رکوردشکنی ایمیدرو در حفاری اکتشافی با محوریت مناطق کم‌برخوردار

سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در سال ۱۴۰۳ با اجرای ۶۷۰ هزار متر حفاری اکتشافی، رکورد تازه‌ای در این حوزه ثبت کرد.

این اقدام، بخشی از برنامه‌ کلان این سازمان برای توسعه متوازن و شناسایی ظرفیت‌های معدنی در مناطق کمتر توسعه‌یافته کشور است.

احمد فتاحی مجلج، مدیر اکتشاف ایمیدرو، در نشست خبری ایران‌اکسپو با اعلام این خبر گفت: ایمیدرو برای نخستین بار در تاریخ فعالیت خود، حفاری اکتشافی را به متراژ ۶۷۰ هزار متر رسانده است. این برنامه با مشارکت شرکت‌های تابعه و وابسته اجرایی شده و نشان‌دهنده تعهد این سازمان به توسعه زیرساخت‌های معدنی کشور، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار است.

فتاحی با بیان اینکه تمرکز ایمیدرو در یک دهه اخیر بر توسعه فعالیت‌های اکتشافی بوده، افزود: در این مدت بیش از ۲۵۰ پروانه اکتشاف توسط ایمیدرو و شرکت‌های تابعه اخذ شده است. هدف ما حرکت به سمت شناسایی دقیق‌تر ذخایر معدنی کشور و فراهم‌سازی بستر مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری است.

حرکت به‌سمت واگذاری به بخش خصوصی

به گفته فتاحی، در چارچوب مجوزی که در برنامه هفتم توسعه به ایمیدرو داده شده، این سازمان می‌تواند در پروژه‌های اکتشافی، با بخش خصوصی به صورت مشارکتی وارد شود؛ چه در بعد فنی و چه از نظر مالی. او تصریح کرد: امسال، ۱۰۰ پروانه اکتشاف در دستور کار فراخوان و سرمایه‌گذاری قرار گرفته است. سال گذشته نیز ۷۸ پروانه اکتشاف به بخش خصوصی واگذار شد و این روند ادامه خواهد داشت.

وی افزود: برنامه ما در نهایت واگذاری بخش اجرایی به بخش خصوصی است و ایمیدرو نقش تسهیل‌گر، نظارتی و سیاست‌گذار خواهد داشت.

فتاحی ادامه داد: سال گذشته بیش از ۴۰ هزار میلیارد ریال در حوزه اکتشاف سرمایه‌گذاری شد که منجر به ثبت رکوردی تازه در حفاری مغزه‌گیری شد. این نوع حفاری به‌عنوان شاخص جهانی عملکرد در حوزه اکتشاف شناخته می‌شود و توانستیم جایگاه قابل‌قبولی در میان کشورهای معدنی جهان به دست آوریم.

وی تأکید کرد: پیش‌بینی می‌کنیم روند صعودی حفاری در سال جاری نیز ادامه یابد، اما با توجه به افزایش نقش بخش خصوصی، ایمیدرو به‌تدریج از اجرای مستقیم پروژه‌ها خارج خواهد شد.

شروع از مناطق محروم؛ تمرکز بر توسعه متوازن

مدیر اکتشاف ایمیدرو با اشاره به وظیفه قانونی سازمان در ورود به مناطقی که بخش خصوصی تمایلی به سرمایه‌گذاری ندارد، گفت: مطابق تبصره ۲ ماده ۵ قانون معادن، ما موظف هستیم در مناطق محروم و دورافتاده، پروژه‌های اکتشافی را آغاز کنیم. فعالیت‌های ایمیدرو از سال ۱۳۹۱ در استان‌های مرزی مانند سیستان و بلوچستان، کردستان، خراسان جنوبی، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد آغاز شده است.

هوشمندسازی و سامانه‌های اطلاعاتی نوین

فتاحی با اشاره به رویکرد هوشمندسازی در حوزه اکتشاف گفت: ما با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان در حال اجرای طرحی هستیم که تحلیل داده‌های ژئوشیمی، ژئوفیزیک و زمین‌شناسی را به‌صورت همگرا انجام دهیم. این کار سبب کاهش هزینه، افزایش دقت و سرعت و حذف برخی اقدامات تکراری شده است.

وی افزود: در حوزه فناوری، سامانه اطلاعات یکپارچه مکان‌مبنا راه‌اندازی شده که اطلاعات پایه در آن با استانداردهای جهانی بارگذاری شده‌اند. این سامانه برای استفاده سرمایه‌گذاران و کارشناسان به‌صورت عمومی در دسترس است و به‌روزرسانی مداوم دارد.

فتاحی به اقدامات انجام‌شده در حوزه ایمنی و بهداشت شغلی (HSE) اشاره کرد و گفت: ایمیدرو از مراحل اولیه پروژه‌های اکتشافی، دستورالعمل‌های HSE را تدوین کرده است. این دستورالعمل‌ها شامل الزامات ایمنی خودروها، تجهیزات، افراد و حتی مجوز صلاحیت ایمنی برای کلیه پیمانکاران از کارگران تا مدیران عامل است.

مدیر اکتشاف ایمیدرو درباره فعالیت‌های این سازمان در زمینه شناسایی منابع لیتیوم گفت: از سال ۱۳۹۴ نخستین پروانه اکتشاف لیتیوم را گرفتیم، اما به‌دلیل پایین بودن عیار ذخایر شورابه‌ای کشور، استحصال اقتصادی آن‌ها فعلاً توجیه‌پذیر نیست.

همکاری با سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی

فتاحی با اشاره به تفاهم‌نامه سه‌جانبه میان ایمیدرو، وزارت صمت و سازمان زمین‌شناسی در سال ۱۴۰۰ گفت: هدف این تفاهم‌نامه تولید اطلاعات پایه برای اکتشافات دقیق‌تر بود. در قالب این همکاری، اجرای فنی پروژه‌ها با سازمان زمین‌شناسی است، سیاست‌گذاری با وزارتخانه و تأمین منابع مالی با ایمیدرو.

وی افزود: تا کنون موفق به اتمام پروژه‌هایی مانند بلوک بیرجند و دیوان‌دره شده‌ایم. در سال جدید نیز بلوک‌های جدیدی در استان‌های خراسان رضوی، یزد، قم، اصفهان، مرکزی و جنوب کرمان در دستور کار قرار گرفته‌اند. هدف ما تکمیل مطالعات اولویت‌دار ۴۲۰ محدوده معدنی تا سال ۱۴۰۶ است.

مدیر اکتشاف ایمیدرو به موضوع ماشین‌آلات حفاری پرداخت و گفت: «برای تحقق برنامه حفاری ۲ میلیون متری در برنامه هفتم توسعه، سالانه نیاز به حداقل ۱۰۰ دستگاه حفاری جدید داریم. چون تولید داخلی این تجهیزات کافی نیست، نیاز به واردات داریم.

وی افزود: کارگروهی در وزارت صمت با محوریت ایمیدرو تشکیل شده تا وضعیت ماشین‌آلات را بررسی و تأیید کند. برخی شرکت‌ها مانند ملی مس، چادرملو و گل‌گهر ناوگان حفاری خود را نوسازی کرده‌اند و مشکلی در این زمینه ندارند.

فتاحی خاطرنشان کرد: با تشویق شرکت‌های تابعه برای سرمایه‌گذاری در تجهیزات حفاری و تسهیل فرآیند واردات، امیدواریم تا چند سال آینده به ظرفیت کامل حفاری پیش‌بینی‌شده دست پیدا کنیم.

برنامه گسترده ایمیدرو در حوزه اکتشاف معدنی نه‌تنها از نظر فنی و اجرایی یک رکورد بی‌سابقه در کشور محسوب می‌شود، بلکه با تمرکز بر مناطق کمتر توسعه‌یافته، گامی مؤثر در مسیر توسعه عدالت‌محور و پایدار محسوب می‌شود. با نوسازی ناوگان، هوشمندسازی فرآیندها و افزایش نقش بخش خصوصی، افق روشنی برای آینده اکتشافات معدنی کشور ترسیم شده است.