رودربایستی بودجه ای!

مهران ابراهیمیان

رد کلیات بودجه را می توان پایان ماه عسل دولت و مجلس به سه دلیل بی پولی و نامزدی نمایندگان در حوزه های انتخاباتی و نامه نمی توانم به شورای نگهبان ارزیابی کرد اما با اظهار نظرات اخیر رئیس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۳ و رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت رئیسی باید دید بررسی بودجه در کمیسیون که از امروز بعد از ظهر آغاز و دو روز بعد ( چهارشنبه ۲۹ آذر) در صحن علنی مجلس دوباره رای گیری می شود، به سرانجام می رسد یا نه ؟ آیا این قهر موقتی برای بازنشستگان به آشتی بدل خواهد شد یا نه؟

۵ ایراد جدی بودجه ۱۴۰۳

به گزارش عصراقتصاد، قرار بود بررسی مجدد بودجه بنا به گفته سید نظام الدین موسوی سخنگوی هیات رئیسه مجلس روز ۱۰ دی ماه در کمیسیون تلفیق بررسی شود اما گویا قرار است دود سفید زودتر بلند شده و تکلیف کلیات بودجه همین هفته و قبل از انتخابات روشن شود.

داستان ظاهرا از آنجایی شروع شد که در کمیسیون تلفیق توافق شد تا منابع اصلاح حقوق بازنشستگان تامین شود و از ۷ هزار میلیارد تومان به ۵۷ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شود.

بعد از توافق اولیه اما، رئیس سازمان برنامه و بودجه به اصطلاح دبه کرده و در نامه ای نه به مجلس که شورای نگهبان زیر قولش زد و گفت، دولت منابع کافی ندارد!

در برنامه هفتم که قانون بالادستی بودجه ۱۴۰۳ است، آمده است که متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان در سال اول ۴۰ درصد باشد این امر حدود ۶۰ همت منابع نیاز داشت که دولت برای آن ۷ همت در نظر گرفته بود.

او همچنین از ترسش درباره قول دولت درباره حقوق بازنشستگان گفته بود: پشت تریبون قول دادند، اما ما تجربه برنامه هفتم را داشتیم که قول دادند همسان‌سازی حقوق بازنشستگان را انجام می‌دهیم، اما شنیدیم که رئیس سازمان برنامه به شورای نگهبان نامه کتبی نوشته که ما نمی‌توانیم متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان را اجرا کنیم و راضی به این اقدام نیستیم!

۲/۵ میلیون بازنشسته لشکری و کشوری در کشور مدتها است که وعده همسان سازی و افزایش حقوق را دنبال می کنند و بدیهی است که عدم تحقق آن را از چشم نمایندگان حوزه های انتخابی خود می دیدند و لذا زنگ خطری برای نمایندگان حاضر در مجلس بود که قرار است برای دور بعد نیز نامزد انتخاباتی شوند.

مرکز پژوهش های مجلس به طور غیر مستقیم به دولت گفته است که چرا تکلیف قیمت های بنزین، گاز و برق را روشن در بودجه نیاورده ای؟

طبق آنچه در لایحه آمده بود مالیات اشخاص حقوقی بیش از ۵۳‌ درصد رشد کرده است، اما معلوم نیست چقدر از این افزایش، سهم شرکت‌های بخش خصوصی (اشخاص حقوقی غیردولتی) و چقدر سهم اشخاص حقوقی دولتی است. همچنین مالیات بر درآمدها بیش از ۳۳‌ درصد رشد کرده است، اما معلوم نیست که کدام پایه‌های مالیاتی رشد کرده است!

به علاوه باید نگران اظهارات منظور نیز در خصوص افزایش ۴۰ درصد تورم در سال آینده بود زیرا این افزایش تورم احتمالا از محل افزایش قیمت خدمات و حامل های انرژی برای مردم و فعالان اقتصادی خواهد بود ولو آن که دولت تاکنون در این باره اظهار نظری نکرده است. با این حال احتمال افزایش قیمت بنزین و افزایش قیمت ها بر روی قبوضی که باید مردم و فعالان اقتصادی بپردازند، وجود دارد.

موافقان لایحه بودجه ۱۴۰۳ ایران تمرکز بر روی توسعه اقتصادی، کاهش اتکا به درآمدهای نفتی و تکیه بر مالیاتها، حمایت از تولید داخلی و کاهش وابستگی به صادرات نفت، تمرکز بر روی بخش های اجتماعی، بهبود شرایط زندگی مردم را از نقاط قوت این لایحه می دانند.

اما ناقدان این ماجرا نقطه قوت اتکا به درآمدهای مالیاتی را ایرادی جدی می دانند. زیرا درآمدهای مالیاتی عملا افزایش ۵۰ درصدی مالیات بدون ذکر محل اخذ آنها و تاکید بر افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده به معنای فشار بربخش شفاف یعنی تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی و مردم بود که اوضاع آنها همین الان هم خوش نیست. آنها بر این باور بودند که بهای متعادل‌سازی لایحه بودجه ۱۴۰۳، نباید نامتعادل شدن بودجه خانوار و تولید باشد.

قرار بود بررسی بودجه بنا به گفته سخنگوی هیات رئیسه مجلس ؛ سید نظام الدین موسوی روز ۱۰ دی ماه در کمیسیون تلفیق بررسی شود اما گویا قرار است دود سفید زودتر بلند شده و تکلیف کلیات بودجه همین هفته و قبل از انتخابات روشن شود

سومین دلیلی که از سوی نمایندگان مجلس مطرح شده و البته در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس نیز بولد شده بوده ناترازی ۲۷۱ هزار میلیارد تومانی لایحه بودجه بود.

جلال رشیدی‌کوچی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس در این باره گفت: «لایحه بودجه ۱۴۰۳ حدود ۲۵۰ همت نا ترازی داشت».

ناترازی انرژی چهارمین دلیل مطرح شده بود که شیوا قاسم‌پور، عضو کمیسیون آموزش مجلس در این باره گفت: «بودجه باید مطابق با برنامه هفتم باشد. از سوی دیگر در بودجه ۱۴۰۳ شاهد ناترازی انرژی است.

آنچه در گزارش مجلس به چشم می خورد ناترازی در حوزه های انرژی و کسری بودجه است که به تفسیر به آن اشاره کرده به عنوان مثال در گزارش مرکز پژوهش های مجلس کسری ناترازی گاز بر اساس آمار ۱۴۰۱ را در زمان اوج مصرف روزانه بیش از ۳۰۰ میلیون متر‌مکعب کسری گاز طبیعی اعلام کرده و پیش‌بینی روازن ۱۰ میلیون لیتر کمبود بنزین کمبود برق در پیک روزانه ۱۲.۵هزار مگاوات کسری برق را دستمایه گزارش خود قرار داده و آورده است: روند معیوب گذشته در رابطه با یارانه‌های انرژی ادامه یافته و سیاست گذار نسبت به تشدید ناترازی این حوزه بی‌توجه بوده است.

به عبارت بهتر مرکز پژوهش های مجلس به طور غیر مستقیم به دولت گفته است که چرا تکلیف قیمت های بنزین، گاز و برق را روشن در بودجه نیاورده ای؟

پنجمین ایرادی که بر بودجه وارد شده کسری بودجه پنهان و آشکار است. فروش ۲۵۰ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی است که عملا از سال ۱۴۰۳ دیگر نقشی بر جبران کسری بودجه ندارد و در واقع تعهد دولت به بازپرداخت اوراق قبلی و سود آن است.

رئیس سازمان برنامه و بودجه در این باره گفته است: در ادبیات اقتصادی هر چه با عنوان اوراق بدهی منتشر می‌شود به معنای کسری بودجه است. در لایحه بودجه سال آینده مجبوریم ۲۵۰ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی منتشر کنیم چراکه باید بازپرداخت اوراق بدهی فروخته‌شده در سال‌های قبل را تامین کنیم و دولت عملا هیچ درآمدی از فروش اوراق بدهی به دست نمی‌آورد.

کسری بودجه پنهان همین بیش‌برآورد درآمدها است و ما سعی کردیم که درآمدها با اطمینان حداکثری محقق شود. کسری بودجه آشکار هم همین انتشار اوراق بدهی است که البته توضیح دادم برای جبران اوراق منتشر شده در دوره گذشته است.

آخرین سخنان منظور رئیس سازمان برنامه و بودجه حکایت از اعمال اصلاحات در بودجه و عقب نشینی از مواضع قبلی دارد
احتمال بلند شدن دود سفید در این هفته

به رغم این مشکلات آخرین سخنان منظور رئیس سازمان برنامه و بودجه حکایت از اعمال اصلاحات در بودجه و عقب نشینی از مواضع قبلی دارد. وی گفته است: با توجه به مخالفت مجلس با افزایش یک درصدی نرخ مالیات بر ارزش افزوده، احتمال حذف این حکم در اصلاحیه لایحه بودجه وجود دارد. بنابراین ۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش درآمدها از این محل، از سقف درآمدهای دولت کاسته خواهد شد.

منظور در گفت‌وگوی تلویزیونی درباره ادعای برخی نمایندگان مجلس درباره کسری لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ گفته بود: کسری بودجه به معنای تفاوت میان منابع و مصارف بودجه است. دولت فعلا بخش منابع را به مجلس ارائه کرده و هنوز بخش دوم لایحه بودجه سال آینده که مربوط به مصارف است را ارائه نکرده که البته طبق مصوبه خود مجلس بوده، بنابراین طرح موضوع کسری بودجه نادرست است

به گفته رئیس سازمان برنامه، دولت برای حمایت از بازنشستگان در لایحه بودجه سال آینده، متناسب با درآمدهای قابل تحقق، افزایش ۲۰ درصدی حقوق را لحاظ کرده است. با توجه به خبر رئیس کمیسیون تلفیق مبنی بر بررسی هر چه سریعتر لایحه بودجه و طرح آن در روز چهارشنبه پیش بینی می شود با توجه وعده تامین منابع برای افزایش حقوق بازنشستگان و عدم افزایش نرخ ارزش افزوده مجلس نیز از برخی ایرادات وارده چشم پوشی کند.

گفتنی است نمایندگان مجلس هفته پیش با ۱۲۷ رای مخالف و ۹۱ رای موافق بودجه ۱۴۰۳ را به دولت عودت دادند تا پس از یک هفته و انجام اصلاحات مد نظر دوباره در دستور کار مجلس قرار گیرد. البته این برای اولین‌بار نبود که مجلس با کلیات لایحه بودجه دولت مخالفت می‌کرد. پیش از این بودجه‌های ۱۳۹۷ و ۱۴۰۰ نیز دچار همین سرنوشت شده بودند.