بیداری بورس از خواب زمستانی
زهرا کوثر غلامی، سرویس بانک، بیمه و بورس- بازار سرمایه پس از ۱۴۱ روز رکود نسبی سرانجام در نخستین روز هفته دوم آبان ۱۴۰۴ توانست از مرز ۳.۱ میلیون واحد عبور کند و سقف روانی مهمی را فتح نماید.
شاخص کل بورس روز گذشته با رشد چشمگیر ۴۳ هزار و ۴۱۹ واحدی در تراز ۳ میلیون و ۱۲۷ هزار واحد ایستاد و شاخص هم‌وزن نیز ۸۰۱۳ واحد افزایش یافت.
نمادهای فارس، فملی و فولاد بیشترین تأثیر مثبت را بر نماگر اصلی داشتند و گروه‌های شیمیایی، فلزات اساسی و بانکی بیشترین ارزش معاملات را ثبت کردند.
ارزش کل دادوستد بازار به حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان رسید و شاخص فرابورس نیز با رشد ۲۰۰ واحدی تا سطح ۲۷ هزار و ۴۸۰ واحد بالا رفت.
بازده دوماهه بازار سرمایه اکنون ۲۳ درصد گزارش شده و مهرماه بالاترین نرخ بازدهی سال ۱۴۰۴ را در خود جای داده است. در نتیجه، بورس پس از دوره‌ای نوسانی اکنون نشانه‌هایی از بازآفرینی اعتماد عمومی و بازگشت سرمایه حقیقی را بروز می‌دهد.
شاخص در قامت بازگشت
شاخص کل بورس تهران در ماه‌های اخیر پس از یک روند فرسایشی، با اتکا به ترکیب تازه‌ای از سیگنال‌های بنیادی و سیاستی به مدار صعود بازگشته است.
بررسی داده‌های سازمان بورس نشان می‌دهد بازار سهام از اواسط مهر در چهارده روز کاری متوالی، عملکرد مثبتی را تجربه کرده و موفق شده سطح میانگین بازده ماهانه بیست‌درصدی را حفظ کند.
بنابراین افت شدید تابستان که بازده بازار را تا منفی هجده درصد پایین کشیده بود، اکنون با چرخشی هماهنگ میان سیاست پولی و انتظارات تورمی اصلاح شده است.
روند صعودی بورس در روز گذشته با رشد هماهنگ صنایع شیمیایی، فلزات و بانکی تثبیت شد و ارزش معاملات به مرز ۱۵ هزار میلیارد تومان نزدیک شد
ترکیب نمادهای پیشران نیز در این مسیر تغییری محسوس یافته است. صنایع پتروشیمی، فلزات اساسی و بانک‌ها بار دیگر نقش پیشرو را به دست گرفته‌اند و ارزش معاملات آنها به مجموعی بیش از یک‌سوم گردش کل بازار رسیده است.
گروه شیمیایی با ثبت ارزش ۹۹۳ میلیارد تومانی در صدر ایستاده که نشان‌دهنده بازگشت تقاضای سرمایه‌گذاران حقوقی پس از هفته‌ها خروج نقدینگی از این بخش است. فولاد و مس هم در کنار بانک ملت توانسته‌اند با تحریک انتظارات قیمتی مثبت، میدان عرضه را محدود نگه دارند.
تاثیر ادغام بر بورس
این روند در شرایطی رقم خورد که در شهریور بازده بازار تنها با عملکرد هشت روز مثبت در برابر دوازده روز منفی بسته شده بود. اما در مهر تراز تعادلی بازار چرخش کرد و پانزده روز کاری مثبت در مقابل هفت روز منفی به ثبت رسید. به‌عبارت دیگر، بازار در مهر از فاز احتیاط به فاز تهاجمی چرخید. این دگرگونی از زاویه سیاستگذاری نیز قابل تبیین است.
بانک مرکزی در دو ماه اخیر نرخ‌های سود کوتاه‌مدت بین‌بانکی را در محدوده نسبتاً باثبات ۲۲ تا ۲۳ درصد نگه داشته و با کنترل ناترازی بانک‌ها منابعی را به سمت بازار اوراق هدایت کرده است. بعلاوه، سازمان بورس با تعدیل دامنه نوسان و افزایش زمان فعالیت صندوق تثبیت، نوسانات منفی را تا حد قابل‌توجهی مهار کرده است.
در نتیجه این مجموعه سیاست‌ها، رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی از الگوی خروج پی‌درپی به سمت ورود انتخابی تغییر جهت داده است. بررسی تعداد خریداران فعال روز گذشته که به ۷۶ هزار نفر رسید، بازتاب مستقیم همین تغییر رفتار است.
حجم معاملات برابر با ۴۹۲ هزار فقره و ارزش کل حدود پانزده هزار میلیارد تومان، برای بازاری که تا پایان تابستان حجم معاملات روزانه‌اش کمتر از هشت هزار میلیارد بود، رقم قابل‌اعتنایی به شمار می‌رود.
با این حال بازگشت بورس به مدار مثبت را نمی‌توان صرفاً واکنش هیجانی به فتح کانال ۳.۱ میلیون دانست. روند شاخص فرابورس نیز با رشد ۲۰۰ واحدی و تداوم تقاضا در نمادهای پتروشیمی و پالایشی همچون آریا، مارون و نیشکر گواهی از هماهنگی میان دو بازار اصلی سرمایه دارد. ارزش معاملات فرابورس به بیش از ۵۱۲ هزار میلیارد تومان رسیده که البته شامل مبادلات عمده و اسناد بدهی نیز می‌شود.
بنابراین باتوجه به افزایش تعداد معاملات خرد در هر دو بازار می‌توان گفت میانگین سطح اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به تیرماه حداقل دو برابر شده است.
نقشه معاملاتی بورس روز گذشته نیز نکات فنی قابل‌توجهی دارد. حضور سه نماد خودرویی در صدر فهرست پرتراکنش‌ها یعنی خودرو، خساپا و وبملت نشانه‌ای از ورود نقدینگی به سهم‌های بزرگ و شاخص‌ساز است. این رفتار بر خلاف دوره‌های پیشین، بیشتر از حضور بازیگران نوسان‌گیر ناشی از چشم‌انداز سودآوری نیمه دوم سال است.
گزارش‌های عملکرد شش‌ماهه شرکت‌ها نیز اغلب نشانه‌هایی از بهبود حاشیه سود عملیاتی دارند. بنابراین با وجود ریسک‌های عمومی اقتصاد ازجمله نرخ ارز و تورم، بازار سرمایه خود را در موقعیت تعادل نسبی قیمت نسبت به سود پیش‌بینی‌شده (P/E) میانگین ۷.۲ قرار داده است.
بازده ۲۳ درصدی
با نگاهی کلان‌تر، بازده ۲۳ درصدی بازار سهام در دو ماه گذشته را می‌توان نتیجه هم‌زمان سه عامل اساسی دانست: تثبیت نسبی نرخ ارز در کانال ۶۵ هزار تومانی، تمرکز دولت بر بودجه انبساطی نیمه دوم سال، و انتقال بخشی از سرمایه‌ها از بازار طلا و رمزارز به سهام داخلی. بنابراین رشد اخیر صرفاً محصول جو مثبت مقطعی نیست بلکه انعکاس تغییر جهت سرمایه‌گذاری در میان طبقات متوسط و حرفه‌ای محسوب می‌شود.
در عین حال همچنان ریسک‌های سیاستی و ژئوپلیتیکی بالای منطقه می‌تواند به‌عنوان عامل مهارکننده در ادامه مسیر عمل کند. کارشناسان معتقدند عبور شاخص از محدوده ۳.۱۵ تا ۳.۲۰ میلیون واحد، نیازمند ورود پیوسته نقدینگی تازه حداقل در سطح ۱۸ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان در روز است. از منظر تکنیکال نیز شاخص پس از شکست سقف ۳.۱ میلیون ممکن است در روزهای آتی با نوسان طبیعی برای تثبیت در همین محدوده روبه‌رو شود.
موج دوم رشد در راه است
روند افزایشی شاخص اگر با بهبود نرخ فروش محصولات صنعتی هماهنگ شود، می‌تواند موج دوم رشد را در آذرماه رقم بزند. وی افزود: صنایع فلزی از هم‌اکنون از بهبود انتظارات صادراتی و احتمال بازگشت بخشی از تقاضای چین بهره‌مند شده‌اند و این موضوع می‌تواند موتور اصلی شاخص را در فصول آینده روشن نگه دارد.
بازار روز گذشته همچنین نشان داد رفتار سهامداران خرد در حال بازتعریف است. توزیع تعداد نمادهای مثبت و منفی (۲۲۵ در برابر ۸۶) حاکی از آن است که جریان خرید به شکلی متوازن میان گروه‌های صنعتی پخش شده است. این توازن از دید بسیاری از تحلیلگران به‌ویژه در شرایط هیجانی اهمیت دارد چون مانع جهش غیراصولی در نمادهای بزرگ می‌شود.
کلام آخر
در جمع‌بندی می‌توان گفت بازگشت شاخص کل به محدوده ۳.۱ میلیون واحد بیش از آنکه نشانه رونق کوتاه‌مدت باشد، بیانگر آزمون مجدد اعتماد و پویایی بازار سرمایه است.
بورس در دو ماه اخیر توانسته در برابر فشار نرخ بهره، ابهام بودجه و رکود بخش واقعی تاب آورد و اکنون با تکیه بر عملکرد شرکت‌ها، چشم‌انداز نسبتاً پایداری از سودآوری ارائه کند. بنابراین در صورت تداوم ثبات ارزی و حفظ انضباط مالی دولت، بازار سهام در نیمه دوم سال ۱۴۰۴ توان عبور از سطح مقاومتی ۳.۲ میلیون واحد را خواهد داشت.
در نتیجه، صعود شاخص در روز گذشته نه یک اتفاق روزمره بلکه آغازی نمادین برای بازسازی مسیر اعتماد عمومی در بازار سرمایه ایران ارزیابی می‌شود. هرچند عوامل بیرونی همچنان سایه خود را بر تصمیمات سرمایه‌گذاران گسترانیده‌اند، اما نمودارها حکایت از بازگشت انرژی جریان پول و واضح‌تر شدن چشم‌انداز فصل جدید بورس دارند.
