بانوان خانه دار؛ ناجیان آب در خانه

وحید حاج سعیدی

نقش و جایگاه فرازمند زنان در مدیریت خانوار نقشی بی بدیل و چند وجهی است و اگر نگاه منطقی و غیر جنسیتی به این مقوله داشته باشیم به واقعیت این ادعا پی می بریم.

ماحصل و نتیجه مطلوب این دست مدیریت نیز در جامعه نمود پیدا خواهد کرد و هر چه این مدیریت علمی تر و اصولی تر باشد، پرورش فرزندان منطبق بر اصولی اخلاقی و فرهنگی صورت می گیرد و افرادی شایسته و هنجار تحویل جامعه خواهند شد. فرزندان چنین خانواده هایی سریع تر، آسان تر و بدون هزینه با فرهنگ جامعه انطباق پیدا می کنند و در زمان بحران نیز به مدد جامعه خواهند آمد. در حال حاضر یکی از بحران های زیست محیطی که همه جوامع با آن دست به گریبان هستند، بحران آب است. در کشور ما نیز این بحران وجود دارد و سرانۀ مصرف آب هر فرد در ایران ۸۰ درصد بیشتر از مقداری است که توسط بانک جهانی اعلام شده است.

استحصال یا فراهم سازی آب شرب به مراتب دشوارتر و هزینه بر از تهیه آب صنعتی و کشاورزی است و باید در مصرف آن دقت عمل بیشتری به خرج داد.

اما با یادگیری و رعایت برخی نکات ساده در خانه، می‌توان تا حدود زیادی در مصرف آب صرفه‌جویی کرد و در این بین نقش زنان در ایجاد فرهنگ صحیح مصرف آب و مدیریت آن نقشی بسیار مهم است.

بی تردید زنان خانه دار به عنوان مدیران خانه و قلب تپنده خانواده، نقش محوری و غیرقابل‌انکاری در مدیریت مصرف آب در خانه دارند. این نقش از آموزش و فرهنگ‌سازی در بین اعضای خانواده آغاز شده و تا نظارت مستقیم بر نحوه مصرف آب در فعالیت‌های روزمره مانند آشپزی، نظافت، آبیاری گیاهان و بهداشت فردی گسترش می‌یابد.

زنان می توانند با طراحی برنامه های صرفه جو محور و روش‌های ساده و کم‌هزینه، تاثیر چشمگیری بر کاهش مصرف آب در خانواده داشته باشند.

آموزش به کودکان در خصوص کمبود آب و اهمیت صرفه‌جویی، پرهیز از شستشوی حیاط یا خودرو  با آب شرب، عدم به تاخیر انداختن شستن ظروف غذا به دلیل استحکام چسبندگی، کاشت گیاهان مقاوم به خشکی در خانه، آبیاری باغچه در صبح به دلیل پیشگیری از تبخیر شدید، روشن کردن ماشین ظرفشویی و لباسشویی با حداکثر ظرفیت، استفاده از وسایل کاهنده مصرف آب، جمع‌آوری و استفاده مجدد از آب‌های خاکستری (آب حاصل از شستشوی دست و صورت) برای آبیاری باغچه و گلدان‌ها و همچنین مدیریت صحیح وسایلی نظیر کولر و استفاده از کارواش خانگی و … از جمله اقداماتی است که زنان می‌توانند در این راستا انجام دهند.

بنابراین، تقویت نقش بانوان در مدیریت مصرف آب و فراهم کردن بسترهای آموزشی و حمایتی برای آن‌ها، یکی از موثرترین راهکارها برای تحقق توسعه پایدار و حفظ منابع طبیعی در سطح کلان است.

اما این تقویت نیاز به برنامه ریزی و مدیریت دارد و با وجود اهمیت جایگاه بانوان در مدیریت مصرف آب، نقش آموزش بانوان در این مقوله نباید نادیده انگاشته شود.

به کارگیری رسانه ملی، نشریات و پایگاه های خبری، فضای مجازی، برگزاری کلاس های آموزش خانواده راهکارهایی هستند که می توانند در آگاهی بخشی به زنان در پیدا کردن درک صحیحی از فرهنگ بهینه مصرف آب و انتقال آن به تک تک اعضای خانواده  موثر باشد.

رسانه‌ها هم نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری در آموزش و فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب میان زنان خانه‌دار ایفا می‌کنند. از طریق برنامه‌های تلویزیونی، رادیویی، شبکه‌های اجتماعی و کمپین‌های آموزشی، رسانه‌ها می‌توانند با ارائه راهکارهای ساده و موثر، آگاهی زنان را نسبت به اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب افزایش دهند و با تغییر سبک زندگی پایدار  آن‌ها را به تغییر رفتارهای روزمره در جهت حفظ منابع آبی ترغیب کنند.

علاوه بر این، رسانه‌ها به عنوان پل ارتباطی بین نهادهای دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد و خانواده‌ها، می‌توانند به گسترش سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی کمک کنند و نقش کلیدی در تحقق اهداف توسعه پایدار در حوزه مدیریت منابع آب داشته باشند. به این ترتیب، سرمایه‌گذاری در آموزش رسانه‌ای زنان خانه‌دار نه تنها به حفظ منابع آبی کمک می‌کند، بلکه موجب ارتقاء کیفیت زندگی خانوارها و توسعه فرهنگی جامعه می‌شود.

در مجموع باید اذعان داشت مثلث «نهاد های دولتی»،  «بانوان خانه دار به عنوان سکانداران مدیریت مصرف آب در خانه» و «رسانه های جمعی» نقشی بی بدیل در ایجاد فرهنگ صحیح مصرف آب و حفظ منابع آبی ایفا خواهد کرد و اگر هر کدام از اضلاع این مثلث در ایفای نقش محوله کوتاهی کند، بی تردید ما شاهد تشدید بحران آب با شدت بیشتری خواهیم بود.

امید که برنامه ریزی اصولی و استفاده از ظرفیت مدیران در سایه و سکانداران مصرف بهینه آب در خانه ، علاوه بر توسعه فرهنگ صرفه جویی در خانه ها، شاهد پرورش فرزندانی مسئولیت پذیر و آگاه باشیم که قدر آب و آبادانی را بیشتر بدانند و فرهنگ مصرف بهینه آب در جامعه نهادینه شود.