امید و ناله در اکسپو

یاسمین بلوردی

ششمین نمایشگاه توانمندی های صادراتی ایران (اکسپو ۲۰۲۴) که بزرگترین رویداد صادراتی کشور محسوب می شود در شرایطی از روز شنبه ۸ اردیبهشت تا چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ماه جاری در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی در حال برگزاری است.

به گزارش عصر اقتصاد، بسیاری معتقدند برگزاری چنین رویدادهایی با محوریت صادرات، می تواند بر توسعه صادرات غیر نفتی اثرگذار باشد اما با بیشتر مدیران و مسئولان شرکت های حاضر در غرفه های نمایشگاه که صحبت می کنید از سیاستگذاری های صادراتی و بخشنامه ها و دستورالعمل های خلق الساعه و افزایش هزینه های تولید می نالند.

برخی نیز دلیل حضور خود را طلب از دولت می دانند و معتقدند که هدف اصلی انها از حضور در این نمایشگاه فراهم شدن فرصت دیدار با مسئولان را فراهم می کند و می توان مشکلات را عنوان کرد. هر چند که امیدوارند با برنامه ریزی و هماهنگی های به عمل آمده نیز قراردادهای خارجی با حضور شرکا و مشتریان بالقوه به سرانجام برسد.

در این نمایشگاه پنج روزه، محصولات و دستاوردها در حوزه‌های مختلف صنعتی و کشاورزی در هفت گروه کالایی از جمله صنایع غذایی، کشاورزی و شیلات، صنعت، فرش و صنایع‌دستی و گردشگری، دارو، تجهیزات پزشکی، آزمایشگاهی، محصولات شیمیایی، آرایشی و بهداشتی، صنعت ساحتمان و خدمات فنی-مهندسی و پتروشیمی عرضه می‌شود که طبق مشاهدات میدانی خبرنگار ما حضور فولادی و پتروشیمی ها بیشت به چشم می خورد. این نمایشگاه میزبان بیش از ۲۰۰۰ بازرگان و سرمایه گذار خارجی است که از ۱۲۰ کشور جهان به ایران آمده اند.

نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی، در ۱۷ سالن نمایشگاهی در متراژ ۵۰ هزار متر با حضور ۸۰۰ شرکت ایرانی در حالی آغاز به کار کرد که پیش‌بینی می‌شود در آن سه هزار و ۵۰۰ جلسه مذاکرات رودروی شرکت ها با شرکت ها ( بی تو بی) با حضور ۵۰ هیات عالی رتبه برگزار شود.

توسعه اقتصادی کشور از مسیر توسعه صادرات غیر نفتی می گذرد

نکته قابل تامل اینکه تراز تجاری کشور در سال گذشته به شدت منفی شده و با غلبه واردات بر صادرات، کسری ۱۷ میلیارد دلاری رقم خورده است. به طوری که طبق آمار گمرک کشور صادرات غیرنفتی در سال۱۴۰۲ با کاهش نزدیک به ۹درصدی نسبت به سال۱۴۰۱ به ۴۹میلیارد و ۳۳۰میلیون دلار رسید و ارزش واردات با افزایش نزدیک به ۸۰درصدی نسبت به سال۱۴۰۱ رقم ۶۶میلیارد و ۲۸۰میلیون دلار را ثبت کرد. این در شرایطی است که طی سال های اخیر مسئولان ذی ربط بر توسعه صادرات غیر نفتی تاکیدات بسیاری دارند و صادرات غیرنفتی را یکی از مهم ‌ترین راهکارهای توسعه اقتصادی کشورها می دانند.

انقباضی بودن قوانین و پیشی گرفتن واردات بر صادرات

با این وجود به گفته فعالان اقتصادی و صاحبان شرکت های شرکت کننده در نمایشگاه اکسپو یکی از اصلی ترین دلایل منفی شدن تراز تجاری کشور و پیش گرفتن آمارهای وارداتی بر صادرات، انقباضی بودن قوانین است به طوری که طی سال های اخیر غالبا صادر کنندگان با مسائل و موانع بسیار در فرایند صادراتی محصولات خود به بازارهای بین المللی داشته اند.

به طوری که بحث برگشت ارز حاصل از صادرات یکی از این موارد است که موجب شده صادر کنندگان رغبتی برای صادرات محصولات خود را نداشته باشند. آن هم در شرایطی که این فعالان اقتصادی معتقدند رویکرد دولت به تولید کنندگان و صادر کنندگان خوب نیست و در حالی که برای واردات ارزهای به اصطلاح ارزان تخصیص می دهد اما در برابر صادر کنندگان چنین رویکردی ندارد و حتی صادر کنندگان را مستحق یکسری جریمه ها نیز میداند.

بنابراین در شرایطی که بخش دولتی به دنبال تامین منافع وارد کنندگان است و اعتقادی به تولید ندارد نمی توان انتظار گره گشایی در این مسیر داشت. به عبارت دیگر فعالان اقتصادی معتقدند با دو نرخی کردن ارز و ایجاد رانت برای یکسری افراد خاص توسط دولت ، نمی توان انتظار داشت حتی برگزاری چنین رویدادهایی که با محوریت صادرات نیز برگزار می شود موجب ایجاد تحول شود.

چرا که راه یابی به بازارهای صادراتی یک مبحث است و نگهداری آن بحث دیگری است. اما طی سال های اخیر بارها شاهد بوده ایم که بازارهای صادراتی با یک بخشنامه خلق الساعه به یکباره از دست رفته است و دیگر فرصت برای باز پس گرفتن بازارها مهیا نشده است.

آیا روابط تجاری ایران و آفریقا در اکسپو ۲۰۲۴ توسعه می یابد؟

به این ترتیب در شرایط منفی بودن تراز تجاری کشور، نمایشگاه اکسپو امسال با حساسیت بیشتری در حال برگزاری است و به گفته مجریان این رویداد، ۷ گروه کالایی صنایع غذایی، صنعت، صنایع دستی و گردشگری، دارو و تجهیزات پزشکی، صنعت ساختمان، گروه پتروشیمی و همچنین گروه خدمات در این نمایشگاه به نمایش گذاشته می شود.

با این حال شرکت کنندگان ایرانی که برخی از انها شاکی هستند و حضور در این نمایشگاه را اجباری می دانند، امیدوارند که با مذاکرات روزهای آتی به قراردادهای مشترک برای بهبود وضعیت و فروش و صادرات بیشتر دست یابند.

از سوی دیگر دومین اجلاس بین المللی ایران و آفریقا از هفتم تا دهم اردیبهشت ماه با حضور نمایندگانی در سطح مقامات عالی کشورهای آفریقایی از جمله وزرای اقتصادی بیش از ۳۰ کشور آفریقایی و همزمان با ششمین نمایشگاه توانمندی های صادراتی جمهوری اسلامی ایران(ایران اکسپو۲۰۲۴) برگزار می شود و مجریان نمایشگاه معتقدند چنین اقداماتی غالبا در راستای افزایش شرکای تجاری است.

به این معنا که برگزاری دومین اجلاس بین المللی ایران و آفریقا در کنار اکسپو ۲۰۲۴ می تواند زمینه ساز توسعه روابط تجاری این دو کشور باشد آن هم در شرایطی که تجارت ایران با قاره آفریقا اصولا بر صادرات چند کالای ویژه متمرکز است و حال باید دید آیا روابط تجاری این دو کشور بعد از این رویداد آنگونه که انتظار می رود توسعه خواهد یافت یا خیر.

حضور ۷۰۰ شرکت دانش بنیان در اکسپو ۲۰۲۴

از دیگر نکات قابل توجه در اکسپو ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل، حضور ۷۰۰ شرکت دانش بنیان در این رویداد است. به نحوی که معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در دولت سیزدهم، با در اختیار گرفتن فضایی مناسب، تلاش دارد توانمندی ‌های صادراتی فن آوران نخبه کشور را در عرصه‌ های مختلف را به رخ بازدیدکنندگان خارجی بکشاند؛ آن هم رویدادی که به گفته برخی فعالان و کارشناسان، به طور حتم گشودن دریچه بزرگ صادراتی به روی دانش بنیان‌ ها خواهد بود.

به گفته سیدمحسن میرصدری رئیس کمیسیون کسب و کارهای نوین و دانش بنیان اتاق ایران رویداد بین المللی اکسپو ۲۰۲۴ به دانش بنیان های کمک می کند که در سطح بین المللی دیده شوند.

بر اساس این گزارش در حال حاضر تعداد شرکت های دانش بنیان کشور حدود ۱۰ هزار شرکت است که ۷۰ درصد نوپا، ۲۰ درصد نوآور و ۱۰ درصد هم فناور هستند که مهمتریت تفاوت این شرکت هاصرفا روی میزان فروش است.

از سوی دیگر در حوزه تولیدات و خدمات شرکت های دانش بنیان برای افزایش فروش باید بتوانند پیچیدگی های تکنولوژی خود را بالا ببرند و از تخصص نیروهای متخصص بهره ببرند. با این وجود اصولا بازار فروش برای خدمات و تولیدات شرکت های دانش بنیان محدود است و راه یابی به بازارهای صادراتی از اصلی ترین راهکارها برای ایجاد تحول در این حوزه است.

به عبارت دیگر در حوزه دانش بنیان ها بزرگترین رشد زمانی رخ می دهد که به بازار بین المللی ورود کنیم. لذا حضور دانش بنیان ها در رویدادهای بین المللی در این سطح می تواند موجب تبادل بین این شرکت های با مشتریان و خریداران خارجی گردد آن هم در وضعیتی که به دلیل رقابتی بودن بازار می تواند موجب ارتقای کیفیت تولیدات و خدمات این حوزه نیز گردد.