: صنعت نفت اعضای اوپک به دلیل کاهش درآمد نفتی با کمبود سرمایه گذاری مواجه شده است. کاهش قیمت جهانی نفت همواره بر سطوح سرمایه گذاری در بالادست و با تاخیر زمانی تأثیر می گذارد.

یک سند اوپک که در ژوئن (خرداد) منتشر شد و به بررسی آماری سالانه می پردازد نشان می دهد که فعالیت عربستان در مورد برخی شاخص‌های کلیدی بالادستی تنها یک بازگشت جزئی پس از همه‌گیری را نشان می‌دهد که این بازگشت نیز در سال ۲۰۲۱ بیشتر کاهش یافته است.

تعداد چاه‌های تکمیل شده (فرآیند ساخت چاه آماده بهره برداری) در عربستان سعودی با ۱۵۲ حلقه در سال ۲۰۲۱، نسبت به ۳۱۴ حلقه سالانه، کاهش یافته است. این کمترین میزان از سال ۲۰۱۷ بود و نرخ کاهش سالانه تقریباً نصف کل کاهش اتفاق افتاده در اوپک بود.

تعداد دکل‌های فعال در عربستان سعودی در سال ۲۰۲۱ با ۶ عدد افزایش به ۶۵ دکل رسید. اگرچه با تعداد دکل‌های فعال در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹  که به طور متوسط ۱۱۷ عدد بود، فاصله داشت.

ویرندرا چاوهان از اندیشکده Energy Aspects گفت: «در سال ۲۰۲۱، تکمیل چاه‌های اوپک کمتر از نصف اوج خود در سال ۲۰۱۴ بود. این گروه در حال از دست دادن حدود ۱ میلیون بشکه در روز ظرفیت خود به دلیل کاهش تولید است. سایر تولیدکنندگان خلیج ‌فارس نیز حتی با کاهش ساخت و تکمیل چاه توسط عربستان سعودی از کاهش تولید مصون نبودند.»

منبع: رویترز