آغاز یک پیمان ۲۰ ساله
معاهده ۲۰ سالهای که سرانجام به امضای رؤسای جمهوری ایران و روسیه رسید، تسهیل روابط بانکی و پرداخت‌های دوجانبه با ارزهای ملی، توسعه همکاری مشترک در حوزه حمل و نقل و انرژی، تسهیل سرمایه‌گذاری‌های مشترک و همچنین ایجاد کریدور تسهیل شده گمرکی را کلید خواهد زد اما فعالان اقتصادی معتقدند امضای این موافقتنامه به تنهایی کافی نیست و دیگر زیرساخت‌ها نیز باید تقویت شود.
به گزارش عصراقتصاد، مسعود پزشکیان شامگاه جمعه ۲۸ دی ۱۴۰۳ قبل از ترک مسکو در گفت‌وگویی با تشریح دستاوردهای سفر به روسیه و امضاء موافقتنامه جامع بلندمدت راهبردی با این کشور گفت: تاکید ما و رئیس جمهور محترم روسیه این است که آنچه در موافقتنامه نوشته شده است، را باید عملیاتی و اجرایی کنیم.
وی با اشاره به تلاش‌های انجام شده در مسیر امضاء موافقتنامه جامع بلندمدت راهبردی ایران و روسیه گفت: تلاشی که صورت گرفته بود، مقدمات آن از دولت شهید رئیسی و دولت‌های گذشته شکل گرفته بود و ما نیز آن را ادامه دادیم تا در نهایت به امضاء قرارداد جامع بلندمدت راهبردی ختم شد. این موافقتنامه کاری در مجموعه کارشناسی و مجموعه سیاستگذاران و دست‌اندرکارانی بود که در این روند حضور داشتند.
رییس‌جمهور ادامه داد: مشکلی که وجود دارد این است که در بسیاری اوقات معاهدات را امضاء می‌کنیم، اما در عمل فراموش می‌کنیم. تاکید ما و رئیس جمهور محترم روسیه این است که آنچه نوشته شده باید عملیاتی و اجرایی شود. از نظر اعتقادی ما موظف هستیم به آنچه گفته‌ایم، عمل کنیم. ما پیگیری خواهیم کرد تا ان‌شاءالله آنچه نوشته شده و به نفع دو کشور است و باعث توسعه، رشد و امنیت و صلح در منطقه می‌شود، اجرایی شود.
پزشکیان در عین حال با انتقاد از یکجانبه‌گرایانه آمریکا و غرب گفت: نگاه و برنامه تمامیت خواه و یکجانبه‌گرایانه اروپا و بویژه آمریکا این است که اراده خود را تحمیل کنند و تلاش می‌کنند همه کشورها را وادار نمایند از آنان تبعیت کنند و اگر تبعیت نکنند، تحریم خواهند شد. ان‌شاءالله اگر به توافقاتی که در منطقه و دیگر تعهدات اوراسیایی، بریکس و شانگهای شکل گرفته عمل کنیم، آمریکا دیگر نمی‌تواند به سادگی نیات بد و تحریم‌های یکجانبه خود را به نتیجه برساند.
تمایل روسیه برای صادرات ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز به ایران
همچنین پوتین، رئیس جمهور روسیه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران، اعلام کرد عرضه گاز روسیه به ایران، می‌تواند به ۵۵ میلیارد متر مکعب در سال برسد اما ابتدا باید در حجم اندک حداکثر دو میلیارد متر مکعب، آغاز شود.
خبرگزاری اینترفاکس روسیه به نقل از وزیر انرژی این کشور اعلام کرد که خط لوله گاز پیشنهادی از روسیه به ایران که طرفین درباره آن مذاکره می‌کنند در صورت عملی شدن از خاک آذربایجان می‌گذرد.
حجم ۵۵ میلیارد متر مکعب، مشابه جریان گاز روسیه از خط لوله زیردریایی نورد استریم ۱ به اروپا است که در انفجارهای سال ۲۰۲۲، آسیب دید.
رئیس جمهور روسیه پس از امضای یک معاهده استراتژیک با ایران، گفت: اگر درباره حجم احتمالی عرضه صحبت می‌کنیم، بر این باوریم که عرضه باید با حجم اندک حداکثر دو میلیارد متر مکعب آغاز شود اما در کل، می‌تواند به ۵۵ میلیارد متر مکعب در سال برسد.
شرکت گازپروم، در ژوئن سال میلادی گذشته، یک تفاهمنامه با شرکت ملی گاز ایران را برای عرضه گاز روسیه از طریق خط لوله به ایران، امضا کرد. مسیرهای احتمالی برای این خط لوله، فاش نشده اند.
وزیر نفت ایران در آن زمان گفته بود ایران، روزانه ۳۰۰ میلیون متر مکعب گاز روسیه را دریافت خواهد کرد که به حدود ۱۱۰ میلیارد متر مکعب در سال بالغ می‌شود.
صدور ضمانت‌های لازم برای سرمایه‌گذاران
وزرای دولت چهاردهم نیز در دیدارهای جداگانه با فعالان اقتصادی روسیه، توسعه روابط تجاری دو کشور را بررسی کردند.
عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی در نشست هم‌اندیشی با فعالان اقتصادی فدراسیون روسیه با اعلام استقبال کشورمان از سرمایه‌گذاران خارجی گفت: وزارت امور اقتصادی و دارایی آمادگی صدور ضمانت‌نامه برای صادرکنندگان را دارد و همچنین سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی از راه‌اندازی سامانه مربوطه آمادگی کمک به سرمایه‌گذاران و راهنمایی آنها را برخوردار است.
همتی با اشاره به ظرفیت‌هایی که برای سرمایه‌گذاری در کشور ما در بخش‌های مختلف از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر وجود دارد تصریح کرد: آمادگی پذیرش سرمایه در این حوزه‌ها و ضمانت‌های لازم درباره سرمایه‌گذاری را داریم.
وی ادامه داد: آمادگی داریم که اگر در زمینه انرژی‌های خورشیدی تمایل به سرمایه‌گذاری در کشور ما وجود دارد آن را پذیرا باشیم و هرگونه ضمانت ممکن در این زمینه را متقبل خواهیم شد.
وزیر اقتصاد با اشاره به توافقات و تفاهم‌هایی که در جریان سفر رئیس‌جمهور به روسیه انجام شده است تصریح کرد: ظرفیت و زمینه همکاری بسیار زیاد است؛ به‌خصوص اینکه دولت ایران درباره توسعه بخش خصوصی و واگذاری امور به بخش خصوصی اراده جدی دارد و همین زمینه را برای همکاری بخش خصوصی ایران با بخش خصوصی روسیه در بخش‌های مختلف صنعتی و رشته‌های مختلف برای انتقال دانش و تکنولوژی فراهم می‌کند.
گسترش تجارت کشاورزی و غذا میان ایران و روسیه
غلامرضا نوری، وزیر جهاد کشاورزی نیز در نشست با فعالان اقتصادی روسیه گفت: کشاورزی و غذا بخش مهمی از روابط تجاری ایران و روسیه است و با توجه به پیشینه روابط دو کشور و چشم‌انداز ترسیم شده، مبادلات اقتصادی و تجاری به ویژه در بخش کشاورزی و غذا میان ایران و روسیه رو به گسترش است.
وی حدود ۶۵ درصد از مراودات تجاری بین ایران و روسیه را مربوط به صادرات محصولات کشاورزی دانست و گفت: حجم محصولاتی که روسیه از ایران خریداری می‌کند نسبت به واردات مشابه از سایر کشورها کمتر است، ایران آمادگی دارد حجم عرضه و صادرات کالاهای کشاورزی مانند میوه‌جات و سبزیجات به روسیه را افزایش دهد.
وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه امکان تامین آب و زمین مورد نیاز برای تولیدات مشترک کشاورزی در ایران فراهم است، تصریح کرد: فعالان اقتصادی با افزایش سرمایه‌گذاری در شهرک‌های کشاورزی و گلخانه‌ای ایران به ویژه برای تولید میوه‌های گرمسیری در جنوب شرق ایران می‌توانند محصولات را به‌طور خاص برای مصرف بازار روسیه تولید کنند.
وی با اشاره به اینکه ظرفیت‌های خوبی برای همکاری‌های بانکی ایران و روسیه در حال شکل‌گیری است، گفت: بخش کشاورزی می‌تواند به سرعت در مبادلات بین دو کشور رشد کند. ایران تمایل دارد تا حد امکان واردات در حوزه مواد غذایی و محصولات کشاورزی را انجام دهد.
در این نشست برخی از فعالان اقتصادی روسیه ابعاد مختلف مسایل در حوزه بهینه‌سازی تجارت دوجانبه به ویژه در حوزه‌های پولی و بانکی، حمل و نقل، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف بخش کشاورزی به ویژه صادرات محصولات کشاورزی ایران به روسیه را مطرح کردند که وزیر جهاد کشاورزی توضیحات لازم را برای فعالان اقتصادی بیان کرد.
توافقات ایران و روسیه در حوزه حمل و نقل ریلی، هوایی و دریایی و جاده‌ای
همچنین فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی که به همراه رئیس‌جمهور پزشکیان و سایر وزرای دولت چهاردهم به مسکو سفر کرده بود با اشاره به معاهده مشترک جامع راهبردی ایران و روسیه که به امضای روسای جمهور دو کشور رسید در خصوص مواردی که در این معاهده مرتبط با فعالیت‌های وزارت راه و شهرسازی است توضیحاتی ارایه کرد.
وی گفت: در موضوعات مرتبط با حمل و نقل ریلی، هوایی و دریایی و جاده ای در بخش کالا و مسافر توافق هایی بین دو کشور انجام شد.
رادیو مونت‌کارلو: شراکت بزرگی بین ایران و روسیه وجود دارد
در همین رابطه، رسانه فرانسوی با پوشش دادن خبر دیدار رئیس جمهور ایران و روسیه، در گزارشی نوشته سه روز قبل از مراسم تحلیف «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، رئیسان‌جمهور ایران و روسیه در مسکو دیدار و طرفین توافق شراکت استراتژیک جامعی را در زمینه‌های امنیت، دفاع، انرژی و تجارت امضا کردند.
توافق ایران و روسیه که برای چندین سال در حال آماده شدن بود، با هدف مشخص کردن زمینه‌های همکاری بین ۲ کشور برای ۲ دهه است.
«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه بعد از دیدار با «مسعود پزشکیان» رئیس جمهور ایران در مسکو گفت که مذاکرات ۲ طرف سازنده و مثمرثمر بود و روابط بین مسکو و تهران بر اساس اصول برابری، احترام و حمایت متقابل است.
«مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران نیز تاکید کرد توسعه روابط با روسیه با گام‌های بزرگی پیش می‌رود و توافق شراکت فصل جدیدی را برای همکاری بین ملت‌های ایران و روسیه باز کرد.
پزشکیان تاکید کرد: آنچه در منطقه رخ می‌دهد ایجاب می‌کند که مسکو و تهران کنار هم باشند. جنگ هیچ ثمره‌ای ندارد و ما از صلح بین روسیه و اوکراین استقبال می‌کنیم.
ناخرسندی آمریکا و اروپا از اتحاد ایران و روسیه
طبق گزارش رسانه فرانسوی «رادیو مونت کارلو» کارشناسان می‌گویند «این دیدار که چند روز قبل از روی کار آمدن ترامپ انجام شد، رویکرد ۲ کشور را درباره اینکه آمریکا صرفا دشمن نیست بلکه هدفی استراتژیک در سیاست خارجه ۲ طرف است، تقویت می‌کند. آمریکا به عنوان یک عامل مشترک به نظر می‌رسد که این ۲ را با هم متحد می‌کند».
«خطار ابودیاب» مشاور سیاسی می‌گوید: در رابطه با آمریکا به نظر می‌رسد که مسکو و تهران یک دغدغه مشترک دارند و آن تعامل با دولت دونالد ترامپ است. هیچ کدام از دو طرف برای تحریک ترامپ تلاش نمی‌کنند بلکه احتمالا منتظر یک معامله مشخص با او هستند. اولویت برای هر کدام از ۲ طرف حمایت از منافع سیاسی خود است. علاوه بر واشنگتن، اتحادیه اروپا نیز به عنوان طرفی که احتمالا از این نزدیکی روابط ناخرسند است، مطرح می‌شود.
«رامی القلیوبی» متخصص امور روسیه گفت: «شراکت بین روسیه و ایران از سال‌ها پیش وجود داشته است. روسیه ایران را به سامانه‌های پدافندی اس ۳۰۰ مجهز کرده و ساخت نیروگاه هسته‌ای بوشهر را تکمیل کرد. شراکت بزرگی بین ۲ کشور وجود دارد.»
سجادی: معاهده راهبردی ایران و روسیه یک همکاری برد_برد محسوب می‌شود
سیدکمال سجادی در گفت‌وگویی درباره اهمیت معاهده راهبردی ایران و روسیه، بیان کرد: این معاهده، معاهده ای راهبردی بین دو کشور محسوب می‌شود؛ روسیه کشوری قدرتمند است و در این سال‌ها همکاری‌های خوبی بین ایران و روسیه شکل گرفته است. سفر پوتین به تهران و دیدار وی با رهبر انقلاب و سفر روسای جمهور ایران به روسیه نشان از عمق روابط دو کشور است.
این فعال سیاسی با بیان اینکه معاهده راهبردی ایران و روسیه یک همکاری برد_برد محسوب می‌شود، اظهار کرد: یک گام بزرگی برای گسترش همکاری‌های دو کشور برداشته شده که در شرایط تشدید تحریم‌ها، این روابط به نفع هر دو کشور است.
امضای قرارداد تجارت آزاد تهران و مسکو
در عین حال، عبدالله مهاجر دارابی، نائب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه گفت: صفر شدن تعرفه‌های تجاری هر چند شرط لازم برای توسعه صادرات ایران به روسیه است اما کافی نیست و دیگر زیرساخت‌ها نیز باید تقویت شود.
وی افزود: روسای جمهور دو کشور ایران و روسیه هر ۱۰ سال یا پنج سال یک بار پروتکلی را امضا می‌کنند، در این دیدار نیز این پروتکل امضا شد اما وجه تمایز پروتکل امسال نسبت به سالهای پیشین این است که در جریان امضای پروتکل امسال قرارداد تعرفه تجارت آزاد بین دو کشور هم امضا شد و امضای این قرارداد تاثیر چشمگیری در تجارت دو کشور دارد.
مهاجر خاطرنشان کرد: روسیه از ظرفیت چشمگیری برای صادرات کالا برخوردار است اما این ظرفیت آنچنان که باید در صادرات کالاهای ایرانی بالفعل نشده و این به دلیل ضعف زیرساخت‌های صادراتی کشور ماست.
نائب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه تصریح کرد: با برقراری تجارت آزاد و صفر شدن تعرفه‌های تجارت، قدرت ایران در تجارت با روسیه با دیگر کشورهایی که قرارداد تجارت آزاد با روسیه را امضا کرده‌اند برابری می‌کند با این حال به صفر رسیدن تعرفه‌ها در توسعه صادرات به روسیه شرط لازم است اما شرط کافی نیست و برای افزایش تجارت زیرساخت‌های دیگر نیز باید تقویت شود، زیرساخت‌هایی که ریشه در سیاستگذاری‌های داخلی دارد، امروز صادرکننده ایرانی مجبور است به دنبال کارت بازرگانی یک بار مصرف برود و آنچه سبب ایجاد این شرایط برای بازرگانان شده سیاست‌های اتخاذشده از سوی سیاستمداران ایرانی است.
تسهیل سرمایه‌گذاری‌های مشترک
این توافق شامل ۴۷ ماده و چند پرونده از جمله همکاری در زمینه‌های تکنولوژی، امنیت، سایبری، انرژی هسته‌ای مسالمت آمیز، مبارزه با تروریسم، تقویت همکاری منطقه‌ای و حمایت از محیط زیست است. همچنین این توافق شامل دفاع و همکاری در زمینه‌های امنیت و دفاع و رزمایش‌های مشترک است.
این توافق شامل اصل عدم حمایت هر کدام از دو طرف از تجاوز علیه دیگری یا اجازه دادن به استفاده از خاکشان به عنوان پایگاه‌هایی برای تجاوز است.
ماده ۱۸ این معاهده تصریح دارد: طرف‌های متعاهد به توسعه همکاری‌های تجاری، اقتصادی و صنعتی، ایجاد مزیت‌های اقتصادی متقابل از جمله سرمایه‌گذاری‌های مشترک، تأمین مالی زیرساخت‌ها، تسهیل سازوکارهای تجارت و کسب‌وکار، همکاری در امور بانکی، ترویج و تأمین متقابل کالا، کار، خدمات، اطلاعات و محصولات فعالیت‌های فکری از جمله حقوق انحصاری مربوطه، مساعدت خواهند داشت.
براین‌اساس طرف‌های متعاهد با آگاهی از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری خود می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های مشترکی را در اقتصاد دولت‌های ثالث داشته باشند و بدین منظور گفت‌وگوهایی در چارچوب سازوکارهای تخصصی چندجانبه داشته باشند.
پرداخت‌های دوجانبه با ارزهای ملی
بر مبنای ماده ۲۰ این معاهده، باهدف افزایش حجم تجارت متقابل، طرف‌های متعاهد شرایطی برای توسعه همکاری بین ﻣﺆسسات اعتباری طرف‌های متعاهد با درنظرگرفتن اسناد حقوقی بین‌المللی در زمینه مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم، که طرف‌های متعاهد عضو آنها هستند، استفاده از ابزارهای مختلف ﺗﺄمین مالی تجارت، توسعه پروژه‌های حمایت مشترک از صادرات متقابل، افزایش ظرفیت سرمایه‌گذاری، گسترش سرمایه‌گذاری‌های متقابل بین اشخاص حقیقی، شرکت‌های دولتی و خصوصی را فراهم خواهند ساخت و از حمایت مقتضی از سرمایه‌گذاری‌های متقابل اطمینان حاصل خواهند کرد.
بر اساس بند دیگری از این ماده طرف‌های متعاهد همکاری خود را باهدف توسعه تجارت و تشویق سرمایه‌گذاری‌ها در مناطق اقتصادی ویژه/آزاد طرف‌های متعاهد گسترش خواهند داد.
براین‌اساس طرف‌های متعاهد آمادگی خود را برای توسعه همکاری‌های سودمند متقابل در صنایع استخراج طلا، فراوری طلا، الماس – برلیان و جواهرات اعلام می‌کنند.
جزئیات همکاری‌های مشترک در حوزه نفت و گاز
ماده ۲۲ این معاهده به همکاری در حوزه انرژی اختصاص دارد؛ براین‌اساس طرف‌های متعاهد همکاری در حوزه نفت و گاز را بر اساس اصول برابری و سودمندی متقابل گسترش خواهند داد و اقداماتی را برای افزایش امنیت انرژی طرف‌های متعاهد از طریق استفاده بهینه از منابع سوخت و انرژی اتخاذ خواهند کرد.
