تیکآف قیمت خودرو از روی جیب مشتریان
سالها پیش یک جوان ایرانی میتوانست با چند سال پسانداز و کار مداوم، امید داشته باشد که صاحب خودرو شود و این وسیله نه تنها نیاز حملونقل او را برطرف کند، بلکه بخشی از هویت و لذت زندگیاش باشد. اما امروز وضعیت کاملاً متفاوت است.
با حداقل حقوق وزارت کار حدود ۱۵ میلیون تومان در ماه، خرید حتی یک خودروی دستدوم سالم نیازمند حداقل ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه است. این یعنی یک جوان باید بیش از سه سال تمام حقوق خود را پسانداز کند تا بتواند یک خودروی کارکرده، که شاید از رده خارج شده باشد، بخرد، و البته این در حالی است که هزینههای زندگی روزمره را در نظر نگیریم.
برای خرید خودروهای صفرکیلومتر ایرانی نیز حداقل یک میلیارد تومان لازم است که این عدد با حقوق فعلی به حدود شش سال کار تماموقت بدون هیچ خرج دیگری میرسد. این محاسبات در حالی خوشبینانه هستند که قیمت خودروها در ایران بهطور مداوم افزایش مییابد و تورم سالانه بالای ۴۰ درصد، قدرت خرید را به شدت کاهش داده است.
خودرو؛ از سرگرمی تا حسرت
ماشینبازی روزی یکی از سرگرمیهای جوانان ایرانی بود. جمع شدن کنار یک خودرو، تیونینگ ساده، رانندگی در شبهای تابستان و حتا رقابتهای دوستانه، بخشی از فرهنگ جوانی بود، اما حالا این علاقه جای خود را به حسرت داده است. بسیاری از جوانان زیر ۳۰ سال حتا یک بار هم تجربه مالکیت خودرو را نداشتهاند و با ادامه وضع کنونی امکان بدتر شدن شرایط هم وجود دارد. این وضعیت نه تنها بر کیفیت زندگی تأثیر منفی گذاشته، بلکه انگیزههای جوانی مانند استقلال را نیز از بین برده است.
خرید خانه، خودرو و تشکیل خانواده سه خواسته اساسی جوانان ایرانی محسوب میشود. خرید خانه سالهاست به رؤیایی دوردست تبدیل شده و قیمت آپارتمان در شهرهای بزرگ چندین برابر درآمد سالانه یک کارمند است. حالا خودرو نیز به همین سرنوشت دچار شده است. تشکیل خانواده هم با این شرایط اقتصادی به تعویق افتاده و بسیاری از جوانان به دلیل نداشتن استقلال مالی، ازدواج را به آیندهای نامعلوم موکول کردهاند.
در دو هفته اخیر قیمت برخی از خودروها تا حدود ۳۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است
تورم مزمن، افزایش مداوم قیمت ارز، سیاستهای انحصاری خودروسازی داخلی، کمبود تولید و کیفیت پایین خودروهای موجود، همه دست به دست هم دادهاند تا بازار خودرو از دسترس نسل جوان خارج شود. خودروهای وارداتی لوکس با قیمتهای نجومی فقط برای قشر مرفه قابل خرید هستند و خودروهای داخلی نیز با وجود قیمت بالا، کیفیت و ایمنی پایینی دارند. در این شرایط، یک جوان با درآمد متوسط حتا نمیتواند به فکر خرید قسطی باشد، چون اقساط ماهانه خودروهای یک میلیاردی بیش از دو برابر حقوق اوست.
این حسرت نه تنها اقتصادی، بلکه روانی و اجتماعی نیز است. جوانانی که نمیتوانند به اهداف ساده زندگی مانند داشتن خودرو برسند، انگیزه خود را برای کار و تلاش از دست میدهند. مهاجرت، افسردگی و کاهش امید به آینده از پیامدهای این وضعیت است. بسیاری از کارشناسان اجتماعی میگویند این نسل در حسرت چیزهایی پیر میشود که برای نسلهای قبلی کاملاً عادی بود.
اکنون شاهد آن هستیم که خودرو برای جوان ایرانی دیگر یک وسیله حملونقل یا سرگرمی نیست؛ به نماد نابرابری و دور شدن از آرزوهای ساده زندگی تبدیل شده است. در حالی که در بسیاری از کشورها یک جوان به سادگی میتواند صاحب خودرو شود، در ایران این آرزو نیازمند سالها پسانداز بدون هیچ خرج دیگری است. تا زمانی که سیاستهای اقتصادی، تورم و بازار خودرو اصلاح نشود، نسل جوان در حسرت خودروی مناسب پیر خواهد شد و این حسرت روح و انگیزه یک نسل را خدشهدار میکند.
بازار خودرو بازاری بدون معامله
بازار خودرو در روزهای اخیر یکی از ملتهبترین دورههای خود را پشت سر میگذارد؛ بازاری که همزمان با جهش نرخ ارز، دچار افزایش قیمت، رکود سنگین و سردرگمی گسترده میان خریداران و فروشندگان شده است. امروز قیمت دلار وارد کانال ۱۲۸ هزار تومان شد؛ عددی که بهسرعت اثر روانی خود را بر بازار خودرو گذاشت و عملاً جریان معاملات را متوقف کرد.
بررسیها نشان میدهد طی روزهای گذشته، میانگین رشد قیمت خودروها به حدود ۱۰ درصد رسیده است. با این حال، این افزایش قیمت لزوماً به معنای رونق بازار نیست. برعکس، فضای حاکم بر بازار بهگونهای است که نه خریدار حاضر به خرید است و نه فروشنده تمایل واقعی به فروش دارد. فعالان بازار از شرایطی سخن میگویند که در آن «قیمتها روی کاغذ بالا میروند اما معاملهای شکل نمیگیرد.»
در این میان، خودروهای مونتاژی بیشترین نوسان قیمتی را تجربه کردهاند. بر اساس گزارشها، در دو هفته اخیر قیمت برخی از این خودروها تا حدود ۳۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است؛ رشدی که به باور کارشناسان، بیش از آنکه ریشه در هزینههای واقعی تولید یا عرضه داشته باشد، ناشی از نوسانات ارزی، فضای روانی بازار و انتظارات تورمی است.
نبود شفافیت در قیمتگذاری و کاهش شدید معاملات باعث شده هر فروشندهای با برداشت شخصی خود، قیمتهایی بعضاً غیرمنطقی و نامتعارف برای خودروها اعلام کند. این رفتارهای سلیقهای، نهتنها به قفل شدن بیشتر بازار دامن زده، بلکه اعتماد عمومی را نیز تضعیف کرده است. در چنین شرایطی، بازار بیشتر به فضایی برای اعلام قیمتهای ذهنی تبدیل شده تا محلی برای دادوستد واقعی باشد.
فاصل معنادار قیمتها با جیب خریداران
در میان محصولات ایرانخودرو، ریرا و دنا پلاس اتوماتیک هر کدام با افزایش ۷۰ میلیون تومانی مواجه شدند و بهترتیب به قیمتهای ۲ میلیارد و ۶۰ میلیون تومان و یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان رسیدند.
خانواده پژو ۲۰۷ نیز افزایش قابلتوجهای را تجربه کرد؛ بهطوریکه مدل موتور TU3 رشد ۵۷ میلیون تومانی داشت و نسخه دندهای هیدرولیک TU5P با افزایش ۵۸ میلیون تومان همراه شد. همچنین پژو ۲۰۷ دندهای پانوراما TU5P در هر دو تیپ با رشد ۵۳ میلیون تومان معامله شد. در بخش مدلهای اتوماتیک، پژو ۲۰۷ پانوراما ۲۵ میلیون تومان و نسخه اتوماتیک TU5P نیز ۲۲ میلیون تومان گرانتر شد.
در گروه هایما، مدل S7 پرو افزایش ۶۰ میلیون تومانی را ثبت کرد و هایما 8S نیز ۴۰ میلیون تومان رشد قیمت داشت. قیمت هایما 7X حدود ۱۰ میلیون تومان و هایما S5 پرو نزدیک به ۵ میلیون تومان افزایش یافت.
تارا اتوماتیک V4 با رشد ۴۷ میلیون تومانی به یک میلیارد و ۶۰۲ میلیون تومان رسید و نسخه دستی V1 نیز ۳۰ میلیون تومان افزایش قیمت را تجربه کرد. سایر محصولات این گروه از جمله دنا پلاس بورسی، دنا پلاس MT6 (رینگ فولادی و آلومینیومی)، سورن پلاس XU7P و سورن پلاس دوگانهسوز با افزایشهایی در بازه ۱۵ تا ۳۸ میلیون تومان معامله شدند.
در بازار محصولات سایپا، شاهین اتوماتیک پلاس با جهش ۸۵ میلیون تومانی بیشترین افزایش قیمت را به ثبت رساند و چانگان CS55 مونتاژی نیز ۸۰ میلیون تومان گران شد. اطلس اتوماتیک و ساینا GX دوگانهسوز هر دو رشد ۵۰ میلیون تومانی داشتند.
همچنین اطلس GL با افزایش ۴۵ میلیون تومان به قیمت ۸۷۰ میلیون تومان رسید و سهند E اتوماتیک پس از رشد ۴۰ میلیون تومانی با نرخ یک میلیارد و ۱۴۰ میلیون تومان معامله شد. خودروی وارداتی روئوه ERX5 نیز با افزایش ۴۰ میلیون تومان به ۳ میلیارد و ۲۱۰ میلیون تومان رسید.
بررسیها نشان میدهد طی روزهای گذشته، میانگین رشد قیمت خودروها به حدود ۱۰ درصد رسیده است
در ادامه این روند، قیمت شاهین اتوماتیک GL حدود ۳۴ میلیون تومان، شاهین اتوماتیک G نزدیک به ۲۶ میلیون تومان و شاهین GL حدود ۲۰ میلیون تومان افزایش یافت. در گروه وانتهای سایپا ۱۵۱ نیز بسته به تیپ، افزایش قیمتها بین ۵ تا ۱۸ میلیون تومان گزارش شده است.
در نهایت، بررسی بازار نشان میدهد انواع مدلهای کوئیک نیز از این موج گرانی بینصیب نماندهاند و رشد قیمت آنها در بازه ۲ تا ۱۲ میلیون تومان قرار داشته است.
سخنآخر
کارشناسان بازار خودرو به مردم توصیه میکنند در این فضای ملتهب، از تصمیمگیریهای هیجانی پرهیز کنند و تحت تأثیر قیمتهای غیرواقعی قرار نگیرند. تجربه دورههای مشابه نشان داده است که بسیاری از این افزایشها پایدار نبوده و پس از فروکش کردن جو روانی، قیمتها تعدیل شدهاند. ورود عجولانه به بازار در چنین شرایطی میتواند منجر به خرید در سقف قیمتی و تحمیل زیان به مصرفکنندگان شود.
به اعتقاد فروشندگان خودرو، تا زمانی که وضعیت بازار ارز به ثبات نسبی نرسد و چشمانداز روشنی از شرایط اقتصادی شکل نگیرد، نوسانات فعلی ادامهدار خواهد بود. در این میان، حفظ آرامش، بررسی دقیق نیاز واقعی به خرید خودرو و پرهیز از پیروی کورکورانه از شایعات و قیمتهای غیرمنطقی، میتواند بهترین راهکار برای مردم باشد؛ راهکاری که مانع از تشدید رفتارهای هیجانی و التهاب بیشتر در بازار خودرو خواهد شد.
