ایران‌ خودرو تعطیل شد، قیمت‌ها اوج گرفتند!

مریم غدیرپور

با شروع جنگ ۱۲ روز ایران با اسرائیل بسیاری از کارخانه های جاده قدیم تعطیل کردند، یکی از این کارخانه هایی که قبل از اینکه وضعیت جنگ معلوم شود؛ به پرسنل خود تا ۶ تیرماه تعطیلات داد و کارخانه تعطیل کرد، غول خودروساز کشور، ایران خودرو بود.

بازار خودرو در ایران بطور کل در ماه‌های گذشته روزهای پرابهامی را تجربه کرده است؛ بازاری که هم‌زمان با نوسانات ارزی، تغییرات در سیاست‌گذاری‌های دولتی، تحولات منطقه‌ای و رکود تقاضا، وارد مرحله‌ای تازه از بی‌ثباتی شده بود. در شرایط رکود قبل از جنگ خریداران منتظر کاهش قیمت خودرو بودند.

اما به ناگاه ورق برگشت و در دو هفته جنگ بازار به شدت به رکود افتاد و تولیدکنندگان را وادار به کاهش سقف تولید یا توقف موقت تولید کرد. اما با گشتی در خبرهای پسا جنگ می بینم که خودروساز بزرگ کشور در غیاب نهاد ناظر اقدام به افزایش ۱۵ درصدی برخی تولیدات خود کرد. در حالی که در علی القاعده با کاهش شدید تقاضا باید قیمت خودرو کاهش می یافت!

برخی کارشناسان علت گرانی خودرو را عبور قیمت دلار از مرز ۹۰ هزار تومان در زمان جنگ می دانند. اما اکنون سوال اینجاست که مگر این جنگ چقدر طول کشید که تاثیر دلار ۹۰ هزار تومانی بر صنعت خودو سایه بیاندازد. از سوی دیگر مگر ارز خودرو توسط بازار غیر رسمی تامین می شود؟

در همین رابطه عصر اقتصاد با یکی از کارشناسان حوزه خودرو گفت و گو کرده که ماحصل آن را در ذیل مطلب می خوانید.

جنگ بی تاثیر نبود

امیر حسین کاکایی، کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که آیا جنگ برگرانی خودرو سایه انداخته است معتقد است: نمی توان از تاثیر کوتاه مدت جنگ بر بازار خودرو چشم پوشی کرد، زیرا خواه ناخواه هر شرایط بحرانی روی کالاهای وابسته به ارز تاثیر می گذارد.

خواه ناخواه هر شرایط بحرانی از جمله جنگ روی کالاهای وابسته به ارز تاثیر می گذارد، صنعت خودروسازی نیز از این قاعده مستثنی نبود

خودرو نیز از این قاعده مستثنی نبود؛ در نتیجه تشدید نااطمینانی‌‌‌های سیاسی و اقتصادی موجب شد تا فعالان این بازار به‌‌‌طور کامل از عرصه معاملات خارج شوند و همچنین کشف قیمت واقعی دشوار شود. در دوران جنگ عملا خودرو به نقش کالای مصرفی خود بازگشت و برای مدتی هم که شده از مسیر کالای سرمایه ای بودن خارج شد.

باز هم نرخ ارز مقصر اصلی است

وی با تاکید بر اینکه همواره بازار خودرو به نوسانات نرخ ارز واکنش نشان می دهد اظهارکرد: پس از تنش‌های اخیر بین ایران و اسرائیل، رکود در بازار خودرو کاملا طبیعی است. به‌رغم این، واکنش بازار خودرو به نوسانات ارزی دیر یا زود جهشی  است و سرانجام شاهد جهش قیمتی خواهیم بود.

زیرا در شرایط پساجنگ امیدواری به واردات خودرو به عنوان راهی برای کنترل این نوسانات، به دلیل مشکلات عدیده، از جمله عدم تخصیص ارز توسط بانک مرکزی، دور از انتظار است.

این کارشناس صنعت خودرو،در خصوص علت افزایش ۱۵ درصدی قیمت خودرو در شرایط جنگی اذعان کرد: در حال حاضر حتی با افزایش ۱۵ درصدی قیمت خودرو همچنان زیان خودرو ساز بیشتر از حاشیه سود آن است و این رقم افزایش برای هزینه های تولید حداقلی است. لازم به ذکر است که این افزایش را شورای رقابت تعیین کرده است و اگر بنا بود قیمت ها در شرایط آزاد سازی قیمت ها انجام شود، جهش قیمت خودروهای داخلی بسیار بیشتر از این ۱۵ درصد بود.

سایه سنگین گرانی در جنگ لازم بود؟

کاکایی در پاسخ به این پرسش که افزایش در زمان جنگ از سوی خودروسازان بزرگ ضرورت داشت گفت: چون هزینه های تولید بالا رفته و تقاضا در بازار کم شده بود شورای رقابت ناگزیر به افزایش قیمت ها شد؛ البته این اقدام با دوران جنگ هم زمان شد. نبود تناسب میان قیمت فروش و هزینه‌های تولید است؛ موضوعی که در صورت تداوم، می‌تواند حتی منجر به توقف خطوط تولید شود.

چون هزینه های تولید بالا رفته و تقاضا در بازار کم شده بود شورای رقابت ناگزیر به افزایش قیمت هاشد؛ البته این اقدام با دوران جنگ هم زمان شد

ایران‌خودرو هشدار داده بود که در صورت اصلاح  نشدن قیمت‌ها، موجودی انبارها رو به اتمام خواهد رفت. همچنین  افزایش قیمت ها باعث ایجاد هیجان در بازارها نشده و رکود بر بازار خودرو تولید داخل حاکم است. از طرف دیگر قدرت خرید مردم هم بشدت کاهش یافته و نگاه مردم به خودرو از شکل کالای سرمایه ایی تغییر ماهیت یافته است. بنابراین نمی توان انتظار داشت حالا حالاها بازار خودرو از رکود خارج شود.

خودرو در آینده

کاکایی در مورد آینده بازار خودرو متذکر شد: در شرایط فعلی بازار خودرو، درگیر رکودی سنگین است و مادامی که نرخ ارز تغییر نکند یا تحول مهمی در فضای سیاسی و مذاکراتی کشور رخ ندهد، نه افزایش قیمت کارخانه‌ای و نه تغییرات جزئی در تعرفه‌ها نمی‌توانند، موجب تحرک جدی در بازار شوند. اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت، برخی سوء‌استفاده‌های دلالی و نوسانات مقطعی دیده شود، اما چشم‌انداز کلی بازار همچنان ثبات نسبی همراه با رکود است. تنها در صورت کاهش معنادار قیمت ارز یا افزایش محسوس در درآمد عمومی خانوارها می‌توان انتظار تغییراتی جدی در بازار خودرو داشت.

کلام آخر

جنگ ۱۲ روزه به آتش بس رسید اما همچنان گره کور قیمت خودرو پا برجاست. در شرایطی که می بایست خودروسازان به تولید ادامه دهند، تعطیل کردند و فقط مصوبه شورای رقابت را به اجرا گذاشتند تا با این اقدام به فشار روانی متقاضیان خودرو در شرایط بحران بیافزایند.هرچند که به اعتقاد تحلیگر بازار خودرو این افزایش ۱۵ درصدی تنها راه نجات خودرو ساز داخلی از تعطیلی کارخانه بوده است.