حکمرانی متمرکز پاسخگوی اقتصاد دیجیتال نیست

در افتتاحیه اولین کنفرانس دی بلاک ۲۰۲۵، سید شمس الدین حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با تأکید بر ضرورت تحول در مدل‌های حکمرانی برای بهره‌گیری از فناوری‌های نو، گفت: ساختارهای متمرکز نمی‌توانند پاسخگوی الزامات اقتصاد دیجیتال و پدیده‌هایی چون بلاک‌چین و رمزارزها باشند و قانون‌گذاری باید همگام با تحولات جهانی پیش رود.

به گزارش پایگاه خبری اتاق شفاف، وی در ابتدای سخنان خود ضمن قدردانی از برگزارکنندگان کنفرانس و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، اظهار داشت: تا پیش از این، تحولات اقتصادی بیشتر در ابزارها اتفاق می‌افتاد، اما اکنون در آستانه تحولی در حکمرانی اقتصادی قرار داریم. تجربه بحران مالی ۲۰۰۸ و تولد بیت‌کوین نشان داد که فناوری‌های نو می‌توانند ساختار قدرت مالی را دگرگون کنند.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با مرور تاریخچه مواجهه ایران با رمزارزها افزود: نخستین واکنش رسمی کشور نسبت به رمزارزها در سال ۱۳۹۶ توسط شورای عالی مبارزه با پول‌شویی اعلام شد. در ابتدا رویکرد ممنوعیت حاکم بود، اما به‌تدریج به سمت تنظیم‌گری و شناسایی ریسک‌ها پیش رفتیم. در مصوبه سال ۱۳۹۸ هیئت وزیران نیز تصریح شد که دولت هیچ تعهدی در قبال ریسک‌های مرتبط ندارد، اما مسیر برای فعالیت‌های مسئولانه باز ماند.

حسینی با اشاره به تغییر رویکرد بانک مرکزی گفت: بانک مرکزی اکنون وارد فاز جدیدی از توسعه پول دیجیتال شده است. همان‌طور که پول از فلز و کاغذ به ریال دیجیتال تبدیل شد، اکنون شاهد ظهور رمزارزها و رمزارزش‌ها هستیم که دیگر نه صرفاً تحول فنی، بلکه تحول در حکمرانی پولی محسوب می‌شوند. مقاله اولیه بیت‌کوین بیش از آنکه یک نوآوری فناورانه باشد، بیانیه‌ای در تغییر ساختار قدرت پولی جهان بود.

وی افزود: بیت‌کوین و فناوری بلاک‌چین تمرکززدایی را محقق کرده و نقش مرجع ثالث را در نظام پرداخت کاهش داده‌اند. این تحولات نشان می‌دهد که حتی بانک‌های مرکزی و نهادهای بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول، به‌جای مقابله، به سمت ایجاد پول‌های دیجیتال ملی (CBDC) حرکت کرده‌اند.

حسینی در ادامه با تأکید بر چالش‌های حکمرانی در برابر سرعت فناوری گفت: به‌طور طبیعی، حکمرانان از فناوری عقب می‌مانند؛ اما اگر این تأخیر به شکاف تبدیل شود، نتیجه آن محرومیت و سرکوب است. نظام حکمرانی متمرکز باید با تحولات غیرمتمرکز سازگار شود. ما نیازمند قاعده‌گذاری بهینه هستیم تا میان نوآوری و نظم اقتصادی توازن برقرار کنیم.

وی خطاب به پژوهشگران و فعالان حوزه فناوری اظهار داشت: از جامعه علمی انتظار داریم با ارائه ایده‌ها و مدل‌های کاربردی، به ما در اصلاح و به‌روزرسانی نظام قانون‌گذاری کمک کنند. مجلس آماده استفاده از ظرفیت نظارتی خود برای پشتیبانی از این صنعت است، به شرط آنکه مسیر توسعه با انضباط و شفافیت همراه باشد.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس همچنین به آخرین تحولات قانون‌گذاری در کشور اشاره کرد و گفت: در قانون برنامه هفتم توسعه، سهم اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور ۱۰ درصد تعیین شده است. همچنین در قانون بانک مرکزی مصوب ۱۴۰۲، مفهوم رمزپول به‌عنوان نوعی پول دیجیتال با محوریت بانک مرکزی تعریف شده است. در کنار آن، قانون مالیات بر سوداگری نیز برای رمزدارایی‌ها چارچوب مشخصی ارائه می‌دهد.

وی ادامه داد: با این حال، برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های بلاک‌چین، باید فراتر از این تعاریف حرکت کنیم. این فناوری می‌تواند مزیت‌های رقابتی و بهره‌وری اقتصادی را افزایش دهد، به‌شرط آنکه حکمرانی هوشمند، شجاع و مسئولانه‌ای بر آن حاکم باشد.

حسینی در پایان تأکید کرد: بلاک‌چین و اقتصاد دیجیتال، صرفاً فناوری‌های جدید نیستند، بلکه زیربنای مدل تازه‌ای از اعتماد، ارزش و حکمرانی‌اند. ما باید به‌جای مقاومت، با شناخت و قانون‌گذاری هوشمند، این فرصت را به مسیر رشد و توسعه کشور تبدیل کنیم.