شرکت‌های صوری؛ ابزار پولشویی و فرار مالیاتی

حمید محمدعظیمی؛ کارشناس آموزش مبارزه با پولشویی

پولشویی و فرار مالیاتی دو چالش بزرگ در نظام‌های مالی جهانی هستند که باعث کاهش شفافیت اقتصادی و افزایش فساد می‌شوند.

یکی از روش‌های رایج برای انجام این جرایم مالی، استفاده از شبکه‌های مالی سایه‌ای و شرکت‌های صوری است. این شرکت‌ها، که در ظاهر قانونی به نظر می‌رسند، اغلب برای انتقال غیرقانونی پول، پنهان‌سازی درآمدهای نامشروع و دور زدن قوانین مالیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در این مقاله، به بررسی نقش شرکت‌های صوری در پولشویی و فرار مالیاتی و همچنین راهکارهای مقابله با این معضل پرداخته‌ شده است.

معرفی شرکت‌های صوری و چگونگی فعالیت هایشان

شرکت‌های صوری (Shell Companies) شرکت‌هایی هستند که بدون داشتن فعالیت اقتصادی واقعی تأسیس می‌شوند و اغلب فقط برای پردازش تراکنش‌های مالی مشکوک مورد استفاده قرار می‌گیرند.  این شرکت‌ها معمولاً کارمند یا دفتر فیزیکی ندارند، بدون فعالیت تولیدی یا خدماتی واقعی ثبت شده‌اند، صرفاً برای نگهداری پول، انتقال دارایی‌ها و فرار مالیاتی تأسیس می‌شوند و نهایتا با استفاده از حساب‌های بانکی در کشورهای دارای قوانین مالیاتی ضعیف، تراکنش‌های مشکوک انجام می‌دهند.

یکی از دلایل اصلی محبوبیت شرکت‌های صوری این است که می‌توانند به‌عنوان یک لایه حفاظتی عمل کنند و هویت واقعی صاحبان سرمایه را مخفی کنند. بسیاری از این شرکت‌ها در کشورهایی که قوانین سخت‌گیرانه‌ای در زمینه مالی ندارند (مانند پاناما، جزایر کیمن، لوکزامبورگ و برخی ایالت‌های آمریکا مثل دلاور و وایومینگ) تأسیس می‌شوند، زیرا این کشورها اطلاعات هویتی صاحبان شرکت‌ها را افشا نمی‌کنند.

روش‌های استفاده از شرکت‌های صوری برای پولشویی

۱.  انتقال چندلایه‌ای پول برای گم‌کردن رد تراکنش‌ها  (Layering)

یکی از تکنیک‌های رایج، انتقال پول از طریق شرکت‌های صوری متعدد برای پیچیده‌تر کردن مسیر تراکنش‌ها و جلوگیری از ردیابی توسط مقامات نظارتی است. به‌عنوان مثال، پول غیرقانونی ممکن است ابتدا از یک حساب در هنگ‌کنگ به حساب یک شرکت صوری در پاناما منتقل شود، سپس از آنجا به حساب دیگری در سوئیس و در نهایت در قالب یک سرمایه‌گذاری رسمی وارد اقتصاد شود.

۲.  استفاده از فاکتورهای جعلی و معاملات غیرواقعی

برخی از شرکت‌های صوری، فاکتورهای جعلی برای تراکنش‌های غیرواقعی صادر می‌کنند تا پول‌های نامشروع را قانونی جلوه دهند. برای مثال، یک شرکت صوری می‌تواند نشان دهد که یک محموله کالا را خریداری کرده، در حالی که در واقع هیچ کالایی جابه‌جا نشده و تنها هدف این معامله، شستن پول‌های غیرقانونی بوده است.

۳.  سرمایه‌گذاری‌های ظاهری در املاک و مستغلات

خرید و فروش املاک یکی از روش‌های محبوب برای پولشویی از طریق شرکت‌های صوری است. مجرمان مالی معمولاً با استفاده از این شرکت‌ها، املاک لوکسی را در کشورهای مختلف خریداری و سپس مجدداً آن‌ها را فروخته و به این ترتیب، منشأ پول‌های خود را تغییر می‌دهند.

روش‌های استفاده از شرکت‌های صوری برای فرار مالیاتی:

۱.  انتقال سود به مناطق کم‌مالیات (Profit Shifting)

بسیاری از شرکت‌های بزرگ، از جمله شرکت‌های فناوری مانند اپل و گوگل، برای کاهش مالیات خود، سودهایشان را به کشورهایی با نرخ مالیات پایین منتقل می‌کنند. آن‌ها از شرکت‌های صوری برای ثبت سودهای کلان در کشورهایی مانند ایرلند یا لوکزامبورگ استفاده می‌کنند، جایی که نرخ مالیات بر درآمد بسیار پایین است.

۲.  استفاده از بهشت‌های مالیاتی (Tax Havens)

شرکت‌های صوری اغلب در کشورهایی که به «بهشت‌های مالیاتی» معروف هستند، ثبت می‌شوند. این کشورها نه‌تنها نرخ مالیات پایینی دارند، بلکه اطلاعات حساب‌های بانکی را نیز مخفی نگه می‌دارند.

۳.  ثبت دارایی‌ها و املاک به نام شرکت‌های صوری

بسیاری از افراد ثروتمند و شرکت‌های چندملیتی، املاک و دارایی‌های خود را از طریق شرکت‌های صوری نگه می‌دارند تا از پرداخت مالیات بر دارایی و درآمد فرار کنند.

نمونه‌های واقعی  استفاده از شرکت‌های صوری در پولشویی و فرار مالیاتی:

۱.  پرونده اوراق پاناما (Panama Papers-2016)

در این افشاگری، بیش از ۱۱ و نیم میلیون سند از شرکت حقوقی «موساک فونسکا» فاش شد که نشان می‌داد چگونه سیاستمداران، تاجران و ثروتمندان از شرکت‌های صوری برای فرار مالیاتی و پولشویی استفاده می‌کنند. این اسناد باعث رسوایی‌های گسترده‌ای در سطح جهانی شد.

۲.  پرونده بانک دانسکه (Danske Bank-2018)

بانک دانسکه دانمارک متهم شد که بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار پول غیرقانونی را از طریق شرکت‌های صوری  از استونی، روسیه و سایر کشورها منتقل کرده است. این مورد یکی از بزرگ‌ترین پرونده‌های پولشویی در اروپا بود.

راهکارهای مقابله با شرکت‌های صوری و شبکه‌های مالی سایه‌ای:

۱. ثبت و افشای مالک واقعی شرکت‌ها (UBO – Ultimate Beneficial Owner)
۲.  اجرای دقیق توصیه ها و مقررات گروه ویژه اقدام مالی برای شفافیت مالی
۳.  همکاری بین‌المللی برای تبادل اطلاعات مالی و کاهش بهشت‌های مالیاتی
۴.  تقویت نظارت بانکی و الزام مؤسسات مالی به شناسایی مشتریان (KYC)

جمع بندی

شرکت‌های صوری و شبکه‌های مالی سایه‌ای همچنان به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای پولشویی و فرار مالیاتی عمل می‌کنند. این ساختارهای پیچیده به مجرمان مالی اجازه می‌دهند که قوانین مالی را دور بزنند و دارایی‌های خود را از دید دولت‌ها مخفی نگه دارند.

برای مقابله با این تهدیدها، اجرای مقررات سخت‌گیرانه‌تر، همکاری‌های بین‌المللی و نظارت دقیق‌تر بر تراکنش‌های مالی ضروری است.