راهکارها و چالش‌های صنایع در سال ۱۴۰۳
دکتر ملیکا ملک‌آرا/ مشاور سازمانهای پروژه محور و تحلیلگر اقتصادی
سال ۱۴۰۳ در حالی آغاز شد که بسیاری از صنعتگران و سرمایه‌گذاران، دچار چالش‌هایی در مسیر پیش رو هستند. برای دستیابی به موفقیت در عرصه ابر رقابتی صنعت امروز هیچ راهی وجود ندارد مگر آنکه در قدم اول اقدام به تنظیم سند استراتژی شود.
در سند استراتژی اهداف و چشم‌انداز و ماموریت تدوین میشود. هر اقدامی که مدنظر است در آینده انجام شود، باید مطابق با برنامه‌ریزی‌ها و روش‌های از پیش تعیین شده‌ای، صورت گیرد تا واحد صنعتی از مسیر اصلی خود خارج نشود. این برنامه‌ها و روش‌های از پیش تعیین شده که از آن به نام سند عملیاتی یاد می‌کنیم، باید با سند استراتژی منطبق باشد.
به دلیل شرایط خاص حاکم بر اقتصاد دنیا و وقوع انقلاب‌های صنعتی چهارم و پنجم، تدوین و به‌روز رسانی استراتژی صنعتی باید با سرعت و دقت هرچه تمام‌تر انجام شود و پیرو آن اقدامات دیگر که در ادامه می آید از سوی مدیران واحدهای صنعتی کوچک، متوسط و بزرگ مورد توجه قرار گیرد:
الف- ارتقاء فرهنگ تولید
هر موضوعی برای نهادینه‌شدن نیاز به فرهنگ‌سازی دارد و مقوله مهم «تولید» نیز نیازمند فرهنگ‌سازی است. صنعت صرفا تولید کالا نیست. فرهنگ‌سازی یعنی: مولفه‌ها و المان‌های موردنظر در جامعه‌ی هدف که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند را از طریق آموزش‌های مستمر، نهادینه کرد.
چهار مولفه که باید مورد تاکید قرار گیرند عبارتند از:
۱) تدوین سند راهبردی فرهنگ‌سازی تولید
2) تدوین برنامه عملیاتی برای جاری‌سازی سند راهبردی با برنامه زمانی
3) اجرای برنامه عملیاتی
4) نظارت و کنترل بر اقدامات انجام شده تا نهادینه شدن فرهنگ تولید.
ب- تولید محصولات دانش‌محور (منظور از محصول یعنی آنچه که حاصل می شود: چه تولید کالا، چه ارائه خدمت)
امروز تولید محصولات ارزآور یا تولید محصولات صادراتی کافی نیست، زیرا سرعت تغییرات تکنولوژی به حدی بالاست که رقبا به سرعت با ارائه محصولات نوین، بازار را از دست صنعتگران کشور گرفته و سهم بازار خود را افزایش می دهند. باید بر محصولات دانش محور تاکید کرد که محصول صادراتی زیر چتر آن قرار می گیرد.
ج- مهاجرت از رشد تک شاخصی به سمت توسعه (مهاجرت به رشد چند شاخصی)
تولید، چشمه زاینده‌ای است و باید همواره در حال توسعه باشد. توسعه یعنی ارتقا در تمامی مولفه‌های صنعتی_اقتصادی. امروزه صنعت، فعالیتی است که دارای قابلیت توسعه باشد.
د- برنامه‌ریزی برای فضای ابر رقابتی
بی‌تردید اکثر صنایع و تولیدات کشور، امروزه داخل یک رقابت سنگین صنعتی_دانشی شده اند که از ان به فضای ابَر رقابتی یاد میشود؛ در این فضای ابر رقابتی اکثر صنایع کشور دارای رقبای هوشمند بین المللی است.
ه- مدیریت بهینه زمان در صنعت
زمان یکی از ارزشمندترین منابع در اختیار بشر می‌باشد و مدیریت زمان نقش مهمی را در دستیابی به موفقیت صنایع ایفا می‌کند.
و- توجه به کوتاه شدن عمر محصولات
پیشرفت علم و فناوری سبب شده است که هرروز شاهد پیشرفتهای بشر در حوزه های مختلف باشیم. این پیشرفت ها تکمیل کننده کالاها و خدماتی هستند که جامعه درحال بهره مندی از آن است. دنیای امروز دنیای تغییرات است و تغییر رکن جداناپذیر آن محسوب میشود.
ز- شناسایی اتلاف‌ها و جلوگیری از هدر رفت منابع
هر سازمان دارای یکسری منابع در اختیار است. لازم است فعالیت‌هایی که فاقد ارزش هستند، حذف شوند. شاید نتوان منابع سازمان را افزایش داد، اما قطعا می‌توان اتلاف‌ها را از بین برد و به افزایش بازدهی کمک کرد.
ح- کشف فرصت‌های جدید
در سخت‌ترین شرایط تولید، فرصت‌هایی نهفته است که فقط ذهن‌های خلاق قادر به شناسایی آنان هستند، با آموزش در راستای تقویت نگرش اقتصادی می‌توان برای شناسایی فرصت‌های اقتصادی نقش مهمی ایفا کرد.
ط- درک نیاز مشتریان داخلی و جوامع خارجی
مشتریان دارای نیازهایی هستند که بنگاه‌های اقتصادی باید نسبت به تامین آنها اقدام کنند. اینکه ما چه کالایی را با چه ویژگی‌هایی و با چه مشخصاتی تولید و عرضه کنیم مهم نیست. مهم این است که مشتری از ما چه انتظاری دارد. دنیای امروز دنیای تغییرات است. سلیقه مشتریان همانند مشتریان ده سال گذشته نیست.
ی- بهینه‌سازی فرآیندهای صنعتی
مهندسی مجدد فرایندها و مهندسی معکوس سبب میشود گره‌های موجود در فعالیت‌ها شناسایی شود. همچنین سبب شناسایی فعالیت‌هایی خواهد شد که هیج ارزش افزوده‌ای برای بنگاه اقتصادی ایجاد نمی‌کند که باید حذف یا برای بهبود آنان اقدام شود.
ک- ارتقای عملی بهره‌وری
بهبود اثربخش در راستای افزایش بهره‌وری مانند سایر مولفه‌ها و فرآیندهای نرم‌افزاری سازمان، از ضرورت‌های کاری مدیران سازمان‌ها می‌باشد، در حالی که بهبود در بنیان بهره‌وری نهفته است و دستیابی به حد مطلوبیت بهره‌وری در بهبود و اصلاح مولفه‌های آن است و نکته قابل تامل مستمر بودن بهبود می‌باشد.
ل- بهبود کیفیت
کیفیت از آن دسته موضوعاتی است که در هر منطقه جغرافیایی از دنیا به گونه‌ای خاص تعریف میشود. مثلا در شرق آسیا کیفیت به معنای رضایت مشتری است اما در برخی از کشورها کیفیت به معنای دقت در فعالیت‌هاست.
م- هوش مصنوعی
هوش مصنوعی گستره وسیعی از خدمات و تخصص‌ها را شامل میشود، لذا طبق پیش‌بینی‌ها با رخ دادن انقلاب صنعتی چهام در دنیا، شاهد تحولات زیادی در صنایع مختلف خواهیم بود. برای دستیابی به سطح مطلوبی از فناوری‌های باید از اکنون برنامه‌ریزی‌هایی تدوین شود تا بتوان زیرساخت‌های مناسبی را برای آینده مهیا کرد.
