دلار در هفته‌های اخیر چرا مدام افزایش قیمت دارد؟
کارشناسان اقتصاد معتقدند انتظارات تورمی برای سال ۱۴۰۳ در شرایط فعلی مهمترین دلیل ورود افراد به بازار ارز و افزایش قیمت دلار است.
به گزارش فارس، دلار طی هفته‌های گذشته روندی صعودی داشته و تا ۶۱ هزار تومان نیز پیشروی کرده است. البته قیمت دلار در روزهای قبل با نوسان مواجه شد و تا ۶۰ هزار تومان نیز کاهش یافت.
بسیاری از کارشناسان معتقدند افزایش قابل توجه قیمت دلار در بازار آزاد طی روزهای اخیر، آشفتگی قابل توجهی در سایر بازارها ایجاد کرده است.
انتظارات تورمی عامل اصلی افزایش قیمت‌ها در بازار ارز
قیمت هر دلار آمریکا طی روزهای اخیر تا مرز کم سابقه ۶۱ هزار تومان نیز رسیده است و موجب اوج گیری انتظارات تورمی در بازارهای مختلف بویژه بازار سکه و طلا شده است.
در این رابطه بازارساز با اقداماتی که معمولا در شرایط مشابه انجام می‌شود، افزایش عرضه در بازار و همچنین اجرای برنامه حراج سکه در مرکز مبادله طلا و ارز را در دستور کار خود قرار داده اما این اقدامات تاکنون تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر روند نابسامان بازار ارز نداشته است.
ساختارهایی که مانع از سیاست گذاری درست در بازار ارز می‌شوند
اما بسیاری از کارشناسان معتقدند افزایش نرخ ارز دلیل اقتصادی نداشته و دلایل دیگری برای این موضوع می‌توان بیان داشت. اول اینکه بخش قابل ملاحظه‌ای از چالش‌های ساختاری و نهادینه در اقتصاد ایران که در نوع خود در فضای کلی اقتصاد، ایجاد آشفتگی و نوسان می‌کنند، هنوز پابرجا هستند.
به عنوان مثال، بانک‌های کشورمان هنوز روزانه چیزی بین ۵ تا ۷ هزار میلیارد تومان پولِ بی‌کیفیت تولید می‌کنند که این موضوع، خود نقش موثری در تشدید چالش نقدینگی در اقتصاد ایران و متعاقبا افزایش تورم و تحریک افزایش قیمت ارز، بازی می‌کند.
در عین حال، اقتصاد ایران سال هاست که با چالش کسری بودجه نیز دست و پنجه نرم می‌کند که این مساله نیز در افزایش قیمت ارز نقشی محوری بازی کرده و می‌کند. این در حالی است که این چالش‌ها سال هاست که در فضای کلی اقتصاد ایران حاکم هستند و دولت‌های مختلف نیز راهکار جامع و پایداری را جهت مهار آن‌ها ارائه نکرده‌اند.
تحریم‌هایی که هنوز ادامه دارند
تداوم تحریم و فشارهای گسترده سیاسی و اقتصادی خارجی نیز به عنوان عاملی محدود کننده، همچنان سایه سنگین خود را بر اقتصاد ایران تحمیل کرده است. این مهم به عنوان مولفه‌ای تاثیرگذار، برنامه‌های داخلی به منظور بهبود شاخص‌ها و همچنین تعاملات اقتصادی ایران در محیط بین المللی را که در بهبود شرایط اقتصادی بسیار تعیین کننده است، با چالش‌های جدی روبرو ساخته است.
بسیاری از تحلیلگران اقتصادی تاکید دارند که تداوم ابهام در سیاست‌های کلان اقتصادی و وجود نوعی بلاتکلیفی در این حوزه که حاصل سوءمدیریت‌های داخلی است، قدرت تاثیرگذاری بسیار بالاتری بر ایجاد آشفتگی در وضعیت اقتصادی کشور داشته است.
از این رو، مولفه تحریم و فشارهای خارجی همواره نه به عنوان عامل اصلی، بلکه نقشی مکمل در مهمترین دلیل وضعیت غیر قابل قبول اقتصادی کشور یعنی سوءمدیریت‌های داخلی داشته است.
رشد تقاضای ارز به دلیل پایان سال
بررسی‌ها نشان می‌د هد که طی هفته‌های اخیر میزان تقاضا در بازار ارز رشد قابل توجهی داشته و موجب شده که برخلاف روند نسبتا با ثبات بازار ارز در ماه‌های پیشین، از نیمه‌های بهمن ماه بازار ارز دچار نوسانات قابل توجهی شود. افزایش ارز مسافرتی از ۵۰۰ به ۱۰۰۰ یورو در راستای مدیریت تقاضای ارز سفر بوده است.
تداوم دشمنی آمریکا عاملی برای افزایش نوسان در بازار ارز
اخبار تشدید تنش‌های نظامی در منطقه نیز ریسک‌های سیاسی بازار را افزایش داده و انتظارات تورمی معامله گران را تحت تاثیر خود قرار داده است. اگرچه برخی تحلیل گران چشم اندازهای مختلف در مورد احتمال قدرت گیری مجدد ترامپ و اوج گیری سیاست‌های ضدایرانی وی به عنوان رئیس جمهور آتی آمریکا را نیز به دلایل ایجاد آشفتگی در بازار ارز اضافه کرده اند، لیکن این موضوع را بدلایل مختلف نمی‌توان در افزایش قیمت دلار در بازار داخلی موثر دانست؛ چرا که دولت فعلی آمریکا نیز از نقطه نظر تداوم دشمنی و تلاش برای استفاده از ابزار تحریم‌های اقتصادی به منظور فلج سازی اقتصاد ایران دست کمی از دولت ترامپ نداشته است.
رفتار هیجانی دلیل دیگر رشد نرخ ارز
معمولا در چنین شرایطی رفتارهای احساسی و هیجانی افکار عمومی و هجوم بی‌دلیل آن‌ها به بازارهای ارز و طلا با نیت حفظ ارزش دارایی‌هایشان موجب تشدید آشفتگی در بازار و سوء استفاده سوداگران و سفته بازان می‌شود که در شرایط فعلی نیز متاسفانه این عامل نقش مهمی در شکل گیری فضای روانی هیجانی و تمایل به خرید بی‌منطق ارزهای خارجی که فشار را به بازار افزایش می‌دهد، داشته است.
البته برخی نیز با انگیزه‌های مرتبط با دلالی در این فضا مشغول به فعالیت می‌شوند. مسائلی از این دست، در قالب تعطیل شدن رفتارهای منطقی در حوزه کنش‌های اقتصادی افراد نیز در تشدید چالش افزایش قیمت ارز در کشورمان نقشی محوری بازی می‌کنند.
بازارساز به سمت مدیریت انتظارات تورمی بروند
کامران رحیمی، کارشناس اقتصاد ایران در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، درباره دلایل افزایش نرخ دلار و ادامه این روند صعودی قیمت ارز گفت: قطعا افزایش نرخ دلار تک وجهی نبوده و باید موارد زیادی را برای کنترل قیمت‌ها مدنظر قرار دارد.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: مهمترین دلیلی که این روزها موجب افزایش نرخ ارز شده است، به انتظارات تورمی باز می‌گردد. چند ماه است که عده‌ای در حال بیان این موضوع هستند که فنر دلار در می‌رود که در نهایت منجر به افزایش انتظارات تورمی شده است. بازارساز باید به سمت مدیریت انتظارات تورمی حرکت کند تا بتواند مدیریت بازار ارز را در دست بگیرد.
وی افزود: عوامل غیر اقتصادی موثر بر نرخ ارز در نهایت متغیرهای اقتصادی را مورد تاثیر قرار می‌دهد. به عبارت دیگر این عوامل موجب شکل‌گیری انتظارات اقتصادی می‌شود و انتظارات اقتصادی در پیش‌بینی آینده دخالت دارد و پیش‌بینی آینده هم نرخ ارز را بالاتر اعلام می‌کند. براساس این پیش‌بینی‌ها فعالان اقتصادی حاضر می‌شوند قیمت بالاتری برای ارز بپردازند.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در این شرایط عرضه‌کنندگان ارز هم با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌کنند در آینده نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند، نرخ فروش ارز را بالاتر اعلام می‌کنند.
رحیمی با بیان اینکه در شرایطی که عرضه ارز کاهش پیدا کرده و تقاضا شدت گرفته، قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند، تصریح کرد: فعالان اقتصادی چنین پیش‌بینی دارند و به همین دلیل این محاسبه را دارند که اگر در آینده نزدیک نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند، منطقی نیست که الان نرخ ارز را با قیمت کمتری به فروش برسانند و این منطق پیش‌بینی‌های اقتصادی است.
