سرمایه‌گذاری در نوآوری؛ کلید پایداری فولاد
مهران ابراهیمیان
در شرایط کنونی، صنعت انرژی و صنایع وابسته به آن، نقشی محوری در توسعه پایدار ایفا می‌کنند. ناتوانی در برنامه‌ریزی صحیح در این حوزه، مشکلات را به صنعت فولاد منتقل کرده و این صنایع را با چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی روبه‌رو کرده است که نیازمند تحلیل دقیق و اقدامات سریع است.
این امر نشان‌دهنده‌ی گذار از مرحله هشدار می‌باشد زیرا خیلی پیش از این، فولادی‌ها در فازهای مطالعاتی و تحقیقاتی و عملیاتی خود، پیش‌بینی افزایش مصرف گاز خانگی به همراه عدم توسعه نیروگاه‌ها را داشته‌اند و بر این اساس، پروژه‌های توسعه‌ای نیز تدوین و طراحی شده بود که در ادامه به آنها بیشتر خواهیم پرداخت.
سرمایه‌گذاری‌های ناکارآمد و چالش‌های هزینه‌ای
دولت و به ویژه وزارت نیرو و وزارت صمت، وظیفه‌ای حیاتی در تنظیم و نظارت بر سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با انرژی دارند. این وزارتخانه‌ها باید به ویژه در طرح‌هایی مانند تولید انرژی خورشیدی، به رفع ناکارآمدی‌ها و بهبود برنامه‌ریزی‌ها بپردازند.
صنایع فولادی با چالش‌های جدی ناشی از نوسانات قیمتی نهادهای تولید مواجه‌اند که می‌تواند زنجیره تأمین را تحت تأثیر قرار داده و نیاز به برنامه‌ریزی و اقدامات استراتژیک فوری دارد
اما این مأموریت‌ها بر دوش تولیدکنندگان و صاحبان صنایع به ویژه فولادی‌ها افتاد، در حالی که زیان عدم‌النفع، دست آنها را محدودتر کرده بود.
بهینه‌سازی مصرف انرژی و افزایش بهره‌وری
با توجه به پیش‌بینی افزایش مصرف برق در خانه‌ها، نیاز بود که به سمت تنوع‌بخشی منابع انرژی حرکت کنیم. این موضوع پیش‌ترها و در سال‌های قبل از سوی شرکت‌های فولادی هشدار داده شده بود. لذا اکنون در کنار سرمایه‌گذاری‌های میان‌مدت و دیر بازده، صنایع فولادی باید به سوی بهینه‌سازی استفاده از منابع موجود و کاربرد تکنولوژی‌های نوین در بخش فولاد حرکت کنند تا با کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری، سوددهی و سرمایه‌گذاری در حوزه کسری انرژی خود را جبران کنند.
برای این منظور، ایده‌های متنوعی به ویژه در صنایع فولادی بزرگ مانند فولاد مبارکه، از مدیریت زمان تعمیرات در دوران کمبود برق و گاز تا استفاده از دورکاری و مدیریت مصرف انرژی به کار گرفته شد تا مرهمی برای چالش‌های پیش‌بینی‌نشده باشد.
از مجموعه ۴۰ هزار نیروی فعال تا نوآوری‌های فناورانه، صنایع فولادی در پی کاهش اثرات کمبود انرژی هستند؛ اما تنها مدیریت کارآمد و سیاست‌های موثر می‌تواند راهگشای آنها باشد
اما چنان‌چه اقدامات عملی سریع‌تر از سوی دولت انجام نگیرد و کمبود انرژی در روزها و ماه‌های طولانی‌تری ادامه یابد، با توجه به وجود حدود ۴۰ هزار نفر نیرو در مجموعه صنعت فولاد، اقداماتی چون دورکاری‌ها و کاهش تولید دیگر افاقه نخواهد کرد و حکم نوشدارو پس از مرگ سهراب را خواهد داشت.
نوآوری و تأثیر مثبت شرکت‌های دانش‌بنیان
در این مسیر، شرکت‌های دانش‌بنیان پای کار آمدند و با ارائه راهکارهای فناورانه نوین در افزایش کارایی صنایع نقش‌آفرینی کردند. سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها به صنعت فولاد و پروژه‌های خورشیدی کمک می‌کند تا خود را با تغییرات سریع فناوری هماهنگ کنند و از فرصت‌های جدید بهره‌برداری کنند.
با این حال، بازار مواد اولیه، به ویژه انرژی در صنایع فولادی با نوسانات قیمتی مواجه است. این نوسانات می‌توانند زنجیره تأمین را به چالش بکشند. فولاد مبارکه در همین راستا پروژه ذخیره گاز در مخازن و احداث نیروگاه را در دستور کار خود قرار داد، اما این اقدامات لازم و کافی نبوده و اگر ادامه این روند را ترسیم کنیم، به افزایش قیمت نهادهای تولید و گرانی‌ها فراگیر خواهیم رسید.
نهاده‌های تولید، از جمله قیمت انرژی و نیروی انسانی که در اثر دور شدن از صرفه ناشی از مقیاس به تدریج نمود قیمتی روی کالاهای نهایی خواهند داشت، عملاً باعث خواهد شد تا بخشی از تولیدات متوقف و بخش‌هایی که با بازدهی بالا هستند، تولید شوند.
تسری گرانی از فولاد به بازارهای مصرفی
این ناتعادلی در کنار کاهش تولیدات، ناگزیر قیمت‌ها را افزایش داده و از سوی دیگر فشار تقاضا نیز به این موضوع دامن خواهد زد.
در این صورت، از قوطی کنسرو تا تعمیرات کشتی و از صنعت ساختمان تا قیمت خودروها افزایش خواهد یافت. بدیهی است که این افزایش قیمت به دلیل میل به چسبندگی بالا، حتی با رفع موانع به قبل باز نخواهد گشت.
توسعه ذخایر استراتژیک و تقویت مذاکره با تامین‌کنندگان، اقدامات ضروری برای تثبیت و پایداری بازار صنایع فولادی به حساب می‌آیند که باید در دستورکار فوری قرار گیرند
بنا به آنچه گفته شد، به رغم تمام تلاش شرکت‌های بزرگ فولادی، مانند فولاد مبارکه، پیشنهاد می‌شود تا دیر نشده، ضمن مشارکت در انتقال تجربیات موفق، تقویت مذاکرات با تأمین‌کنندگان و توسعه ذخایر استراتژیک در دستور کار قرار گیرد تا ثبات و پایداری بازار تضمین شود.
همچنین، سیاست‌های انرژی باید به گونه‌ای تدوین شوند که رضایت عمومی و ثبات اقتصادی را در پی داشته باشند. ایجاد سیستم‌های مدیریت انرژی کارآمد و بهره‌گیری از تجربه‌ها و دیدگاه‌های مختلف در نشست‌های تخصصی می‌تواند به یافتن راه‌حل‌های مؤثر برای چالش‌های پیش‌رو کمک کند.
در نهایت، تنها با همکاری و پیگیری مشترک می‌توانیم گام‌های مؤثری در جهت توسعه پایدار و پیشرفت این صنایع برداریم. امید است که با همفکری و مشارکت فعال، آینده‌ای روشن‌تر و پایدارتر برای کشورمان رقم بزنیم.
