آیدا برخورداری
با تثبیت تولید در سهماهه نخست ۲۰۲۶ و هشدار صریح درباره احتمال بازگشت عرضه در صورت ضرورت، اوپکپلاس پیام روشنی به بازار فرستاد، بازاری که در میانه افت قیمتها، ابهام مذاکرات روسیه و اوکراین و تنشهای فزاینده در کارائیب، وارد چرخهای تازه از بیثباتی و نوسان شده است.
به گزارش عصراقتصاد، ائتلاف اوپکپلاس در سلسله نشستهای روز یکشنبه با اتخاذ تصمیمی محتاطانه و در عین حال پیاممحور، روند افزایش تولید نفت را متوقف و سطح فعلی عرضه را برای سهماهه نخست سال ۲۰۲۶ ثابت نگه داشت؛ تصمیمی که در امتداد ماههای اخیر و در پاسخ به نشانههای فزاینده مازاد عرضه و کاهش قیمتها اتخاذ شده و از سوی بسیاری از تحلیلگران بهعنوان مهمترین چرخش سیاستی این ائتلاف در سال جاری ارزیابی میشود.
این توقف در شرایطی اعلام شد که بازار جهانی نفت همچنان در معرض ریسکهای ژئوپلیتیکی شدید قرار دارد: از مذاکرات صلح احتمالی میان روسیه و اوکراین گرفته تا رویارویی تازه ونزوئلا و آمریکا بر سر حریم هوایی و تحرکات نظامی کارائیب.
نشست ائتلاف که نزدیک به نیمی از نفت جهان را تولید میکند، همزمان با تلاشهای جدید آمریکا برای میانجیگری صلح بین مسکو و کییف برگزار شد؛ تلاشی که در صورت موفقیت، میتواند به کاهش تحریمهای نفتی روسیه و بازگشت بخشی از ظرفیت صادراتی این کشور به بازار منجر شود.
چنین تحولی از نگاه اوپکپلاس خطری بالقوه برای تعادل بازار به شمار میرود، زیرا عرضه مازاد میتواند به افت بیشتر قیمتها منجر شود. برنت در پایان هفته گذشته به حدود ۶۳ دلار در هر بشکه رسید؛ رقمی که ۱۵ درصد پایینتر از ابتدای سال است و نشان میدهد بازار از ماهها پیش وارد یک چرخه نزولی شده است.
با توقف افزایش تولید و هشدار درباره آمادهبودن برای بازگشت عرضه، اوپکپلاس در میانه افت قیمتها و تنشهای ژئوپلیتیکی پیام ورود بازار نفت به دوره بیثباتی داد
به گفته منابع آگاه، هشت کشور کلیدی اوپکپلاس که پیشتر از آوریل سال جاری تاکنون نزدیک به ۲.۹ میلیون بشکه در روز عرضه جدید به بازار اضافه کرده بودند، تصمیم گرفتند از هرگونه افزایش تازه تولید در سهماهه نخست ۲۰۲۶ صرفنظر کنند.
این در حالی است که ائتلاف همچنان ۳.۲۴ میلیون بشکه در روز کاهش داوطلبانه و اجباری در اختیار دارد؛ رقمی برابر با حدود سه درصد تقاضای جهانی نفت. حفظ این سطح از کاهش برای بازار پیام واضحی دارد: ثبات و جلوگیری از سقوط بیشتر قیمتها اهمیت بیشتری نسبت به بازپسگیری سهم بازار دارد.
آمادگی اوپکپلاس برای اقدام سریع
در همین چارچوب، جورج لئون، مقام سابق اوپک و تحلیلگر مؤسسه ریستاد انرژی، در گفتوگویی با رسانهها اعلام کرد: «پیام اوپکپلاس روشن است؛ وقتی چشمانداز بازار به سرعت در حال وخامت است، ثبات بر جاهطلبی مقدم است.»
اوپکپلاس طی ماههای اخیر تلاش کرده بود با افزایش تدریجی عرضه، بخشی از سهم ازدسترفته خود را بر اثر تحریمها، رقابت آمریکا در تولید شیل و رشد صادرات تولیدکنندگان جدید بازیابی کند. اما افت قیمتها و نگرانی از مازاد عرضه باعث شد ائتلاف سیاست افزایش تولید را متوقف کند، سیاستی که اکنون با چرخشی آشکار جای خود را به رویکردی محتاطانهتر داده است.
الکساندر نواک، معاون نخستوزیر روسیه، نیز با لحنی هشدارآمیز اعلام کرد بازار نفت همچنان نسبت به نوسانات عرضه و تقاضا «بسیار حساس» است و اعضا در صورت نیاز «آماده اتخاذ تصمیمات بیشتر» هستند.
او تأکید کرد که پایبندی کامل به توافقهای موجود، از جمله تعدیلهای اجباری و داوطلبانه، محور اصلی سیاست روسیه و سایر اعضاست و در صورت تشدید بیثباتی، ائتلاف انعطافپذیری لازم برای اقدام سریع را خواهد داشت.
یکی از مهمترین نتایج فنی نشست، تصویب سازوکاری جدید برای ارزیابی ظرفیت تولید پایدار حداکثری کشورهای عضو بود؛ معیاری که از سال ۲۰۲۷ مبنای تعیین خطوط پایه سهمیهبندی قرار خواهد گرفت.
این ارزیابی از ژانویه تا سپتامبر سال آینده توسط یک شرکت خارجی برای ۱۹ کشور انجام میشود؛ اما ظرفیت کشورهای تحت تحریم، مانند ایران، روسیه و ونزوئلا، با سازوکاری جداگانه تعیین خواهد شد.
موضوع ظرفیت تولید یکی از بحثبرانگیزترین پروندههای اوپکپلاس طی سالهای اخیر بوده است؛ از امارات که با افزایش ظرفیت خواستار سهمیه بیشتر است تا کشورهای آفریقایی که با افت ظرفیت، در برابر کاهش سهمیه مقاومت میکنند. اختلافات مشابه بودند که سال گذشته به خروج آنگولا از ائتلاف انجامید.
ورود بازار نفت به دورهای تازه از بیاطمینانی
در حالی که اوپکپلاس تلاش میکند پیام ثبات را به بازار مخابره کند، تحولات کارائیب بار دیگر نشان داده که بازار انرژی در خلأ عمل نمیکند و هر تنش ژئوپلیتیکی میتواند معادلات عرضه را بر هم بزند.
دلسی رودریگز، معاون رئیسجمهور ونزوئلا، در نشست مجازی وزیران اوپکپلاس حملات تندی علیه سیاستهای آمریکا مطرح کرد و اقدام واشنگتن در «بستن حریم هوایی ونزوئلا» را غیرقانونی و تهدیدی علیه «حاکمیت انرژی» این کشور دانست.
او با قرائت پیام نیکولاس مادورو خطاب به دبیرکل اوپک تأکید کرد که ونزوئلا در برابر فشارهای خارجی «تسلیم نخواهد شد» و از دیگر اعضا خواست در برابر «باجخواهی آمریکا» همراهی نشان دهند.
این تنش پس از آن بالا گرفته که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، اعلام کرد حریم هوایی ونزوئلا بهطور کامل بسته شده است.
گزارشها حاکی است واشنگتن یک گروه بزرگ نظامی شامل ناو هواپیمابر جرالد آر. فورد، زیردریایی هستهای و بیش از ۱۶ هزار نیروی نظامی را در منطقه مستقر کرده است.
آمریکا کاراکاس را به کوتاهی در مقابله با قاچاق مواد مخدر متهم میکند؛ اتهامی که ونزوئلا آن را پوششی برای فشار سیاسی میداند. طبق گزارشها، از سپتامبر تاکنون دستکم ۲۰ قایق در عملیاتهای آمریکا منهدم شده و بیش از ۸۰ نفر کشته شدهاند.
افزایش تنش در کارائیب میتواند عرضه نفت ونزوئلا را نیز تحت تاثیر قرار دهد؛ کشوری که در سالهای اخیر با اتکا به همکاری با ایران و چین به دنبال احیای ظرفیت تولید خود بوده و هر اختلال تازهای میتواند تلاشهای کاراکاس برای بازگشت به بازار جهانی نفت را کند کند.
در بازاری که چشمانداز آن مبهمتر میشود، اولویت نخست جلوگیری از شوکهای قیمتی و بازگرداندن ثبات است، حتی اگر این ثبات به قیمت عقبنشینی از سیاستهای افزایش تولید به دست آید
از نگاه برخی کارشناسان، سخنان تند رودریگز در نشست اوپکپلاس تلاشی برای جلب حمایت سیاسی این ائتلاف در برابر فشارهای فزاینده واشنگتن است؛ حمایتی که میتواند بر رفتار آینده اوپکپلاس در خصوص سهمیهبندی تولید ونزوئلا نیز اثرگذار باشد.
در مجموع، تصمیم اخیر اوپکپلاس نشانهای از ورود بازار نفت به دورهای تازه از بیاطمینانی است، دورهای که در آن نوسانات قیمت، ابهام در مسیر مذاکرات روسیه و اوکراین، رقابتهای سهمیهای داخل ائتلاف، و تنشهای فزاینده در کارائیب همگی میتوانند مسیر عرضه جهانی نفت را دستخوش تغییر کنند.
با این حال، پیام اصلی ائتلاف روشن است: در بازاری که چشمانداز آن مبهمتر میشود، اولویت نخست جلوگیری از شوکهای قیمتی و بازگرداندن ثبات است؛ حتی اگر این ثبات به قیمت عقبنشینی از سیاستهای افزایش تولید به دست آید.
