دامنه نوسان نامتقارن؛ مُسکنی که جای درمان را نمی‌گیرد

مسعود وطنخواه

کارشناسان  بازار سرمایه معتقدند اجرای نامتقارن دامنه نوسان به‌تنهایی و بدون توجه به پارامترهای دیگر بازار سرمایه نمی‌تواند انتظارات از طراحی این راهکار را برآورده کند.

بازار سرمایه از مرداد وارد فاز نزولی شد. این سیر کاهشی در ابتدا به اصلاح تعبیر شد اما در ادامه و نزول ۷۰درصدی شاخص کل مشخص شد که با یک سقوط روبه‌روییم نه اصلاح. در این مدت، راهکارهای متفاوتی نظیر سبدگردانی، افزایش اعتبار خرید، اعلام بازگشت پیش‌بینی سود و ورودی منابع نقدی صندوق توسعه ملی برای حمایت از بازار سرمایه در پیش گرفته شد؛ اما حتی استعفای  حسن قالیباف اصل، رئیس پیشین سازمان بورس و آمدن محمدعلی دهقان دهنوی به جای او به جز چند روز موقتی نتوانست تاثیری در روند نزولی بورس ایجاد کند.

دامنه نوسان نامتقارن آخرین راهکاری است که از شنبه ۲۵بهمن اجرایی شد. در این طرح دامنه قیمتی قیمتی منفی۵ تا مثبت ۵ به منفی۲ تا مثبت۶ تغییر یافت. طرحی که تنها در روز اول اجرا یعنی شنبه گذشته سبب رشد حدود ۴۶هزار واحدی شاخص کل شد اما در روزهای بعدی با افزایش فشار تقاضا و خروج نقدینگی از بورس ناکافی بودن خود را نشان داد.

در بازار سرمایه ایران قیمت سهام یک شرکت در بازار بورس اوراق بهادار در یک روز کاری دارای محدودیت‌هایی است؛ به نحوی که برای هر سهم هر روز حداقل قیمت مجاز و حداکثر قیمت مجاز تعیین می‌شود که به آن دامنه نوسان قیمت گفته می‌شود. عبارت دیگر، دامنه نوسان به معنی قیمت مجاز برای معاملات سهام در طول روز است.

رصد معاملات سه روز گذشته و مخصوصا پایان روز شنبه و ساعات اولیه روز یکشنبه نشان می‌دهد که گروهی از حقوقی‌ها، حقیقی‌ها و حتی بازارگردان‌ها در صف اول عرضه بودند و به عبارت دیگر، اجرای این طرح را فرصتی مناسب برای خروج دانسته‌اند.

ناکارآمدی این طرح روز گذشته با صف فروش تشکیل شدن و باقی‌ماندن در چند نماد نظیر پالایشی‌یکم، دارایکم و بانک تجارت بیشتر خودنمایی کرد. در این باره نظر سه تن از کارشناسان بازار سرمایه را جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید:

به گفته علی قاسم‌نژاد، کارشناس بازار سرمایه، اجرای نامتقارن دامنه نوسان به تنهایی و بدون توجه به پارامترهای دیگر بازار سرمایه سبب شکست این طرح می‌شود.

قاسم‌نژاد درباره طرح جدید نوسان نامتقارن منفی ۲ و مثبت ۶ پیش‌بینی کرد: اگر این طرح به تنهایی و بدون در نظر گرفتن پارامترهای دیگر اجرا شود با شکست همراه می‌شود مگر اینکه نقدینگی کافی تزریق شود.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه ادامه داشتن صف‌های فروش در چند نماد که تا پایان زمان معاملات نیز باقی ماند، در روزهای آتی می‌تواند به شرکت‌های بیشتری تعمیم یابد، اضافه کرد: اگر فکری برای جمع‌آوری صف‌های فروش نشود، اعتماد معامله‌گران بیش از پیش صدمه می‌بیند.

او با یادآوری اینکه نقدینگی نزد بازارگردان‌ها محدود است، افزود: برای موفقیت این طرح نباید شاهد شکل‌گیری صف‌های فروش باشیم.

این کارشناس بازار سرمایه، با یادآوری اینکه دامنه منفی ۲ برای کوتاه کردن دست گروهی از نوسان‌گیران در بازار بود، پیشنهاد کرد: بهتر بود دامنه نوسان از صفر تا مثبت قرار می‌گرفت.

دوری از راهکارهای موقتی

سعید نجفی، دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز اقداماتی نظیر تعیین دامنه جدید نوسان را  موقتی و دستکاری زیان‌بار برای بورس دانست.

این کارشناس بازار سرمایه، بورس را به ماشین و نقدینگی موجود در آن به بنزین تشبیه کرد و گفت: طرح جدید دامنه نامتقارن بورس مانند این است که وقتی وسیله نقلیه بنزین برای راه رفتن ندارد، بخواهیم آن را هل بدهیم.

او اضافه کرد: مهمترین تحریک برای ورود به بورس ورود نقدینگی است؛ فرض کنیم  با طرح جدید که چند وقتی بازار سرمایه صعودی شد در بلندمدت نیازمند طرح‌های مناسب و بنیادی هستیم.

نجفی افزود: دامنه نوسان منفی۲ تا مثبت ۶ سبب کاهش نقدشوندگی در بورس می‌شود. در حالت قبلی زمانی که نمادی در دامنه منفی ۲ یا سه تقاضا نداشت، گروهی به دلیل جذابیت داشتن نوسان‌گیری در محدوده منفی ۵ یا ۴ اقدام به خرید می‌کردند که همین امر افزایش نقدینگی را به دنبال داشت. اما این روزها وقتی نمادها در منفی۲ با صف فروش مواجه می‌شود نوعی با کمبود خریدار به دلیل نداشتن جذابیت مواجه‌ایم.

این کارشناس بازار سرمایه از جمله موضوعاتی را که لازم است در کنار راهکارهای کنونی برای تقویت بازار سرمایه در نظر گرفته شود،  نرخ سود بانکی و بین‌بانکی معرفی کرد و  یادآور شد: نرخ سود بانکی یکی از رقبای بازار سرمایه است؛ به طوری که اگر جذابیت انباشت پول در بانک کاهش یابد، برای بورس مفید باشد.

حسین امیدی، فعال بازار سرمایه، نیز با بیان اینکه اعتماد و امید به آینده اقتصاد و سیاست کشور سبب بازگشت اعتماد به بازار و ورود پول جدید به بورس می‌شود. گفت: اکنون به دلیل احتمال در پیش گرفتن سیاستی جدید از سوی آمریکا در قبال ایران و نزدیک بودن پایان دوره ریاست‌جمهوری در کشور نوعی حالت انتظار و تردید را در بازار سرمایه شاهدیم.

امیدی افزود: در مورد خروج نقدینگی از بازار تحت تاثیر دامنه نوسان جدید، هنوز زود است که قضاوت کنیم؛ چون پس از اجرای این طرح آمار خروج نقدینگی به آن میزان نداشتیم.

این فعال بازار سرمایه اضافه کرد: باید چند روز دیگر صبر کنیم تا اثار اجرای طرح دامنه نوسان نامتقارن بیشتر مشخص شود.