استانداردسازی نیازمند حضور همگانی؛ بار سنگین یورو ۵ در جاده مخصوص زمین گذاشته شد

زنیب غضنفری

آلودگی هوا به خصوص در شهر تهران به یک معضل تبدیل شده است و هر ساله سمینارها و هم اندیشی‌های بی نتیجه بسیاری در این زمینه گذاشته می‌شود.

یکی از منابع مهم آلودگی در ایران، آلودگی ناشی از سوخت خودروها است که با وجود تعیین استاندارد و قانون برای حل آن، همچنان در وضعیت بحرانی قرار دارد.

دولت در سال ۱۳۸۴ در قالب «قانون هوای پاک» جدول زمان‌بندی استاندارد حد مجاز آلایندگی انواع خودروها را ابلاغ کرد که بر اساس آن، از سال ۱۳۹۴ تمام خودروها باید بر اساس استاندارد یورو ۶ تولید می‌شدند و همزمان در سوی دیگر، طرح افزایش کیفیت سوخت نیز تعریف شد.

این طرح بنا به دلایل مختلف همچون تحریم‌ها، مشکلات اقتصادی و کمبود قطعات موردنیاز، هم از سوی خودروسازان و هم از سوی شرکت‌های تولیدکننده بنزین به درستی اجرا نشد و بارها و بارها به تعویق افتاد و خودروسازان داخلی همچنان درگیر رعایت استاندارد یورو ۵ و تولیدکنندگان سوخت نیز هنوز موفق به عرضه کامل و صحیح بنزین با این استاندارد مطلوب نشده‌اند.

در اوضاعی که اقتصاد دستوری سایه سنگین خود را بر صنعت خودرو انداخته و عرصه را بر خودروسازان کشور تنگ کرده، هزینه بالای تأمین و تولید کاتالیست‌ها مانعی جدی بر سر راه اجرای این قانون است.

همچنین، در شرایط تحریمی و عدم دستیابی به فناوری روز دنیا، اجرای استاندارد یورو ۵ با مشکلات بسیاری همراه است و عمل به این قانون به دشواری امکان‌پذیر است؛ چرا که حتی در صورت تامین قطعات مورد نیاز، باز هم هزینه‌های گزاف روی دست خودروسازان می‌گذارد که بخشی از فشار آن به خریداران خودرو وارد می‌شود.

لازم به یادآوری است که قانون هوای پاک در زمانی تنظیم شد که به سبب امضای توافق هسته‌ای، چشم‌انداز روشنی برای اقتصاد ایران متصور بودند اما؛ در عمل، مفاد برجام هیچ‌گاه به طور کامل اجرا نشد.

در این میان از این نکته نباید غافل شد که اجرای قانون هوای پاک یه موضوع دو طرفه بین خودروسازان و تولیدکنندگان سوخت است و صرفا عمل به آن از سوی یک طرف فایده و ثمری ندارد. در واقع، همانطور که خودروسازان باید محصولات با قابلیت مصرف بنزین یورو۶ را تولید کنند، به صورت همزمان پتروپالایشی‌ها نیز باید بنزین یورو ۵ و ۶ به میزان کافی روانه جایگاه‌های سوخت کنند؛ در غیر این صورت اجرای یک طرفه این قانون دردی از بیماری آلودگی هوا کم نمی‌کند.

در صورت استفاده از سوخت نامتناسب در خودروهای با استاندارد یورو ۵ ضمن آن هزینه برای خریداران ایجاد می‌کند، موجب افزایش آلایندگی نیز می‌شود.

لازم به ذکر است که قرار بود از سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۸ میلیون لیتر در روز سوخت یورو ۵ عرضه شود اما؛ این امر تاکنون چندان عملیاتی نشده و همچنان بخش عمده‌ای از بنزین کشور با استاندارد یورو ۴ تولید می‌شود.

باید اذعان داشت که سهم خودروهای سواری در آلودگی هوا چندان بالا نیست و مصرف سوخت نامناسب در نیروگاه‌ها و تردد خودروهای فرسوده و قدیمی بیشترین آلودگی را به هوا تزریق می‌کنند. بنابراین، الزام فقط خودروسازان به رعایت استانداردها نه تنها گره‌گشا نیست بلکه در شرایط کنونی اقتصاد کشور، هزینه‌ساز نیز است.

در خاتمه باید خاطر نشان کرد که با همه این موانع، شرکت ایران خودرو از سال ۱۳۹۸ تولید خودرو با استاندارد یورو ۵ را در دستور کار قرار داد و تولید محصولات بیشتر مطابق با استانداردهای روز دنیا را در برنامه کاری خود دارد.