تحریم، قانون و کمبود نیروی انسانی؛ سه محدودیت بزرگ در توسعه هوش مصنوعی

مهرین نظری

پوریا حداد بنیانگذار و مدیرعامل شرکت هوش مصنوعی فیلاگر قبل از این هم در مجموعه گروه صنعتی انتخاب به عنوان مدیر هوش مصنوعی بود و پیش از آن هم در مجموعه همراه اول در بخش گیم سنتر همراه اول بخش هوش مصنوعی را مدیریت می‌کرد.

عصر اقتصاد با او درباره تجربه راه اندازی شرکت خود و موانع وراه حل های توسعه کسب و کار بر پایه هوش مصنوعی گفتگو کرده ایم که در ادامه می خوانید:

فیلاگر چه کار می‌کند؟

فیلاگر یک هلدینگ تخصصی در حوزه هوش مصنوعی است که از سال ۱۳۹۸ فعالیت خود را آغاز کرده است. فعالیت اصلی خود برند فیلاگر در ۳ حوزه می‌باشد حوزه اول اسکواد هوش مصنوعی در واقع پیمانکار پروژه‌های بزرگ هوش مصنوعی کشور که مثلاً با برندهایی مثل همراه اول و بانک ملت همکاری می‌کند. بخش دوم در واقع آموزش منابع انسانی هوش مصنوعی است. تا الان چیزی حدود ۴۵ هزار نفر آموزش دیدند.
بخش سوم هم فیلد رسانه و کامیونیتی است که خب ما یه رسانه خوشنام و بزرگی در حوزه هوش مصنوعی داریم که سعی می‌کند فعالیت‌های مختلف این حوزه را چه از اتفاقاتی که داخل کشور می‌افتد و چه اتفاقاتی که خارج از ایران رخ می‌دهد را منعکس می‌کند.

با توجه به وضعیت فعلی زیرساخت‌های فناوری در ایران، چطور توانستید به توسعه و پیاده‌سازی هوش مصنوعی در کسب و کار خود بپردازید؟ چه چالش‌های بزرگی در این مسیر داشتید؟

در مورد وضعیت فناوری در ایران من می‌توانم این توضیح را بدهم که اگر بخواهیم توسعه سیستم‌ها و زیرساخت‌های هوش مصنوعی را داشته باشیم سه پایه اصلی وجود دارد: یکی از آن پایه‌ها در واقع بحث منابع سخت افزاری است یعنی ما نیاز داریم که مثلا جی پی یو ها و پردازنده های گرافیکی قدرتمندی داشته باشیم. پایه دوم بخش دیتا و داده است، نیاز داریم که داده‌های خوبی داشته باشیم و این داده‌ها با نویز کم و با حجم بالایی باشند که بتوانند در دسترس قرار گیرند. بخش سوم ما نیاز به مغز افزار و نیروی انسانی خوبی برای این کار دارد، در واقع ما نیاز داریم که نیروهای انسانیمان را بتوانیم برای این حوزه به کار گیریم.

برای اینکه ما بخواهیم به حوزه جدیدی وارد شویم، نیاز به تحقیق و توسعه داریم که در کل فرایند هزینه بری است. مثلاً کشوری مثل عربستان بیش از دو میلیارد دلار در این حوزه سرمایه گذاری کرده و امارات نیز بیش از یک میلیارد دلار در این حوزه سرمایه گذاری کرده است. خب در این مورد کشور ما بسیار عقب است.

بزرگترین محدودیت قانونی که در حوزه هوش مصنوعی در کشور وجود دارد؛دسترسی به داده‌هاست در جاهایی که منبع داده وجود دارد سازمان‌های مختلفی هستند که ورود میکنند و توضیح میخواهند

هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری نوظهور در ایران با محدودیت‌های قانونی و فرهنگی روبرو است. چگونه توانسته‌اید این محدودیت‌ها را در کسب و کارتان مدیریت کنید؟

بزرگترین محدودیت قانونی که در حوزه هوش مصنوعی در کشور وجود دارد؛دسترسی به داده‌هاست در جاهایی که منبع داده وجود دارد سازمان‌های مختلفی هستند که ورود میکنند و توضیح میخواهند احتمالاً خیلی وقت‌ها شما نمی‌توانید دسترسی به داده‌ها داشته باشید. سازمان‌هایی مثل پدافند غیرعامل و… نیز مجموعه‌هایی هستند که نظارت روی داده های بزرگ و کلان داده های کشور دارند و ما هم الان دنبال این هستیم که قوانینی وجود داشته باشد که به نحوی به این داده ها دسترسی پیدا کرد.

با وجود تحریم ها رقابت در عرصه جهانی سخت است اما استراتژی‌هایی که در داخل داریم برخی از ابزارهای جهانی را در اختیار ما قرار می‌دهد و برخی دیگر از ابزارها به صورت مشتری مدارشده برای ایرانی‌ها در دسترس است و همین می‌تواند مزیت رقابتی ایجاد کند

با توجه به رقابت جهانی در حوزه هوش مصنوعی، چه استراتژی‌هایی برای رقابت با شرکت‌های بین‌المللی و جذب مشتریان ایرانی و غیرایرانی دارید؟
حقیقتاً رقابت در سطح بین المللی کار آسانی نیست وقتی از ایران می‌خواهی این کار را انجام دهی با توجه به محدودیت‌های مختلفی که وجود دارد و تحریم‌های مختلف امکان پذیر نیست. اما می خواهم بیشتر در مورد راه‌حل‌ها صحبت کنم. استراتژی‌هایی که در داخل داریم برخی از ابزارهای جهانی را در اختیار ما قرار می‌دهد و برخی دیگر از ابزارها به صورت مشتری مدارشده برای ایرانی‌ها در دسترس است و همین می‌تواند مزیت رقابتی ایجاد کند.

یکی از نگرانی‌های اصلی در حوزه هوش مصنوعی، مسئله‌ی اخلاقیات و حریم خصوصی است. چه اقداماتی انجام داده‌اید تا اطمینان حاصل کنید که محصولات و خدمات شما از لحاظ اخلاقی و حفظ حریم خصوصی کاربران مورد اعتماد باشند؟

موضوع حریم خصوصی برای هوش مصنوعی بیشتر در بخش داده‌هایی مطرح می‌شود که قرار است مورد استفاده قرار گیرند. این موضوع هنوز در سطح جهانی هم جای بحث دارد چرا که هوش مصنوعی تشنه داده هاست. اگر زیرساخت و منابع انسانی که دو پایه مهم هستند وجود داشته باشد، پایه سوم یا همان دیتا مطرح می‌شود. حال این دیتا به چه کسی تعلق دارد که استفاده از آن ورود به حریم شخصی افراد می‌شود. در حال حاضر هوش مصنوعی از داده های سطح اینترنت استفاده می‌کند.

با توجه به تحریم‌های اقتصادی و تکنولوژیک، چگونه توانسته‌اید به فناوری‌ها و منابع مورد نیاز برای توسعه هوش مصنوعی دسترسی پیدا کنید؟ آیا راهکارهای جایگزینی برای مواجهه با این محدودیت‌ها اتخاذ کرده‌اید؟

درباره هوش مصنوعی مزیتی که وجود دارد این است که به یک دانش نیاز دارد و آن دانش در دسترس ما قرار دارد. ما در اینجا شروع کردیم به آموزش منابع انسانی و همین به ما کمک کرد که بتوانیم به این فناوری ها دست پیدا کنیم.