انقلاب صنعتی نسل پنجم

مرتضی ایراندوست/ کارشناس ارشد مدیریت صنعتی

انقلاب صنعتی نشان دهنده دوره ای از توسعه است که شیوه کار و پیشرفت جامعه را تغییر می دهد، اغلب جهان را وارد مرحله جدیدی از پیشرفت انسان می کند و به ما امکان میدهد بیشتر از آنچه قبلاً می توانستیم به دست آوریم در آستانه انقلاب صنعتی پنجم بشر باید آمادگی برداشتن یک گام بلند دیگر به سوی پیشرفت علم و تکنولوژی را داشته باشد.

هرچند کارشناسان مختلف نظرات گوناگونی درخصوص انقلاب صنعتی پنجم دارند، با اینحال بیشتر آنها بر سر این موضوع که انقلاب صنعتی پنجم مبتنی بر انقلاب صنعتی چهارم است هم نظر هستند.بر خلاف انقلاب صنعتی چهارم که به سمت غیرانسانی شدن بود، توسط انقلاب صنعتی نسل پنجم بهترین شیوه های فناوری و نوآوری در جهت خدمت به بشریت بوجود خواهد آمد.

بنابراین میتوانیم انقلاب صنعتی پنجم را یک انقلاب هوش مصنوعی با پتانسیل محاسبات کوانتومی بدانیم که انسانها و ماشینها را در محل کار بهم نزدیک می کند. در پنجمین انقلاب صنعتی، انسان و ماشین با یکدیگر هماهنگ خواهند بود، تا جایی که در سال ۲۰۱۹ در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس، رویدادی با حمایت موسسه فوربس، دانشگاه MIT و موسسه مشاوره Tata با عنوان “بلاکچین، هوش مصنوعی ، انسان” برگزار شد که می تواند مقدمه ورود به انقلاب صنعتی پنجم باشد.

انقلاب صنعتی نسل پنجم ریشه در انقلاب صنعتی چهارم دارد که در سال ۲۰۱۱ برای اولین بار در آلمان بعنوان یک پروژه شاخص و بخشی از راهبرد فناوری پیشرفته کشور مطرح شد و مقرر شد که به طور مشترک در حوزه کسب ‌وکار، علم و تصمیم‌گیری اتخاذ شود.در انقلاب صنعتی پنجم ، ابعاد فناوری از ماکرو به میکرو و نانو، کاهش خواهد داشت و شبکه‌های دیجیتال ضروری خواهند بود.و بر خلاف انقلاب‌های صنعتی پیشین که بیشتر مبتنی بر سود بود در انقلاب صنعتی پنجم، ارتباطات تجاری بر اساس آنچه که برای جوامع انسانی خوب است، بازنویسی می‌شوند. در انقلاب صنعتی پنجم همکاری بین انسان‌ها و ربات‌های هوشمند افزایش می‌یابد.

انقلاب صنعتی نسل پنجم اساسا در ارتباط با این مسأله است که کشور چگونه و تا چه حدی طی اولین دهه قرن ۲۱ پیشرفت داشته است و چگونه می‌تواند در دهه‌های آتی مؤثرتر واقع شود تا بتواند عمدتا تعداد کارکنان در بخش تولید را تثبیت نماید. این مفهوم علاوه بر رفع نیازهای اقتصادی، به رفع نیازهای بوم‌شناختی خاصِ «تولید سبز» برای تحقق صنعت کربن خنثی و کارآمد از نظر انرژی نیز تأکید دارد. حل مسائل اجتماعی و انسانی مهم‌ترین ویژگی انقلاب صنعتی نسل پنجم در جهان خواهد بود.

بر اساس تحقیق جامعی که توسط اتحادیه اروپا منتشر شده نشان می‌دهد، تغییر نقش صنعت و کارگران صنعتی در زندگی روزمره به‌عنوان ویژگی غالب انقلاب صنعتی نسل پنجم باعث خواهد شد تا موج تحولات به جایی فراتر از تغییرات فناورانه در بخش‌‌‌های تولیدی و کارخانه برود و تمام ارکان جامعه از این تغییرات تاثیر بپذیرند. انقلاب صنعتی نسل پنجم زمانی رخ می‌دهد که ترکیب جدید از همکاری انسان و ماشین ملموس شود. بگونه‌ای که بتوانیم بر روی قابلیت‌های منحصر به فرد انسانی مانند، خلاقیت، تصمیم‌گیری پیچیده، رهبری تیم‌ها و همدلی.تکیه کنیم.

تعریف انقلاب صنعتی پنجم و بررسی آن با جزئیات، به آینده مربوط می‌شود که با عدم قطعیت همراه است. با اینحال چندحقیقت انکارناپذیر در مورد آن وجود دارد. از جمله اینکه مرز بین دنیای واقعی و دنیای مجازی شکسته می‌شود.انقلاب صنعتی نسل پنجم باید با توجه به اهداف گسترده‌ای تعریف شود که فراتر از تولید کالاها و خدمات سودآور هستند. این اهداف گسترده‌تر شامل سه عنصر اصلی: محوریت انسان، پایداری و تاب‌آوری هستند.

– بر اساس رویکرد انسان‌محور، به جای این که فناوری‌های نوظهور بعنوان نقطه مبدأ در نظر گرفته شوند و پتانسیل آنها برای افزایش بهره‌وری مورد بررسی قرار گیرد، نیازها و مزایای اصلی انسان‌ها در فرآیند تولید باید مورد تأکید اصلی قرار گیرند.

– بر اساس رویکرد پایداری، صنعت باید از پایداری برخوردار باشد تا بتواند برای مرزهای سیاره‌ای احترام قائل شود. صنعت باید فرآیندهای چرخشی را توسعه دهد که امکان استفاده مجدد، تغییر کاربری و بازیافت منابع طبیعی و همچنین کاهش ضایعات و تأثیرات زیست‌محیطی را فراهم می‌آورند. پایداری به معنی کاهش مصرف انرژی و انتشارات گازهای گلخانه‌ای جهت اجتناب از مصرف و فرسایش منابع طبیعی و نیز تضمین نیازهای نسل‌های امروزی بدون به‌خطرانداختن نیازهای نسل‌های آتی است. فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی و تولید افزایشی می‌توانند با بهینه‌سازی کارآیی منابع و به حداقل رساندن ضایعات نقش مهمی در این زمینه ایفا کنند.

– رویکرد تاب‌آوری تضمین میکند که تولید صنعتی قادر به تأمین و حمایت از زیرساخت کلیدی در طی دورانهای بحرانی است و تغییرات ژئوپلیتیکی و بحران‌های طبیعی مانند همه‌گیری کووید ۱۹ بر تضعیف رویکرد فعلی نسبت به تولید جهانی شده دلالت دارند. همچنین با ایجاد ظرفیت تولید تطبیق‌پذیر و فرآیندهای کسب‌وکار انعطاف‌پذیر بویژه در مواردی که زنجیره‌های ارزش نیازهای اساسی نظیر مراقبتهای بهداشتی یا امنیت را برطرف می‌سازند، می‌توان این مسأله را تعدیل کرد.

 در انقلاب صنعتی نسل پنجم، فناوری با خلاقیت و یک هدف مشترک به سمت خدمت به بشریت بازمی گردد. پنجمین انقلاب صنعتی ما را قادر می سازد تا شکاف تاریخی را برطرف کنیم و یک دوره ی اقتصادی – اجتماعی جدید ایجاد کنیم. پنجمین انقلاب صنعتی زمان هیجان و اضطراب خواهد بود. ما قادر به انجام و تجربه چیزهایی خواهیم بود که نسل های گذشته فقط می توانستند رویای آنها را داشته باشند. اما ما باید مهارت ها، روش ها و طرز فکرهای گذشته ی خود را ترک کنیم.

متخصصان معتقدند انقلاب صنعتی نسل پنجم در بین سال‌های ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰ اتفاق می‌افتد. پیش‌بینی می‌شود کامپیوترها در فاز اول که از سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ خواهد بود به سطحی از محاسبات می‌رسند که شبیه عملکردهای مغز انسان باشد، هوش مصنوعی اعمال شده روی کامپیوترها شروع به بهبود خود خواهد کرد و در فاز سوم که حدود سال ۲۰۴۰ خواهد بود، رایانه‌ها می‌توانند بدون دخالت انسان قادر به بهبود خود باشند.

در آینده، فقط می‌توانیم انتظار داشته باشیم که فناوری به تمام معنا برتر و پیشرفته شود؛ واقعیت افزوده، داده‌های بزرگ، واقعیت مجازی، هوش مصنوعی و ارزهای دیجیتال مواردی از این دست خواهند بود.

انقلاب صنعتی پنجم در آستانه آینده‌ای قرار دارد که درآن چیزهایی که امروزه غیر قابل تصور تلقی می‌شوند به یک قاعده تبدیل می‌شوند و بشریت آماده است تا گامی رو به جلو بردارد. انقلاب صنعتی نسل پنجم درباره‌ درک و نترسیدن از ویژگی‌های منحصر به فرد هوش مصنوعی همانند عدم تعصب، دقت و داده خواهد بود تا کارفرمایان بتوانند تصمیمات دقیق‌تر و بهتری برای سازمان خود بگیرند.