تقاضای دلار کاذب است

توجه به آمارها نشان از کاهش نرخ ارز در آینده دارد در حالی‌که در طول هفته گذشته شاهد افزایش نرخ ارز بودیم که حاصل تقاضای کاذب است.

به گزارش خبرنگار ایبِنا، عوامل متفاوتی بر نرخ ارز اثرگذار است که هر کدام از این عوامل بر عرضه و تقاضای دلار اثر می‌گذارند و از این طریق باعث تغییر قیمت آن می‌شوند.

دلار نیز مثل هر کالایی وقتی عرضه آن از تقاضایش بیش‌تر شود، قیمت آن کاهش می‌یابد و وقتی تقاضای دلار بر عرضه آن پیشی بگیرد، قیمت آن رو به افزایش می‌رود.

معمولا عوامل طبیعی هستند که باعث کاهش یا افزایش در عرضه و تقاضای یک کالا می‌شوند، اما گاهی مواقع عواملی هستند که به طور موقت و کاذب موجب رشد و یا کاهش قیمت یک کالا می‌شوند؛ بنابراین در صورتی که با افزایش یا کاهش ناگهانی قیمت یک کالا مواجه می‌شویم باید به منبع این تغییر ناگهانی توجه کنیم تا با خرید هیجانی آن و پس از تعدیل قیمت آن کالا متضرر نشویم.

همانطور که شاهدیم در روز‌های اخیر نرخ دلار با نوساناتی مواجه شده که عمدتا منبع آن ایجاد فضایی کاذب از انتظارات قیمتی نرخ ارز در سطح جامعه است. در این گزارش سعی بر این داریم تا با ارائه آمار و ارقام از شرایط کشور در حوزه ارزی تصویری واقعی و مبتنی بر آمار و ارقام داخلی و بین‌المللی از آینده آن به نمایش بگذاریم.

جهش قابل توجه تراز حساب جاری کشور

سند دخل‌وخرج یک کشور در فضای بین‌المللی را با تراز پرداخت‌ها می‌سنجند. تراز پرداخت‌ها دو بخش اصلی دارد؛ حساب سرمایه و حساب جاری. مانده حساب سرمایه، نشان‌دهنده خالص جریان ورود سرمایه خارجی به داخل کشور جهت خرید دارایی و یا خروج سرمایه از کشور برای خرید دارایی در خارج است.

تراز حساب جاری یکی از مواردی است که از آن برای سنجش وضعیت اقتصادی یک کشور و نرخ برابری ارز آن کشور استفاده می‌کنند و افزایش تراز حساب جاری در یک کشور به معنی افزایش درآمد ارزی دولت و به دنبال آن ثبات و تعدیل نرخ ارز است.

بدین ترتیب با افزایش تراز حساب جاری کشور درآمد ارزی کشور افزایش یافته و در واقع عرضه ارز افزایش می‌یابد که موجب ثبات و کاهش نرخ ارز می‌شود. بر اساس آمار‌ها، حساب جاری کشور با تراز مثبت ۲۶٫۲ میلیارد دلار به دولت یازدهم تحویل داده شد؛ اما در سال ۹۸ به منفی یک میلیارد و ۶۵۲ میلیون دلار و در سال ۹۹ به منفی ۷۰۹ میلیون دلار سقوط کرد.

با این‌حال در سال ۱۴۰۰ اوضاع تغییر کرد و با روی کار آمدن دولت سیزدهم در نهایت تراز حساب جاری به ۱۱.۱ میلیارد دلار جهش کرد.

صندوق بین‌المللی پول در جدیدترین گزارش خود پیش‌بینی کرده است که تراز حساب جاری ایران در سال ۲۰۲۲ با افزایش ۲۱ میلیارد دلاری نسبت به سال قبل مواجه شود و به ۳۲ میلیارد دلار برسد.

با این حساب بنظر می‌رسد که کشور ایران از نظر رشد تراز حساب جاری در وضعیت خوبی به سر می‌برد و همچنین چشم‌انداز مثبتی نیز در رابطه با آینده این شاخص وجود دارد که انتظار می‌رود بانک مرکزی در کنترل نرخ ارز در آینده به شکل موثری موفق باشد.

ایران کمترین بدهی را در بین کشور‌های خاورمیانه دارد

بدهی خارجی یکی از موارد دیگری است که در پیش‌بینی نرخ ارز می‌تواند تاثیرگذار باشد چرا که دولت به منظور بازپرداخت بدهی‌های خود باید از صندوق ذخایر ارزی استفاده کند و یا اینکه بخشی از درآمد‌های ارزی پیش‌بینی شده خود را به بازپرداخت بدهی خارجی اختصاص دهد که در کل موجب کاهش منابع ارزی دولت و کاهش عرضه می‌شود، اما در رابطه با ایران، صندوق بین‌المللی پول در بخشی از گزارش جدید خود موسوم به چشم‌انداز اقتصادی منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی به بررسی میزان بدهی خارجی ۲۸ کشور منطقه از جمله ایران پرداخته است.

بر اساس محاسبات این نهاد بین‌المللی ایران کمترین نسبت بدهی خارجی به تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۲ را در مقایسه با سایر کشور‌های منطقه دارد.

در این گزارش نسبت بدهی خارجی ایران به تولید ناخالص داخلی در سال جاری میلادی تنها ۰.۵ درصد اعلام شده است که کمتر از همه کشور‌های خاورمیانه و آسیای مرکزی است. بدهی خارجی ایران در سال ۲۰۲۱ نیز همین رقم اعلام شده بود که بر این اساس در سال ۲۰۲۲ بدهی خارجی ایران افزایشی نداشته است.

همچنین براساس آخرین آمار بانک مرکزی نیز میزان بدهی‌های خارجی ایران در ۵ ماهه سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۱۷.۴ درصد کاهش داشته است که این آمار و ارقام موید بهبود وضعیت اقتصاد ایران در حوزه ارزی است.

برنامه بانک‌مرکزی برای کنترل نرخ ارز

به گفته علی صالح آبادی، رئیس‌کل بانک‌مرکزی در حال حاضر، در سامانه نیما عرضه‌ها به مراتب بیش از تقاضاست. برای نمونه از ابتدای سال تا دیروز حدود ۲۶.۵ میلیارد دلار در سامانه نیما معامله انجام شده است و نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶۷ درصد در سامانه یاد شده در عرضه‌ها و معاملات رشد داشتیم.

وی ادامه داد: همچنین کل تأمین ارز برای واردات کشور در بازه زمانی یاد شده معادل ۳۸.۵ میلیارد دلار بوده است که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۲۲ درصد رشد داشته است. در حوزه اسکناس نیز ۱.۵ میلیارد دلار حجم معاملات اسکناس بوده است که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۴۰ درصد رشد معاملات اسکناس بوده است؛ بنابراین از نظر عرضه وضعیت مطلوبی داریم و مشکلی خاصی در زمینه عرضه ارز وجود ندارد.

صالح آبادی خاطرنشان کرد: در هر حال قرار است ارز‌های پرطرفدار باتوجه به ذخایر بسیار خوب عرضه شود و قابل استفاده در بازار باشد.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه استقبال صادرکنندگان از بازار متشکل ارزی نیز بسیار خوب است، افزود: در حال حاضر صادرکنندگان به صورت توافقی ارز‌های زیادی را در بازار عرضه می‌کنند و هیچ مشکلی در تأمین اسکناس و حواله ارزی وجود ندارد.

به گفته صالح آبادی، بانک مرکزی بر سامانه نیما و نیز بر سامانه برخط صرافی‌ها نظارت کامل و رصد دقیق دارد.

وی با بیان اینکه از شنبه ۱۴ آبان، سامانه برخط صرافی ها، با هدف تسهیل ارائه خدمات به متقاضیان عملیاتی خواهد شد، تصریح کرد: افرادی که درصد هستند ارزی را خریداری کنند به جای مراجعه حضوری به صرافی‌ها از طریق سامانه برخطی که راه اندازی شده است، می‌توانند درخواست‌های خود را به صورت برخط به صرافی مدنظر خود ارسال کنند و پس از احراز هویت، به صورت حضوری مراجعه کرده و ارز خود را دریافت می‌کنند.

آمار و ارقام و اقدامات بانک‌مرکزی همگی نشان دهنده افق روشنی از کاهش نرخ ارز در آینده دارند، اما در پی حوادث اخیر و در طول هفته گذشته شاهد نوسانات و افزایش نرخ ارز بودیم که این افزایش نرخ ارز ناشی از کاهش عرضه و یا کم بودن آن نبوده و بیش‌تر به دلیل جوسازی رسانه‌ای اخلال‌گران ارزی و رسانه‌های معاند است که موجبات افزایش حباب ارزی و افزایش قیمت کاذب را فراهم کرده است.

به گفته کارشناسان در مواقعی که عاملی کاذب موجب برهم زدن تعادل بازار می‌شوند دامن زدن به اخبار و شایعات خود عاملی برای ایجاد عدم تعادل بیش‌تر و برخورد هیجانی دیگر افراد نیز می‌شود که مشکلاتی از قبیل متضرر شدن بعضی افراد در نتیجه خرید هیجانی، حساسیت پذیری بیش‌تر بازار در برابر اخبار جعلی و ایجاد اخبار جعلی بیش‌تر به همراه دارد.

همچنین فضایی را به وجود می‌آورد که افراد سودجو و فرصت طلب به دنبال سوء استفاده از این شرایط هر از گاهی اخبار جعلی و کاذب را منتشر می‌کنند و بازار را به هم بزنند تا از این شرایط نفع ببرند.

یک کارشناس بازار سرمایه رشد دلار را حبابی دانسته و می‌گوید: در حال حاضر سرمایه گذاری در دلار ریسک به ریوارد جذابی ندارد، چون دولت موافق رشد دلار نیست، بنابراین در شرایط فعلی، بورس می‌تواند جایی امن برای سرمایه‌گذاری باشد.

توصیه می‌کنیم تا مردم در مواجه با اخبار و شایعات درگیر هیجانات ایجاد شده نشوند تا در کنار متضرر نشدن در این فضا، از دامن زدن به ایجاد تقاضای کاذب که به اقتصاد کشور ضربه می‌زند و موجب سودرسانی به افراد فرصت‌طلب می‌شود نیز جلوگیری کنند.