بورس آماده عبور از پیچ تردید
فاطمه حاج علی
در حالی وارد نخستین هفته مرداد ۱۴۰۴ می‌شویم که بازار سرمایه همچنان با فضایی کم‌رمق و ناپایدار دست‌وپنجه نرم می‌کند.
چهارشنبه، اولین روز کاری ماه، با افت محسوس در ارزش معاملات و کاهش انگیزه خرید همراه بود؛ نشانه‌ای روشن از آنکه جریان نقدینگی قوی در بازار شکل نگرفته است.
اگرچه اقدامات حمایتی از سوی نهادهای ناظر در هفته گذشته به ایجاد تحرک‌هایی مقطعی در برخی نمادها انجامید، اما فقدان حضور سرمایه‌گذاران کلان باعث شد تا این تحرک‌ها تداوم نیابد.
به گفته کارشناسان، بازار سهام در مرحله‌ای از بی‌تصمیمی به سر می‌برد؛ مرحله‌ای که در آن، سهامداران خرد با منابع محدود نمی‌توانند تغییر معناداری در روند ایجاد کنند، و سرمایه‌گذاران بزرگ نیز همچنان نظاره‌گر و محتاط مانده‌اند.
حمایت‌های محدود و اثرگذاری مشروط
بازار در روزهای پایانی تیر، تحت تأثیر حمایت‌هایی بود که بیشتر به قصد ترمیم اعتماد سهامداران خرد و جلوگیری از سقوط شدید شاخص انجام شده بود. اما همان‌گونه که در تحلیل‌های مختلف هم اشاره شد، این حمایت‌ها بدون ورود سرمایه‌های سنگین و مشارکت حقیقی سرمایه‌گذاران حقوقی و صندوق‌های بزرگ، صرفاً نقش مُسکن موقت را ایفا می‌کند.
یکی از اصلی‌ترین مشکلات بازار در هفته‌های اخیر، باقی‌ماندن ارزش معاملات در سطوح پایین است. این مسئله حاکی از آن است که روندهای مثبت بدون پشتوانه‌ی حجمی واقعی، شکل گرفته‌اند؛ روندهایی که بیشتر فریبنده‌اند تا پایدار. تجربه روز چهارشنبه نیز نشان داد، هرگاه خبر یا جو مثبتی کمی تضعیف شود، بازار بلافاصله به نقطه آغازین خود بازمی‌گردد و دستاوردهای کوتاه‌مدت به سرعت دود می‌شوند.
نقش پررنگ تحولات سیاسی در مرداد
افق سیاسی مرداد ۱۴۰۴ پرابهام و البته حساس است. تحولات مرتبط با مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای غربی، بازگشت تهدید مکانیسم ماشه، سایه سنگین جنگ منطقه‌ای، و احتمال اجرای اصلاحات ساختاری در داخل کشور، چهار محور اثرگذار بر روان بازار هستند که سرمایه‌گذاران به‌شدت آنها را دنبال می‌کنند.
سهامداران خرد با وجود فعالیت و مشارکت، توان تأثیرگذاری واقعی بر روند بازار را ندارند و بازار همچنان چشم‌انتظار ورود و حمایت سرمایه‌گذاران کلان برای تثبیت و حرکت رو به جلو است.
در فضای حاضر، حتی گزارش‌های خوب مالی هم زیر سایه تردیدها و بی‌اعتمادی سیاسی دفن می‌شوند. ترس از آنکه هر لحظه یک «سوزن سیاسی» بتواند بادکنک کوچک مثبت بازار را بترکاند، باعث شده تا خریداران در لاک دفاعی باقی بمانند و فروشندگان به نوسان‌گیری روی بیاورند. کارشناسان هشدار می‌دهند که هرگونه بی‌توجهی سیاست‌گذاران به لزوم کاهش ریسک‌های خارجی، می‌تواند بازار را به نقطه بحران بازگرداند.
گزارش‌های مالی؛ تنها امید فعلی بازار
با پایان فصل مجامع و انتشار اکثر گزارش‌های میان‌دوره‌ای، بازار اکنون چشم به گزارش‌های ماهانه تیر دوخته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد عملکرد شرکت‌ها در میان‌دوره‌ها، در بیشتر صنایع «متوسط رو به بالا» بوده است. گروه پالایشی با انتشار گزارش‌هایی فراتر از انتظار ظاهر شد، صنعت سیمان و زراعت نیز عملکرد قابل قبولی داشتند، و نمادهای بانکی و نیروگاهی هم وضعیت باثباتی ارائه دادند.
اما در سوی مقابل، صنایع فلزی، فولادی و بخشی از پتروشیمی‌ها، در ارزیابی‌ها نمره پایینی گرفتند. حالا نگاه فعالان بازار به گزارش‌های ماهانه تیر دوخته شده؛ جایی که اگر داده‌ها نتوانند چشم‌انداز مناسبی ترسیم کنند، احتمالاً بسیاری از سرمایه‌گذاران، موقعیت خود را مجدد ارزیابی کرده و حتی از بازار خارج شوند.
اگر گزارش‌های تیرماه مانند میان‌دوره‌ای‌ها باشند، یا حتی ضعیف‌تر، این وضعیت می‌تواند به موج جدیدی از بدبینی در میان فعالان منجر شود و بستر سقوط مجدد شاخص کل را فراهم کند.
هشدار به فعالان و لزوم آماده‌باش صندوق‌ها
شرایط امروز بازار بسیار شکننده است. سهامداران باید با دقت، تحلیل و احتیاط بیشتری در انتخاب نمادها و ورود و خروج‌ها عمل کنند. اما مهم‌تر از آن، نقش حیاتی نهادهای بازارساز مانند صندوق‌های تثبیت و توسعه بازار است که لازم است با «خشاب پر» وارد هفته جدید شوند.
این نهادها در هفته‌های گذشته تا حدی موفق به حفظ بازار در برابر امواج نااطمینانی شده‌اند، اما اگر در هفته آینده با قدرت ظاهر نشوند، احتمال دارد خروجی‌های سنگین از سوی سرمایه‌گذاران ناامید، همه آنچه تاکنون ترمیم شده را نابود کند.
تحولات سیاسی در مرداد ماه به ویژه مذاکرات هسته‌ای، تهدید مکانیسم ماشه و اصلاحات ساختاری، همراه با انتشار گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها، تعیین‌کننده مسیر و روند آینده بازار سرمایه خواهند بود.
تجربه مردادهای داغ پیشین در بورس ایران نشان داده که اتفاقات سیاسی و گزارش‌های مالی می‌توانند نقطه عطف‌های تعیین‌کننده باشند؛ اما این نقاط عطف اگر با هماهنگی میان نهادهای بازار، سیاست‌گذاران و شرکت‌ها همراه نباشد، به‌جای جهش، تنها نوسانات فرسایشی و سردرگمی را به همراه خواهد داشت.
مردادی سرنوشت‌ساز
بورس تهران در ابتدای مرداد ۱۴۰۴ در وضعیتی قرار گرفته که می‌توان آن را «تعلیق میان امید و ترس» نامید. از یک سو، گزارش‌های مالی شرکت‌ها می‌تواند محرکی برای حرکت بازار باشد و از سوی دیگر، ریسک‌های سیاسی مانند شمشیر داموکلسی بالای سر بورس قرار گرفته‌اند.
بازار نیازمند ورود پول‌های بزرگ، تصمیمات اقتصادی هدفمند و اعتمادسازی از سوی سیاست‌گذاران است. در غیر این صورت، مرداد امسال می‌تواند نه‌تنها یادآور گرمای تابستان، بلکه نشانه‌ای از تکرار روزهای فرسایشی بازار باشد.
در نهایت، تنها نقطه اتکای فعلی سهامداران، انتشار گزارش‌های خوب و واقعی از عملکرد شرکت‌هاست؛ همان‌ها که شاید در دل تاریکی سیاسی، بتوانند کورسویی از امید برای آینده روشن‌تر بورس ایران روشن کنند.
