دخانیات آتش بدون دود

ایران، کشوری با بازار بدون رقیب برای بسیاری از کالاها و خدمات شده که دخانیات هم از آن مستثنی نیست. در واقع می توان گفت؛ بازار دخانیات کشور حیات خلوتی برای تولیدکنندگان محدود این کالا است که تعداد شرکتهایشان از ۲۰ عدد تجاوز نمی کند.

به گزارش عصراقتصاد، سالهاست که واردات دخانیات به ایران ممنوع است؛ اما قاچاق آن به وفور دیده می شود و انواع آن در مغازه ها و دکه ها قابل دسترسی است. در حالی است که بارها شاهد اعلام دستگاه های مرتبط با قاچاق کالاهای دخانی مبنی بر کشف و ضبط این محصولات بوده ایم؛ اکنون محمدرضا تاجدار، رئیس انجمن دخانیات اعلام کرده که بیش از ۱۷ میلیارد نخ سیگار از مبادی غیررسمی به کشور قاچاق می شود.

نکته قابل تامل اینجاست که این میزان قاچاق به راحتی در ۳ صنف سوپرمارکت، خواروبار و سقط فروش که مجوز فروش این محصول را دارند، قابل دسترسی است.

اگر بخواهیم صادقانه با محصولات دخانی ایران برخورد کنیم، بیشتر آنها به صورت CBU وارد کشور می شوند؛ به این معنی که  به صورت کامل از کشور تولیدکننده وارد و فروش آن در داخل انجام می شود. دلیل این اتفاق نبود زیرساخت‌های لازم، توتون و تنباکوی مرغوب و تکنولوژی ساخت است.

در حالی که رئیس انجمن دخانیات معتقد است، از ۸۵ میلیارد نخ سیگار مصرفی در کشور ۶۷ میلیارد نخ آن تولید داخل است؛ باید به این نکته توجه کرد که ما سالها اسمبل کردن خودرو را نیز تولید داخلی نامیدیم.

این بازار انحصاری مانند بازارهای انحصاری دیگر از جمله خودرو، لوازم خانگی و … با بحران چرایی واردات، مالیات و عوارض از سوی تولیدکنندگانش مواجه است. در همین نشست ۲۹ آبان ماه امسال یعنی کمتر از یک هفته پیش بود که آقای تاجدار که حضور خودش سالهای پی در پی در ریاست انجمن دخانیات نشان از انحصار در این صنعت دارد، نسبت به قانون ارزش افزوده مالیات بر نخ سیگار در سال ۱۴۰۲ ابراز نارضایتی کردند و این را عاملی بر قاچاق این محصول دانسته است.

او می گوید: زمانی که عوارض و مالیات غیرمنطقی وضع می‌شود و هر سال قانونی مصوب می‌شود که تولیدکنندگان داخلی با نشان بین‌المللی ۴۰درصد مالیات و سالانه ۵ واحد درصد به این مالیات افزوده می‌شود، قاچاق سیگار افزایش می‌یابد. طبق قانون برنامه هفتم که به تازگی در مجلس نهایی شده است به مالیات نخی قانون بودجه نیز سالیانه ۲۵درصد اضافه شد که این عدد به قیمت سیگار افزوده می‌شود و با توجه به اینکه هیچ برخورد انتظامی و اطلاعاتی با ورود کالای قاچاق صورت نمی‌گیرد، قاچاق سیگار به کشور افزایش یافته است.

صحبت های او در شرایطی مطرح می شود که دنیا معتقد است ترک اعتیاد سیگار از ترک اعتیاد مواد مخدر سخت تر و عوارض سنگین تری دارد، تولیدکنندگان داخلی ما برای حفظ بازار انحصاری ایران، برای کالای non-slip که دائما نفس می‌کشد و مشتری و بازار خود را هیچگاه از دست نمی دهد نه تنها به قانون ممنوعیت واردات آن بسنده نمی کنند بلکه از مالیات و عوارضی که دولت به عنوان اهرم فشار برای جلوگیری از ورود افراد جدید به عنوان مصرف کننده یا کاهش مصرف خریداران پیشین استفاده می کند نیز گله دارند.

تمام این حرف ها و سخنوری ها در شرایطی عنوان می شود که داده ها و اطلاعات موجود نشان می دهد که بسیاری از همین محصولات به نام تولید داخلی به روش CBU وارد و با نام تجاری ایرانی در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد.

یک کارشناسان در این حوزه به عصراقتصاد گفت: سیگارهایی که به صورت قاچاق توسط دستگاه های نظارتی کشف و ضبط می شوند، مجدداً وارد چرخه فروش شده و تحویل شرکت مرتبط می شود تا با لیبل و برند داخلی وارد بازار و چرخه فروش می شوند.

او معتقد است، افراد خاصی بر این بازار از تولید تا فروش آن نظارت دارند و همین موضوع باعث می شود، شرکت دخانیات سالانه بیش از ۲ مدیرعامل عوض کند و هیچگاه ثباتی در شرایط مدیریتی خود تجربه نکرده است و در نهایت بیشتر درآمد آن در جیب همان افراد می رود.

به گفته این کارشناس، هیچ یک از شرکت های فعال در حوزه دخانیات خصوصی نیستند و در واقع دخانیات یک زیرساخت کاملاً خصولتی دارد و در راه کمک رسانی برای درآمدزایی بیشتر شرکت دخانیات در مدل های مختلف فعالیت می‌کنند.

نگاهی به لیست اعضای انجمن دخانیات و هیات مدیره این انجمن طی سالهای متوالی نشان می دهد که دخانیات صنعت کوچکی است که تعداد محدودی از افراد در آن ورود کرده اند. این در حالی است که صنعت دخانیات کالاهای non-slip را تولید می کند که هیچگاه بازار و مشتریانش را از دست نخواهد داد.

بر اساس علم اقتصاد، بازاری که مشتریان دائمی دارد و روز به روز به این مشتریان افزوده می شود و کالایی است که بازارش خواب ندارد، مورد استقبال سرمایه گذاران قرار می گیرد؛ اما نگاهی به لیست ۲۱ عددی اعضای انجمن دخانیات نشان می دهد که برای ورود به این بازار باید از هفت خان رستم عبور کرد و صلاحیت های لازم را دریافت کرد.

همین لیست کوچک و کوتاه حالا معترض به مالیات و عوارض سیگار هستند؛ کالایی که دنیا برای استفاده کمتر از آن انرژی بسیاری صرف تبلیغات منفی آن می کند.

در حالی که همین قاچاق هایی که برای این سرمایه گذاران ایجاد نگرانی کرده است بر اساس گفته کارشناسان مجدد وارد چرخه تولید و فروش می شوند.