بیشتر کاربران واتساپ تاکنون با پیامهای مشکوکی مواجه شدهاند که ادعاهای بزرگی را مطرح میکند: «این خوراکی را نخرید چون داعش آن را به سم آلوده کرده»، «این برند نوشیدنی را در بریزید چون سرطانزاست» از جمله هشدارهایی است که بیشتر در گروههای خانوادگی یا دوستانه مشاهده میشود.
هرچند بسیاری از کاربران بلافاصله متوجه بیاساس بودن این موضوعات میشوند، اما گروهی از جامعه که هنوز توانایی راستیآزمایی داستانهای اینترنتی را ندارند، به ناچار آن را میپذیرند.
یکی از دلایل گسترش سریع شایعات همین است که بعضیها آن را به عنوان خبر موثق میپذیرند و برای دیگران نیز ارسال میکنند.
با اینکه تاکنون تصور میشد که عدهای این شایعات را با هدف جلب توجه یا مخاطب منتشر میکنند، اما بررسی دروغهای اینترنتی سالهای اخیر نشان میدهد، بسیاری از آنها نه به قصد شوخی و سرگرمی، بلکه با اهداف توطئهآمیز تجاری نگاشته و توزیع شده است.
همزمان با حضور کاربران در فیسبوک، وایبر، واتساپ، تلگرام و اینستاگرام، فعالان بازار نیز از آن در جهت معرفی خود بهره گرفتهاند، اما در این میان برخی شبکههای اجتماعی را ابزاری موثر برای تخریب رقبای خود میدانند.
سالها قبل، زمانی که تندر ۹۰ همزمان در ۲ کارخانه تولید میشد، برخی دلالها به شایعهسازی پرداختند. آنها میگفتند، خودرو ساخت این کارخانه از آن یکی بهتر است.
همه ادعاها در حالی مطرح میشد که شرکت رنو فرانسه روی خط تولید تندر ۹۰ در ایرانخودرو و سایپا نظارت مستقیم داشت و محصول مشترک هر دو کارخانه از نظر کیفیت یکی بود، اما واسطهها برای بازارگرمی خلاف آن را مطرح میکردند.
اما انتشار شایعات اینترنتی همچنان روشی موثر برای تخریب رقباست، زیرا از آنجایی که بالا بردن سطح سواد رسانه در جامعه متولی مشخصی ندارد، آگاهسازی افکار عمومی درباره راههای تشخیص مطالب دروغ از واقعیت هر روز دشواتر میشود.
«امروز از طرف وزارت بهداشت نامهای به تمام بیمارستانها از جمله بیمارستان محک زده شد و از تمام پرسنل بیمارستانها خواسته شده اطلاعرسانی کنند. لطفا فعلا تا اطلاع ثانوی از مصرف اقلام زیر خودداری شود…»
این پیام یک نمونه از شایعاتی است که بازاریابهای کارخانهها و محصولات مختلف در گروههای واتساپ با هدف تخریب برندهای رقیب منتشر میکنند. با تحلیل شیوه نوشتار بدون نظم این نوع پیامها مشخص میشود که نویسنده آن یک نفر نبوده و افراد متعددی در زمانهای مختلف بخشیهایی از آن را تغییر دادهاند و کم یا زیاد شده است.
هدف اصلی چنین پیامهایی تخریب برندهایی است که ناشران تلاش میکنند با شایعهپردازی به اعتماد عمومی آنها لطمه بزنند تا فضا برای فروش محصولات رقیب فراهم شود. به همین دلیل است که در سالهای اخیر افراد مختلفی متن این دروغهای را دستکاری کردهاند تا نام رقبای جدید خود را به آن اضافه کنند.
با این حال نمیتوان به طور مستقیم انگشت اتهام را به سوی شرکتهای واردکننده یا کارخانهها نشانه رفت، زیرا تحقیقات نشان میدهد که داستانپردازیهای دروغین تخریبگر از سوی بازاریابهای خیابانی و واسطههایی هدایت میشود که میخواهند بدون بر جای گذاشتن هیچ ردی از خود، رقبایشان را تضعیف یا از میدان بیرون کنند.
تنظیمکنندگان پیامهای اغراقآمیز معمولا میکوشند تا دروغشان را به یکی از موضوعات داغ روز مرتبط کنند تا برای مخاطب ناآگاه باورپذیرتر شود. یک روز مدعی میشوند داعش خرمای یک کارخانه را آلوده کرده و روز بعد خبر میدهند القاعده ویروسی را به قوطیهای یک نوشیدنی تزریق کرده است.
از جمله برندهایی که در ۵ سال گذشته ناشران شایعات واتساپی مدعی آلوده بودن آنها به ویروسهای خطرناک شدهاند، برندهای چای طلا، مانی و تشریفات بودند.
مدیرعامل شرکت چای مانی که تولیدکننده این سه محصول است، میگوید: «ما واقعا نمیدانیم چطور برخی کاربران چنین پیامهای اغراقآمیز و پر از دروغ را باور میکنند، اما اگر کسی نام چای تشریفات یا مانی را در گوگل جستوجو کند پی میبرد که ما تاکنون با هیچ حاشیهای مواجه نبودهایم و مرتکب هیچ تخلفی نشدهایم.»
مانی مبین تنها راه مقابله با شایعات هدفمند را افزایش سطح سواد رسانه جامعه میداند و تاکید میکند: «ما پیشتر بدون این که نامی از شرکتمان به میان بیاید بارها در راستای آموزش افکار عمومی تلاش کردهایم، اما بقیه تولیدکنندگان نیز لازم است در این راستا مشارکت کنند.»
این کارشناس حوزه چای میگوید: «دو برند مانی و تشریفات به دفاع نیازی ندارند، ولی ما از طرفی نگران تولیدکنندگان کوچکی هستیم که شاید یک شایعه کوچک میتواند منجر به کاهش فروش آنها یا حتی تعطیلی کارخانهشان شود.»
گروههای عمومی، دوستانه، خانوادگی یا حتی شغلی و حرفهای که در واتساپ ایجاد میشود، از جمله فضاهایی است که بستر را برای انتشار شایعات فراهم میکند، به همین دلیل کاربران باید مراقب باشند تا فریب پیامهای دروغ و هدفمند را نخورند.
از آنجایی که نسلهای قدیمیتر در سالهای اخیر تازه به استفاده از گوشی هوشمند روی آورده و در فضای مجازی حاضر شدهاند، بسیاری از آنها هنوز نمیدانند که به چه مطالب و منابعی اعتماد کنند و همین ضعف باعث موفقیت شایعهپردازان شده است.
از سوی دیگر گروههای خانوادگی واتساپ که کسی نمیتواند روی محتوای آن نظارت دقیقی داشته باشد، همواره محلی برای تبادل شایعات و داستانها و اخبار بیاساس است، زیرا کاربران روی حساب اعتبار فرستنده به محتوا اعتماد میکنند.
اکنون تنها راه مقابله با گسترش شایعات این است که نسلهای جدیدتر بزرگان خانواده و فامیل را از خطرات آگاه و تجربات سواد رسانهای خود را به ایشان منتقل کنند و تاکید داشته باشند که هنگام حضور در شبکههای اجتماعی نباید بدون پرسوجو و تحقیق به هیچ چیزی و هیچ کسی اعتماد کرد.
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- معرفی همراه اول به عنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- نئو بانک( NEO BANK)چیست؟
- تمدید فراخوان دومین جشنواره ایده تا محصول صنعت ارتباطات
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی فرنگی در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- استخدام ۳ قهرمان کشتی کشور در همراه اول
- « عصراقتصاد» گزارش می دهد؛ لزوم دریافت یکتا برای همه فعالان اقتصادی
- فیبر نوری مبیننت در رگهای گلوگاه جاری شد
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی آزاد در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- « عصراقتصاد» گزارش می دهد؛ انرژی خورشیدی گام بزرگ برای حفاظت از انرژی های فسیلی
- تقدیر از فولاد هرمزگان به عنوان کارفرمای نمونه کشوری
- هزینه تولید گل سرسام آور است /رشد نجومی هزینه ها در بخش تولید
- اگر برای خرید کشنده فاو در بورس تردید دارید، این مقاله را بخوانید
- تجارت آزاد اوراسیا در صورت تصویب مجالس اجرا میشود
- قیمت خودرو ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳/ تداوم روند نزولی بازار خودرو در پایان هفته
- شیر و ماست هم از سبد غذایی خانوار حذف شد
- نقش برجسته صنعت نفت در تحقق رشد اقتصادی ۱۴۰۲
- نشست کارگروه راهبری بهکارگیری هوش مصنوعی در صنعت نفت برگزار شد
- انتصاب مدیرعامل پتروشیمی فن آوران
- حضور مدیرعامل شرکت فولاد هرمزگان در دیدار رهبری با کارگران و کارفرمایان منتخب کشوری
- دیدار رهبر انقلاب با تلاشگران فولاد اکسین
- امضای تفاهمنامه همکاری مشترک میان بانک شهر و شرکت کاله
- نئو بانک( NEO BANK)چیست؟
- خودروها روی آب، بازار خراب!
- نسخه الکترونیک روزنامه عصر اقتصاد؛ ۳ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳
- تلخی فساد و بی مهری در کام چای ارگانیک ایرانی!
- نسخه الکترونیک روزنامه عصر اقتصاد؛ ۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳
- رجیستری گوشی ها و لیست های سفید ، سیاه و خاکستری
- جت متری چند؟
- نسل های دانشگاهی تا رسیدن به نسل پنجم
- هزینه تعمیر کولر انواع خودرو +جدول قیمت
- بوستان پرواز میزبان جشنواره گل و گلاب تهران
- هزینه تولید گل سرسام آور است /رشد نجومی هزینه ها در بخش تولید
- غول سیاه افسردگی در کمین مشکلات