اصلاح اقتصاد برق؛ کلید جذب سرمایه گذاران

صنعت برق در ایران به دلیل چالش‌های متعددی که با آن مواجه است، نیازمند دگرگونی‌های اساسی و اصلاح‌هایی بنیادین است. رشد بی‌رویه تقاضا برای برق، قیمت‌های پایین و ناتوانی در جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید از جمله مسائل عنوان شده هستند که می‌توانند به خطرات برای این صنعت منجر شوند.

یکی از دشواری‌های موجود در صنعت برق ایران، ناترازی بین تولید و مصرف این انرژی حیاتی است. با افزایش روزافزون تقاضا برای برق، فشار بیشتری بر روی شبکه‌های توزیع انرژی وارد می‌شود. این ناترازی نه‌تنها منجر به خاموشی‌ها و ناامنی در تأمین انرژی می‌شود، بلکه می‌تواند به آلودگی‌های زیست‌محیطی و کاهش کیفیت خدمات نیز منجر شود.

علاوه بر این، مسائل مالی و اقتصادی نیز از دیگر چالش‌ها در این صنعت مطرح شده اند. قیمت‌گذاری نادرست و پایین در فرآیند تولید برق باعث شده سرمایه‌گذاری‌های جدید در این بخش به سمت رکود برود که برای بهبود وضعیت، ایجاد تعادل مالی، جذب سرمایه‌گذاران و ارتقاء زیرساخت‌ها ضروری است.

اصلاح اقتصاد برق به‌عنوان یک راه حل در راستای بهبود وضعیت فعلی و تأمین نیازهای آتی کشور مطرح است. تجدیدپذیرها به عنوان گزینه‌ای برتر برای تولید برق و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی باید مورد توجه قرار گیرند. همچنین، تمرکز بر روی فناوری‌های نوین و بهبود مدیریت در صنعت برق می‌تواند به افزایش بهره‌وری و کاهش اتلاف انرژی کمک کند.

ورود سرمایه گذاران به توسعه نیروگاهی با اصلاح اقتصاد برق

در همین رابطه، حمید چیت چیان، وزیر اسبق و عضو هیئت علمی پژوهشگاه نیرو، در نشست مشترک مجمع IEEE و شرکت مدیریت شبکه برق ایران گفت: تجدیدپذیرها نه فقط گزینه منحصر به فرد برای نجات صنعت برق از ناترازی و پایان خاموشی است، بلکه اصلی ترین و مهمترین نقش آن خلق منابع جدید ثروت و درآمد ارزی برای توسعه کشور و به ویژه بخش انرژی است.

چیت چیان به شرح وضعیت موجود صنعت برق کشور پرداخت و گفت: در تابستان ۱۴۰۳ حداقل به میزان ۱۷۰۰۰ مگاوات (۲۵۰۰۰ مگاوات ظرفیت نامی) کسری را شاهد بودیم که این امر معضلات بسیار زیادی را به همراه داشت و شاهد خاموشی‌های پراکنده‌ای در سطح کشور بودیم. به گونه‌ای که با افزایش رشد ۵ درصد مصرف در هر سال مواجه ایم.

وی در ادامه بخشی دیگر از معضلات وضع موجود صنعت برق کشور را چنین خاطر نشان کرد: هم اکنون صنعت برق کشور با معضلاتی همچون: عدم تکافوی سوخت (گاز طبیعی و گازوئیل) موردنیاز نیروگاه‌ها و نتیجتاً خاموشی در فصل سرد، تولید پرهزینه‌ترین برق در جهان عمدتاً به دلیل استفاده از گازوئیل و گاز و فن آوری‌های قدیمی، عدم توازن هزینه و درآمد بنگاه‌های انرژی و برق (قیمت فروش برق برابر ۳ % هزینه تمام شده)، بدهی سنگین وزارت نیرو، عدم منابع مالی دولتی برای سرمایه گذاری در برق و انرژی، عدم تمایل بخش خصوصی و نهاد‌های تأمین مالی برای سرمایه گذاری در بخش برق، وجود موانع متعدد داخلی و خارجی برای استفاده از منابع مالی و سرمایه گذاری خارجی (تحریم، FATF، نظام بانکی عقب افتاده، عدم اجرای ماده ۱۲، تضمین دولتی و …)، انتشار مقادیر بزرگ آلاینده‌ها و گاز‌های گلخانه‌ای وعدم درک تحولات جهانی صنعت برق دست به گریبان است.

وی راهکار‌های رفع ناترازی و خاموشی برق در شبکه را حل مشکل اقتصاد برق، توسعه ظرفیت‌های تولید برق و ایجاد جهش در توسعه نیروگاه‌های بادی و خورشیدی دانست.

وی مواردی همچون تقسیم مصرف کنندگان برق به دو گروه متمایز و تأمین برق آنها در دو بازار متمایز: ۱- بازار حمایتی: فروش برق با قیمت یارانه‌ای (شامل بخش خانگی، صنایع کوچک، اصناف و کشاورزی) ۲- بازار آزاد انرژی: عرضه رقابتی، بدون یارانه و بدون قیمت تکلیفی (شامل صنعت انرژی، صنایع بزرگ، حمل و نقل، ادارات و مؤسسات عمومی)، پرداخت یارانه مشترکان حمایتی از طریق شرکت‌های توزیع برق و خارج کردن همه بنگاه‌های دیگر زنجیره تأمین برق از چرخه یارانه و آزادکردن واردات هر نوع حامل انرژی به کشور توسط بخش خصوصی و فروش در داخل بدون الزام به قیمت تکلیفی را در بخش حل مشکل اقتصاد برق مهم و ضروری دانست.

وی ادامه داد: اصلاح اقتصاد برق بستر را برای ورود سرمایه گذاران داخلی و خارجی به احداث نیروگاه‌ها هموار می‌کند.

وزیر اسبق نیرو توسعه ظرفیت‌های تولید برق را چنین یادآور شد و افزود: تسریع در احداث نیروگاه‌های در دست ساخت و دارای مجوز، تسهیل احداث واحد‌های D.G. گاز سوز و CHP بویژه در شهرک‌های صنعتی (کم هزینه، عدم نیاز به توسعه شبکه انتقال و فوق توزیع، کمترین تلفات شبکه بویژه در تابستان، کمترین دوره ساخت، عدم نیاز به حمایت مالی، کمترین بار مدیریتی برای وزارت نیرو)، خنک کردن هوای ورودی به توربین ها، نصب توربین‌های انبساطی در کلیه ایستگاه‌های تقلیل فشار نیروگاه ها، ورودی شهر‌ها و صنایع بزرگ و بازسازی و یا بازتوانی نیروگاه‌های قدیمی (افزایش راندمان، افزایش ظرفیت، بدون افزایش مصرف سوخت) را از موارد توسعه ظرفیت تولید برق برشمرد.

چیت چیان ایجاد جهش در توسعه نیروگاه‌های بادی و خورشیدی را یکی دیگر از راهکار‌های رفع ناترازی و خاموشی برق در شبکه دانست و به مواردی همچون: عدم نیاز به سوخت فسیلی، کمترین هزینه سرمایه گذاری، کمترین هزینه تمام شده برق، کمترین زمان احداث، کمترین نیاز به توسعه شبکه انتقال، عدم انتشار آلاینده‌ها و گاز‌های گلخانه ای، عدم نیاز به منابع آب و عدم شمول تحریم‌ها اشاره کرد.

وی راهبرد تحول در بخش انرژی کشور را توسعه تجدیدپذیر معرفی کرد و افزود: تجدیدپذیر‌ها نه فقط گزینه منحصر به فرد برای نجات صنعت برق از ناترازی و پایان خاموشی است، بلکه اصلی‌ترین و مهمترین نقش آن خلق منابع جدید ثروت و درآمد ارزی برای توسعه کشور و به ویژه بخش انرژی است.