سناریوهای قیمت برنج ایرانی | چشم‌انداز قیمت با توجه به وضع تولید و واردات
براساس آمار اعلام شده وزارت جهادکشاورزی سال گذشته ۲میلیون و ۴۰۰هزار تن برنج از شالیزارهای کشور برداشت شد که گفته می‌شود ۱۰درصد آن اصلا به بازار مصرف عرضه نشده و در دست کشاورزان و یا در انبارهای واسطه‌ها موجود است.
قیمت برنج ایرانی از ابتدای امسال کاهشی بوده و این روند کاهشی همچنان ادامه دارد.
برنج ۱۴۰هزار تومانی شب عید حالا در خرده‌فروشی‌ها به کیلویی ۱۰۰هزار تومان رسیده و بررسی کلی قیمت ارقام مختلف برنج ایرانی از کاهش ۳۰تا ۵۰درصدی قیمت‌ها حکایت دارد.
آغاز برداشت برنج در شمال کشور از اول مردادماه تداوم روند کاهش قیمت را باعث شده و اگرچه قیمت برنج برداشت امسال در بازار ۵ تا ۶ هزار تومان از محصولات انباری سال گذشته بالاتر است، اما در مجموع افت قیمت در تمام ارقام مشاهده می‌شود؛ به‌طوری‌که ظرف یک‌ماه گذشته قیمت عمده‌فروشی برنج هاشمی در تهران ۱۰هزار تومان پایین آمده و به کیلویی ۷۵هزار تومان رسیده است.
کاهشی شدن نمودار قیمت برنج که از سال گذشته آغاز شد، اتفاق بزرگی است که در سال‌های اخیر بی‌سابقه بوده و با توجه به میزان بالای مصرف این محصول، اتفاق بسیار مهمی تلقی می‌شود. این اتفاق که بعد از بحران سال ۱۴۰۰ و ۵ برابر شدن یکباره قیمت برنج طی یک سال رخ داد، محصول تدابیر و تصمیمات بجایی بود که نهادهای سیاستگذار اتخاذ کردند؛ تصمیماتی که به کنترل بازار و معکوس‌شدن روند رشد قیمت‌ها منجر شد و مهم‌ترین آنها حفظ آرامش بازار با تداوم واردات در فصل برداشت بود.
سال گذشته وزارت جهادکشاورزی برای اینکه قطع واردات، شوک دوباره‌ای به بازار وارد نکند، استثنائا ثبت سفارش واردات را در فصل برداشت بلامانع دانست.
بعضی از فعالان بازار معتقدند اجرای دوباره این قانون برای امسال و ممنوعیت ۴ ماهه واردات می‌تواند راه را برای افزایش قیمت برنج ایرانی هموار کند.
وضعیت کنونی تولید و واردات
وزیر جهادکشاورزی تیرماه امسال ثبت سفارش واردات برنج را از ابتدای مرداد ممنوع اعلام کرد. محمدعلی نیکبخت گفت: برای حمایت از شالیکاران شمال کشور و بازگشت تعادل به بازار عرضه و تقاضای برنج، واردات این محصول به کشور تا اطلاع بعدی ممنوع است و ثبت سفارشی انجام نخواهد شد؛ این در حالی است که میزان واردات برنج از ابتدای امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته دست‌کم به اندازه مصرف یک‌ماه کشور عقب‌تر است.
کل واردات برنج از ابتدای امسال ۵۰۲هزار تن بوده که ۴۴۳هزار تن را بخش خصوصی و ۶۰هزار تن را بخش دولتی وارد کرده؛ درحالی‌که در مدت مشابه سال گذشته ۷۷۱هزار تن برنج وارد کشور شده بود که ۶۰۸هزار تن را بخش خصوصی وارد کرده بود.
براساس برآوردهای موجود، بازار برنج سالانه به ۱.۵میلیون تن برنج وارداتی نیاز دارد تا عرضه و تقاضای این بازار به تعادل برسد. در حوزه تولید نیز اگرچه رقم‌های تأیید نشده ۲۰تا ۳۰درصد افزایش تولید عنوان شده، اما هنوز برآورد دقیقی از حجم تولید وجود ندارد.
براساس آمار اعلام شده وزارت جهادکشاورزی سال گذشته ۲میلیون و ۴۰۰هزار تن برنج از شالیزارهای کشور برداشت شد که گفته می‌شود ۱۰درصد آن اصلا به بازار مصرف عرضه نشده و در دست کشاورزان و یا در انبارهای واسطه‌ها موجود است.
گفته می‌شود قرار است دولت با خرید حمایتی و همچنین فروشگاه‌های زنجیره‌ای با خریدهای بدون واسطه، این برنج‌ها را با قیمت مناسب به بازار مصرف عرضه کنند.
چشم‌انداز قیمت با توجه به وضع تولید و واردات
فعالان حوزه تولید برنج معتقدند واردات بی‌رویه باعث زیان تولیدکنندگان داخلی شده است؛ این در حالی است که رشد مداوم قیمت برنج ایرانی در سال‌های اخیر بخشی از مصرف‌کنندگان را به مصرف برنج هندی و پاکستانی وادار کرده است.
در گذشته مصرف‌کنندگان برنج‌های وارداتی را اغلب کترینگ‌ها و برخی از رستوران‌ها تشکیل و مردم ترجیح می‌دادند در منازلشان برنج ایرانی مصرف کنند.
براساس آمارهای موجود ۶دهک درآمدی جامعه ایرانی توان خرید برنج مرغوب ایرانی را از دست داده‌اند و این موضوع به امسال و سال گذشته محدود نیست؛ چنان‌که در ۲سال اخیر با وجود افزایش چشمگیر تولید و برداشت برنج در استان‌های شمالی، کل واردات برنج به مصرف رسیده است.
تغییر ارز واردات برنج از سال ۹۹، قیمت برنج‌های وارداتی را با جهش ۳تا ۵برابری مواجه کرد و ظرف۳ سال گذشته قیمت هر کیلو برنج وارداتی از ۱۰هزار تومان به ۴۵تا ۵۰هزار تومان رسیده، اما بازار این برنج‌ها کماکان حفظ شده است.
انجمن واردکنندگان برنج ایران در واکنش به ممنوعیت واردات در نامه‌ای به محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری، خواهان لغو ممنوعیت واردات یا کاهش مدت زمان آن از ۴ماه به ۲ماه برای تعدیل قیمت برنج شدند، اما در نهایت وزیر کشاورزی اعلام کرد ممنوعیت فصلی واردات برنج پابرجاست.
البته او در بخشی از سخنانش هم به واردات برنج مشروط به خرید برنج از تولیدکننده داخلی اشاره کرد که به‌نظر می‌رسد واردکنندگان برنج با استفاده از این بند از گفته‌های وزیر درصدد حفظ تداوم واردات هستند؛ چراکه تجربه سال ۱۴۰۰نشان داد رشد تولید به تنهایی نمی‌تواند فاکتور تعیین‌کننده قیمت در بازار مصرف باشد.
برنج مرغوب و محلی ایرانی در فروردین‌ماه ۱۴۰۰حدود ۳۰هزار تومان قیمت داشت که با آغاز روند رشد قیمت، تا پایان سال به ۱۸۰هزار تومان رسید و سال گذشته با کاهش قیمت تا ۱۱۵هزار تومان پایین آمد. قیمت برنج‌های پرمحصول نیز از ۲۰هزار تومان به ۹۰هزار تومان رسید و اکنون با کاهش قیمت به ۵۰هزار تومان رسیده است.
قیمت چند رقم برنج ایرانی و خارجی
به‌گفته رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران در حال حاضر سقف قیمت برنج ایرانی در عمده‌فروشی‌های تهران برای محصول سال قبل ۷۵هزار تومان و برای محصول برداشت امسال ۸۰هزار تومان است که با احتساب حداکثر سود خرده‌فروشی نباید بیشتر از کیلویی ۹۰هزار تومان باشد.
رضا کنگری با اشاره به کاهش قیمت برنج به‌دلیل قرار گرفتن در فصل برداشت این محصول، گران‌ترین برنج‌های ایرانی را هاشمی، طارم و دم‌سیاه عنوان کرد که قیمت آنها از ۱۱۵هزار تومان شب عید به کیلویی ۷۵تا ۸۰هزار تومان رسیده است.
وی درباره قیمت دیگر ارقام برنج تولید داخل نیز گفت: قیمت انواع برنج ایرانی از ابتدای امسال بیش از ۳۰درصد کاهش داشته و این کاهش تمام ارقام را شامل می‌شود؛ به‌طوری‌که امروز برنج‌های پرمحصول ایرانی در عمده‌فروشی‌های پایتخت از ۳۵تا ۶۵هزار تومان به فروش می‌رسند.
او قیمت عمده‌فروشی برنج ندا و شیرودی را ۳۵هزار تومان و قیمت برنج طارم را ۶۵هزار تومان عنوان کرد که با توجه به نرخ عمده‌فروشی برنج‌های پرمحصول، این ارقام در خرده‌فروشی‌ها باید زیر ۷۵هزار تومان قیمت داشته باشند، اما نگاهی به قیمت انواع برنج در خواربارفروشی‌های سطح شهر نشان می‌دهد قیمت‌ها با وجود کاهش نسبت به ابتدای سال، کمی از قیمت‌های عنوان شده بالاتر است.
قیمت برنج‌های پرمحصول مثل شیرودی، فجر و ندا بین ۵۰تا ۷۸هزار تومان و قیمت ارقام محلی و کیفی مثل هاشمی و طارم بین ۹۸تا ۱۱۵هزار تومان متغیر است.
کنگری قیمت عمده‌فروشی برنج هندی را نیز بین ۳۳تا ۴۹هزار تومان و قیمت برنج دانه بلند پاکستانی را بین ۵۱تا ۵۵هزار تومان عنوان کرد که در خرده‌فروشی‌ها باید برنج هندی حداکثر ۵۶هزار تومان و پاکستانی حداکثر ۶۳هزار تومان عرضه شوند.
