برون رفت از بحران فرونشست

بر اساس آمارها برای مقابله با پدیده فرونشست تاکنون ۱۳۵ هزار حلقه چاه غیرمجاز، پر و مسلوب‌المنفعه شده است که با جلوگیری از برداشت غیرمجاز سالانه ۳.۳ میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی همراه است، همچنین نصب کنتور هوشمند حجمی بر روی حدود ۹۶ هزار حلقه چاه مجاز کشاورزی نیز تاکنون باعث جلوگیری از اضافه‌برداشت حدود ۰.۸ میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی شده است.

به گزارش وزارت نیرو، هم اکنون ۳۵۹ دشت کشور از میان ۶۰۹ دشت با پدیده فرونشست روبرو شده و ۴۲۲ دشت کشور در فهرست ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار گرفته و برداشت آب از منابع زیرزمینی آنها به شدت محدود شده است.

در استان‌هایی که مهم‌ترین دشت‌ها و منابع آب زیرزمینی کشور قرار دارند با مشکل فرونشست مواجه هستیم که از جمله‌ می‌توان به استان‌های فارس، اصفهان، خراسان رضوی و تهران اشاره کرد.

زمانی که در استان‌های دارای جمعیت زیاد و منابع آب زیرزمینی محدود، شاهد توسعه بی‌رویه و اضافه بارگذاری بر منابع آب هستیم این فشار مضاعف وارد شده بر منابع آب، موجب ظهور و بروز پدیده‌ای به نام فرونشست می‌شود.

بیشترین سهم برداشت از منابع آب زیرزمینی کشور یعنی نزدیک به ۸۵ درصد مربوط به بخش کشاورزی است و سهم برداشت برای مصارف شرب و صنعت نیز در مجموع ۱۵ درصد است. به این ترتیب برای کنترل افت سطح آب زیرزمینی و جلوگیری از رخداد فرونشست، کنترل برداشت آب زیرزمینی توسط بخش کشاورزی (به‌عنوان مهمترین برداشت‌کننده از منابع آب زیرزمینی) از اهمیت اساسی برخوردار است.

میزان فعلی آب مصرفی کشاورزی در کشور در حدود ۸۱ میلیارد مترمکعب است که براساس برنامه ۵ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران، این مقدار در پایان برنامه هفتم باید به حدود ۶۵ میلیارد مترمکعب در سال کاهش یابد که بخش عمده این صرفه‌جویی باید از طریق کاهش برداشت آب زیرزمینی برای مصرف کشاورزی حاصل شود.

بدیهی است که با این کاهش برداشت ۱۶ میلیارد مترمکعبی برای مصرف کشاورزی، گامی اساسی در متوقف کردن روند افت آب زیرزمینی و به تبع آن، کاهش و کنترل فرونشست در کشور برداشته خواهد شد.

دراین زمینه انسداد چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتورهای هوشمند حجمی بر روی چاه‌های مجاز، تشکیل و تجهیز گروه‌های حفاظت و نظارت منابع آب و نیز اصلاح و تعدیل پروانه بهره‌برداری چاه‌های مجاز اقدامات قابل ملاحظه وزارت نیرو است.

در این زمینه، تاکنون حدود ۱۳۵ هزار حلقه چاه غیرمجاز، پر و مسلوب‌المنفعه شده است که باعث جلوگیری از برداشت غیرمجاز سالانه ۳.۳ میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی می‌شود. همچنین نصب کنتور هوشمند حجمی بر روی حدود ۹۶ هزار حلقه چاه مجاز کشاورزی نیز تاکنون باعث جلوگیری از اضافه‌برداشت حدود ۰.۸ میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی شده است.