اعتراض زودکس علیه اسنپ، آیا شورای رقابت وارد میدان می شود؟
مهرین نظری
بابک هوشمند، مدیرعامل پلتفرم سفارش آنلاین غذای زودکس، در نشست خبری مربوط به شکایت این شرکت از اسنپ‌فود، به بررسی چالش‌های ناشی از رفتارهای انحصارطلبانه این رقیب پرداخت.
او با اشاره به اهمیت تأمین‌کنندگان در زنجیره ارزش کسب‌وکارهای حوزه سفارش غذا، تأکید کرد: «این رفتارهای انحصارطلبانه نه‌تنها مانع از رشد استارتاپ‌های نوپا می‌شود، بلکه سلامت کل اکوسیستم رقابتی را نیز تهدید می‌کند.»
هوشمند توضیح داد که از زمان راه‌اندازی زودکس در شهر شیراز، اسنپ‌فود با ارائه قراردادهای انحصاری، بسیاری از تأمین‌کنندگان زودکس را مجبور به قطع همکاری کرده است.
وی گفت: «ما تاکنون حدود ۲۰۰ تأمین‌کننده در شیراز را به دلیل این قراردادهای انحصاری از دست داده‌ایم. این رفتارها عملاً فضا را برای رقابت سالم در بازار تنگ‌تر می‌کند.»
تاریخچه فعالیت زودکس
زودکس فعالیت خود را از سال ۱۳۹۹ در شهر کرمان آغاز کرد و توانست در دوران کرونا سهم قابل‌توجهی از بازار را به دست آورد. این استارتاپ در ادامه به شهرهایی نظیر جیرفت، رفسنجان، بندرعباس و کلان‌شهرهایی چون مشهد، شیراز و قم گسترش یافت. با این حال، ورود به بازار شهرهای بزرگ، زودکس را با چالش‌هایی جدی روبه‌رو کرد.
هوشمند در این نشست با اشاره به این موضوع گفت: «بازار سفارش غذا به شدت به تأمین‌کنندگان وابسته است. اگر پلتفرمی نتواند همکاری با تأمین‌کنندگان معتبر را حفظ کند، توسعه و رقابت برایش غیرممکن خواهد شد. در حال حاضر، زودکس در ۹ شهر فعال است و با ۵ هزار تأمین‌کننده همکاری می‌کند، اما رفتارهای انحصاری اسنپ‌فود مسیر توسعه ما را مسدود کرده است.»
تحلیل حقوقی و دیدگاه کارشناسی
در این نشست، محمدمهدی جعفریان، مدیرعامل مرکز مطالعات توسعه و رقابت، به بررسی اثرات مخرب قراردادهای انحصاری اسنپ‌فود پرداخت. او تأکید کرد که این قراردادها، با جریمه‌های سنگین و شروط سخت‌گیرانه، تأمین‌کنندگان را از همکاری با سایر پلتفرم‌ها منع می‌کند. وی گفت: «حتی برخی رستوران‌ها برای دریافت تخفیف‌های ویژه یا خدمات بهتر، مجبور به پذیرش این قراردادها شده‌اند. این رویه، سهم بازار پلتفرم‌های دیگر را به شدت کاهش می‌دهد.»
جعفریان همچنین به تأخیر شورای رقابت در صدور رأی در مورد شکایت زودکس انتقاد کرد و افزود: «در فضای پلتفرمی، سرعت رسیدگی به شکایات بسیار مهم است. اگر این موضوع به تأخیر بیفتد، کسب‌وکارهای کوچک‌تر ممکن است از بین بروند. هنوز رأی شورا درباره شکایت زودکس صادر نشده و این یک ضعف بزرگ است.»
او همچنین تأیید کرد که اسنپ‌فود از طریق ارسال اظهارنامه‌های قانونی، رستوران‌هایی را که قرارداد انحصاری را نقض کرده‌اند، تهدید به جریمه کرده است.
جعفریان تأکید کرد: «این رویه‌ها تنها به ضرر استارتاپ‌ها نیست؛ بلکه به مصرف‌کنندگان نیز آسیب می‌زند. کاهش رقابت در بازار به معنای کاهش کیفیت خدمات و افزایش قیمت‌هاست.»
امیدواری به رأی شورای رقابت
بابک هوشمند در بخشی دیگر از سخنان خود به آینده این پرونده و احتمال شکسته شدن رأی شورای رقابت در دیوان عدالت اداری اشاره کرد. او گفت: «اگر چنین اتفاقی بیفتد، باید فاتحه استارتاپ‌های نوپا و فضای رقابتی بازار را خواند. اما ما همچنان امیدواریم که رأی این شورا به نفع رقابت عادلانه و استارتاپ‌های کوچک‌تر صادر شود.»
هوشمند تأکید کرد که زودکس با هدف ایجاد تنوع در خدمات و افزایش رضایت مشتریان وارد بازار شده است. وی افزود: «این شکایت نه‌تنها برای ما، بلکه برای کل اکوسیستم کسب‌وکارهای دیجیتال حیاتی است. اگر این رفتارهای انحصاری ادامه یابد، تنها یک بازیگر بزرگ در بازار باقی خواهد ماند که به ضرر کل صنعت خواهد بود.»
شکایت زودکس از اسنپ‌فود، نشان‌دهنده عمق مشکلات رقابتی در اکوسیستم استارتاپی ایران است. رفتارهای انحصارطلبانه، نه‌تنها مانع از توسعه کسب‌وکارهای جدید می‌شود، بلکه در بلندمدت به زیان مصرف‌کنندگان و کیفیت خدمات نیز تمام خواهد شد. ضروری است که شورای رقابت و نهادهای نظارتی با دقت و سرعت بیشتری به این موارد رسیدگی کنند تا فضای کسب‌وکار ایران برای همه فعالان، عادلانه و رقابتی باقی بماند.
در نهایت، نتیجه این پرونده می‌تواند آینده اکوسیستم دیجیتال کشور را رقم بزند؛ آیا شورای رقابت می‌تواند انحصار را بشکند و به استارتاپ‌ها فرصتی برای رقابت دهد؟ یا باید منتظر ماند تا یک بازیگر بزرگ، میدان را به طور کامل در دست بگیرد؟
