شتاب در سیاست دلار زدایی جهان

فاطمه محمدی پور

گفته می شود بانک‌های مرکزی جهانی در بحبوحه ترس از شتاب تورم و تنش‌های ژئوپلیتیکی به عجله برای خرید طلا در دوره اخیر ادامه می‌دهند اما نگاهی به خریداران عمده طلا در ماه های اخیر نشان می دهد که علاوه بر این موارد انگیزه های جدی تر وجود دارد و آن هم پایان دادن به ابزار دلار برای تحت فشار قرار دادن کشورها در محدود کردن تجارت و سرمایه گذاری میان کشورها است.

احتمالا کشورهایی همچون چین و هند، روسیه و ترکیه برای خرید طلا انگیزهای ترکیبی زیادتری دارند که یکی از مهمترین موارد آن استفاده از ارز جدید جایگزین دلار در معاملات خود هستند. با افزایش شدید قیمت‌ها در هفته‌های اخیر، سرمایه‌گذاران منتظرند ببینند آیا بانک‌های مرکزی با همان اشتها به سمت این فلز روی خواهند آورد یا خیر. با این حال نظر موسسات پژوهشی متعدد چون گلد من ساکس، شورای جهانی طلا در این باره حفظ علاقه شدید بانک های مرکزی برای ادامه خرید طلا و جایگزینی آن با دلار در سبد دارایی های است.

در این راستا خبرنگار عصر اقتصاد گفتگویی با «پروفسور جفری کارلینر» استاد دانشگاه بوستون ایالات متحده آمریکا تنظیم انجام داده که در ادامه می آید. وی در طول دولت های کارتر و ریگان، کارلینر به عنوان اقتصاددان ارشد و مدیر ستادی در شورای مشاوران اقتصادی رئیس جمهور خدمت کرد. او همچنین به عنوان مدیر اجرایی دفتر ملی تحقیقات اقتصادی در کمبریج، ماساچوست و معاون مدیر موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون در واشنگتن دی سی خدمت کرده است.

با توجه به اختلافات تجاری پکن و واشنگتن که در سالهای اخیر شدت یافته، پکن همواره خود را جهت جنگ تجاری با آمریکا آماده می کند و بنابراین چین با تقویت اقتصاد و ارز خود در تلاش جهت کاهش موقعیت دلار در مناسبات اقتصادی بین المللی است

*معمولا نرخ دلار و قیمت طلا جهانی با هم واگرایی دارند اما مدتی است در محدوده نزدیک به هم در حال حرکت هستند. به نظر شما علت چیست؟

با توجه به روند اقتصاد جهانی و تلاش بانک های مرکزی جهت خرید طلا در طی ماههای گذشته می توان به این سوال پاسخ داد. بانک های مرکزی کشورهای مهم از لحاظ اقتصادی مانند کشورهای اروپایی، هند، چین، ژاپن و … در طی ماههای گذشته به خرید طلا تمایل بیشتری نشان داده اند و این مهم باعث افزایش قیمت جهانی آن و نزدیک شدن به محدوده دلار شده است. البته این موضوع پدیده جدیدی نیست و ما در گذشته نیز شاهد نزدیک شده محدوده قیمت دلار و طلا در اقتصاد جهانی بوده ایم که تحت شرایط سیاسی و اقتصادی بین المللی قرار می گیرد.

کشورهای روسیه، چین، ایران و .. که با سیاست های دولت امریکا در تضاد بوده و تحت تحریم های بین المللی قرار دارند همواره جهت کاهش اثر تحریم ها و رونق بخشیدن به اقتصاد داخلی خواهان استفاده از ارز جایگزین دلار در معاملات خود بوده اند

*تحلیلگران جی پی مورگان می گویند کشورهایی که با آمریکا متحد نیستند، با خطر تحریم شدن به دنبال کاهش تمرکز ذخایر خود بر دلار شده اند و در آن سو دولت‌های متحد واشنگتن نیز با سرعت زیادی طلا را به ذخایر خود اضافه می‌کنند تا از خود در برابر تورم پرشتاب و نوسان جهانی محافظت کنند. نظر شما در این ارتباط چیست؟

پکن بارها تاکید نموده از یوان به جای دلار در معاملات بین المللی خود استفاده خواهد کرد

کشورهای روسیه، چین، ایران و .. که با سیاست های دولت امریکا در تضاد بوده و تحت تحریم های بین المللی قرار دارند همواره جهت کاهش اثر تحریم ها و رونق بخشیدن به اقتصاد داخلی خواهان استفاده از ارز جایگزین دلار در معاملات خود بوده اند. در اواخر سال ۲۰۲۳ برای اولین بار دولت چین در ازاء خرید نفت از عربستان سعودی از یوان به عنوان ارز جایگزین دلار استفاده نمود و پکن بارها تاکید نموده از یوان به جای دلار در معاملات بین المللی خود استفاده خواهد کرد. البته به اعتقاد من ارزهای دیگر در آینده ای نزدیک نمی توانند جایگزین دلار شوند زیرا دلار همچنان ارز مسلط و معتبر بوده که در معاملات بین المللی نقش پررنگی دارد.

هدف اصلی جایگزینی دلار فرار از تحریم ها و کاهش اثر تحریم هایی است که ایالات متحده آمریکا علیه کشورهایی مانند چین، روسیه، ایران اعمال نموده است

*سازمان بریکس با صدور بیانیه ای از اقدام اعضا برای جایگزین سازی دو ارز رسمی جدید با دلار و استفاده از مکانیزم جدید بریکس برای تسویه حساب های بین المللی تا پایان سال خبر داده است. که این موضوع می تواند به افول طلا منجر شده و در عین حال خریدهای پر قدرت کشورهای هند و چین را را نیز توجیه پذیر کند. نظر شما در این ارتباط چیست؟

یکی از اهداف اصلی موسسان بریکس ایجاد ارز جایگزین دلار در معاملات بین المللی بوده است. همانطور که در پاسخ به سوال قبل بیان کردم هدف اصلی جایگزینی دلار فرار از تحریم ها و کاهش اثر تحریم هایی است که ایالات متحده آمریکا علیه کشورهایی مانند چین، روسیه، ایران اعمال نموده است.

هدف اصلی جایگزینی دلار فرار از تحریم ها و کاهش اثر تحریم هایی است که ایالات متحده آمریکا علیه کشورهایی مانند چین، روسیه، ایران اعمال نموده است.

بنابراین کشورهایی با اقتصادبزرگ مانند چین، روسیه، هند جهت متنوع شدن تجارت خارجی خود و کاهش تاثیر تحریم های امریکا درصدد استفاده از ارز جایگزین هستند. بریکس می خواهد کانال مالی جدیدی را جهت انجام معاملات میان اعضاء با ارز جدید ایجاد کند. اینکه تا چه حد موفق خواهد شد به تحولات سیاسی و اقتصادی بین الملل بستگی دارد.

بریکس می خواهد کانال مالی جدیدی را جهت انجام معاملات میان اعضاء با ارز جدید ایجاد کند. اینکه تا چه حد موفق خواهد شد به تحولات سیاسی و اقتصادی بین الملل بستگی دارد

*اقتصاددانان در Allianz قبلا گفته بودند که دلار قوی تر نقش آن را به عنوان یک ارز ذخیره ضعیف می کند و خاطرنشان کردند که اگر دسترسی به ارز ایالات متحده گران تر شود، وام گیرندگان به دنبال جایگزین خواهند بود. به نظر شما چنین خواهد بود؟

با این ارزیابی موافق نیستم. دلار در صورتی قوی تر خواهد شد که تقاضا برای آن نیز بیشتر باشد.  آیا با توجه به اشتهای چین در خرید طلا در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۴ می توان گفت که دولت چین خود را برای جنگ ارزی با ایالات متحده آمریکا آماده می کند؟

چین در تلاش است معاملات بین المللی خود را به یوان انجام دهد و از سلطه دلار بیرون آید. با توجه به اختلافات تجاری پکن و واشنگتن که در سالهای اخیر شدت یافته است می توان گفت پکن همواره خود را جهت جنگ تجاری با آمریکا آماده می کند و از شدت تحریم های آمریکا علیه کالاهای صاداراتی خود می کاهد. بنابراین چین با تقویت اقتصاد و ارز خود در تلاش جهت کاهش موقعیت دلار در مناسبات اقتصادی بین المللی است.