خام‌فروشی سنگ‌آهن؛ تهدیدی برای بقای صنعت فولاد ایران
صادرات بی‌رویه سنگ‌آهن و کنسانتره در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدی اقتصاد ایران تبدیل شده است.
به گزارش اقتصادنگار، این ماده معدنی که جزو انفال و منابع تجدیدناپذیر کشور محسوب می‌شود، ستون اصلی زنجیره تولید فولاد است.
در حالی‌که هزاران میلیارد تومان سرمایه گذاری در احداث کارخانه‌های فولادی در سراسر کشور صورت گرفته، امروز این واحدها با خطر کمبود مواد اولیه مواجه‌اند؛ خطری که می‌تواند به تعطیلی صنایع و از دست رفتن میلیاردها دلار سرمایه ملی منجر شود.
جایگاه سنگ‌آهن در زنجیره ارزش فولاد
• سنگ‌آهن خام: تنها ۷٪ ارزش فولاد
• کنسانتره: ۱۶٪ ارزش فولاد
• گندله: ۲۲.۵٪ ارزش فولاد
• آهن اسفنجی: ۵۲٪ ارزش فولاد
• شمش فولادی: ۱۰۰٪ ارزش فولاد
• مقاطع فولادی: ۱۶ تا ۲۰٪ ایجاد ارزش افزوده.
صادرات کنسانتره، یعنی خروج ماده‌ای که تنها ۱۶٪ ارزش فولاد را دارد، در حالی‌که می‌تواند در داخل کشور به محصولی با چندین برابر ارزش افزوده تبدیل شود.
آمار تکان‌دهنده صادرات
• در شش‌ماهه نخست امسال صادرات کنسانتره با رشد ۱۰۰ درصدی به ۶ میلیون و ۴۵۸ هزار تن رسید.
• در مدت مشابه سال قبل، این رقم تنها ۳ میلیون و ۲۴۶ هزار تن بود.
• در سال ۱۴۰۳، مجموع صادرات مواد معدنی کشور به ۲۳ میلیون تن رسید.
این ارقام نشان می‌دهد که روند خام‌فروشی نه تنها متوقف نشده، بلکه با سرعتی نگران‌کننده در حال افزایش است.
پیامدهای صادرات بی‌رویه
۱. کاهش عمر معادن کشور: بر اساس طرح جامع فولاد، عمر معادن ایران به کمتر از ۲۰ سال تقلیل یافته است.
2. بحران تأمین مواد اولیه: احداث هر واحد جدید فولادی بدون توسعه معادن، کسری سنگ‌آهن را تشدید می‌کند.
3. تهدید سرمایه‌گذاری‌های ملی: ارزش جایگزینی واحدهای فولادی کشور بیش از ۳۰ تا ۴۰ میلیارد دلار است؛ سرمایه‌ای که با کمبود سنگ‌آهن در معرض نابودی قرار می‌گیرد.
4. از دست رفتن ارزش افزوده داخلی: خام‌فروشی مانع تولید محصولات با ارزش افزوده بالا در داخل کشور می‌شود.
5. وابستگی به واردات در آینده: ادامه این روند، ایران را به واردکننده سنگ‌آهن یا محصولات نیمه‌ساخته تبدیل خواهد کرد.
جمع‌بندی
صادرات بی‌رویه سنگ‌آهن و کنسانتره، نه تنها یک خطای اقتصادی بلکه یک فاجعه ملی است.
این روندبه معنای فروش آینده صنعت فولاد ایران به بهای ناچیز است. اگر سیاست‌گذاران و نهادهای نظارتی فوراً وارد عمل نشوند، در کمتر از دو دهه، کشور با بحران جدی در تأمین مواد اولیه فولاد مواجه خواهد شد؛ بحرانی که می‌تواند صنایع پایین‌دستی، اشتغال و امنیت اقتصادی ایران را به شدت تهدید کند.
« صادرات سنگ‌آهن، فروش نان فردای ایران به بهای ناچیز امروز است »
