رقابت جدید در بازار نفت با چرخش اوپک پلاس

در حالی که بازار جهانی نفت در یک سال گذشته با پیامدهای سیاست‌های اوپک پلاس، نوسانات قیمتی و چشم‌انداز تقاضای جهانی مواجه بوده، تصمیم‌های تازه این ائتلاف و تحولات عرضه و تقاضا فضای تازه‌ای برای بزرگ‌ترین بازار کالایی جهان رقم زده است.

پس از ماه‌ها عرضه محدودشده و روند کاهش اختیاری تولید از سوی برخی اعضا، حالا اوپک پلاس آماده تسریع در افزایش تولید نفت به میزان قابل توجه و زودتر از انتظارات است. تصمیمی که هم بر رفتار خریداران و هم روی استراتژی رقبای غیراوپک پلاس اثرگذار خواهد بود.

به گزارش عصراقتصاد، نمایندگان اوپک پلاس اعلام کرده‌اند که در نشست مجازی اخیر این گروه، تسریع در احیای تولید نفت فراتر از برنامه قبلی به طور جدی در دستور کار قرار دارد. عربستان سعودی طی ماه‌های گذشته، به هدایت گروه برای افزایش تدریجی عرضه تا مرز ۴۱۱ هزار بشکه در روز نقش کلیدی ایفا کرده است؛ اما حالا سخن از افزایش حتی بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز از ماه آینده مطرح است که می‌تواند بازگشت کامل ۲.۲ میلیون بشکه فریز شده را تا سپتامبر امسال ممکن کند.

چنین استراتژی تهاجمی برای بازپس‌گیری سهم بازار از دیگر تولیدکنندگان، در شرایطی اتخاذ شده که نگرانی نسبت به مازاد عرضه و کاهش قیمتی، بازار جهانی را در معرض حساسیت قرار داده است. افت ۱۳ درصدی قیمت نفت برنت در دو هفته گذشته و رسیدن آن به سطح ۶۸ دلار برای هر بشکه، نشان‌دهنده قدرت تأثیرگذاری سیاست‌های این گروه در معادلات جهانی است.

تقابل با تولیدکنندگان شیل آمریکا و سیاست‌های تورمی

بخشی از انگیزه اوپک پلاس و به‌خصوص عربستان برای باز کردن سریع‌تر شیرهای نفت، تقابل با تولید بیشتر تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا و حمایت غیرمستقیم از سیاست‌های کنترل تورم در غرب است. قیمت پایین‌تر نفت، دست دولت‌هایی مانند آمریکا را برای مهار هزینه‌های مصرف‌کننده و اعمال سیاست‌های انبساطی باز می‌گذارد و این مسئله می‌تواند حمایت کاخ سفید را نیز برای تداوم وضعیت فعلی جلب کند.

با این حال، افزایش عرضه، همواره با ریسک فشار بر منابع مالی کشورهای تولیدکننده همراه است و ممکن است در صورت کاهش شدید قیمت، برخی بازیگران بازار را به عقب‌نشینی وادارد. همچنین، کاهش نسبی تقاضا در چین و رشد تولید در سایر مناطق ازجمله آمریکا، گویان و برزیل، عاملی مهم در توازن بازار تعیین‌کننده تلقی می‌شود.

داده‌های تازه دبیرخانه اوپک نشان می‌دهد که کل تولید نفت خام جهان در سال ۲۰۲۴ با کاهش ۷۷۰ هزار بشکه‌ای نسبت به سال قبل، به ۷۲.۵ میلیون بشکه در روز رسیده است. این نخستین کاهش سالانه عرضه پس از سه سال رشد متوالی است.

در این میان، تقاضای جهانی نفت با رشد مناسب مواجه شد؛ به طوری که مصرف روزانه تا ۱.۵ میلیون بشکه افزایش یافته و به میانگین ۱۰۳.۸ میلیون بشکه رسیده است. رشد تقاضا به‌ویژه در کشورهای آسیایی غیرعضو OECD، چین، هند و خاورمیانه بسیار برجسته بود.

در زمینه صادرات، کشورهای عضو اوپک با کاهش روزانه ۷۰۰ هزار بشکه‌ای، همچنان بخش عمده صادرات خود را به آسیا اختصاص دادند.

همچنین، ظرفیت پالایشی جهانی نیز به شکل قابل توجهی افزایش یافته و رشد اصلی در چین و منطقه خاورمیانه رخ داده است. ذخایر اثبات‌شده نفت خام جهان در پایان ۲۰۲۴ با دو میلیارد بشکه افزایش به ۱۵۶۷ میلیارد بشکه رسید که نشان‌دهنده ثبات نسبی منابع جهانی نفت است.

بازار قوی‌تر از انتظارات

در حالیکه تحلیلگران وال‌استریت در آغاز ۲۰۲۵ چشم‌اندازی منفی برای بازار نفت متصور بودند و از خطر مازاد تاریخی سخن می‌گفتند، نگاهی به شش ماه گذشته نشان می‌دهد بازار نفت مسیر متفاوتی طی کرده است. بر اساس گزارش بانک استاندارد چارترد، برخلاف انتظارات اولیه، بازار موفق شده به راحتی بشکه‌های اضافی اوپک پلاس را جذب کند؛ موجودی جهانی نفت خام در سه‌ماهه سوم با روند کاهشی ۰.۹ میلیون بشکه در روز مواجه شده و همچنان سطح ذخایر نزدیک به پایین‌ترین مقادیر پنج سال اخیر باقی مانده است.

آخرین داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا حاکی از کاهش ۵.۸۴ میلیون بشکه‌ای ذخایر در هفته منتهی به پایان ژوئن و رشد پرتقاضای بنزین و سوخت‌های تقطیری است. همچنین، پیش‌بینی کارشناسان در ماه‌های آینده حاکی از آن است که حتی با افزایش ظرفیت تولید اوپک پلاس، بازار جذب این میزان نفت را بدون اختلال دنبال خواهد کرد و کسری‌ها همچنان پابرجا می‌ماند.

فرصتی برای اوپک پلاس یا چالشی مهارناپذیر؟

در مجموع، اوپک پلاس اکنون در تلاقی دو راهبرد مهم قرار دارد: مدیریت عرضه برای حفظ سهم بازار و بازگشت سریع‌تر به تولید کامل در برابر نگرانی از افت بیش از حد قیمت‌ها. بازارهای جهانی نیز با همراهی تقاضای پایدار و ذخایر پایین، فعلاً از شوک احتمالی مصون مانده‌اند.

اما با فرارسیدن پایان سال و افت تقاضا در فصل‌های آینده، اوپک پلاس ناچار خواهد شد تصمیمات تولیدی خود را تطبیق دهد تا تعادل بازار برهم نخورد. تقابل با بازیگران جدید، تحولات اقتصاد چین و پاسخ بازارهای پالایشی، عوامل تعیین‌کننده در آینده نفت خواهند بود؛ آینده‌ای که رقابت برای حفظ سهم، بیش از هر زمان دیگری تعیین‌کننده شده است.