شکاف آماری در نهضت مسکن!
در گزارش‌ها ۷۴ هزار زمین در قالب جوانی جمعیت واگذار شده، اما سند رسمی فقط از ۳۱ هزار واحد حکایت دارد
اکرم رضائی نژاد
طرح نهضت ملی مسکن از همان ابتدا با وعده‌های بزرگ و اعداد و ارقام چشمگیر معرفی شد. اما حالا مقامات وزارت راه و شهرسازی اعتراف می‌کنند که بسیاری از آمارهای منتشرشده در دولت قبل خلاف واقع بوده و نمی‌توان به آنها استناد کرد.
این اعتراف تلخ، نه‌تنها سوالات جدی درباره عملکرد گذشته ایجاد می‌کند، بلکه پاسخی است برای اینکه چرا بسیاری از پروژه‌های مسکن ملی با تاخیرهای طولانی‌مدت مواجه شده‌اند.
به گزارش عصراقتصاد، احسان مسعودی، معاون دفتر طرح‌ریزی و پایش طرح‌های مسکن وزارت راه و شهرسازی، به‌صراحت اعلام کرد که آمارهای ارائه‌شده در دولت قبل فاقد اعتبار بوده و برخی از آنها به‌صورت دستی و غیرشفاف تهیه می‌شدند. او به یک نمونه عینی اشاره کرد: در دولت گذشته، در آخرین جلسه شورای عالی مسکن، عدد واگذاری زمین بر اساس طرح جوانی جمعیت را ۷۴,۶۵۸ واحد اعلام کردند. اما وقتی ما در دولت جدید آمار را بررسی کردیم، متوجه شدیم فقط ۳۱ هزار واحد زمین واقعاً آماده واگذاری بوده است!
این اختلاف فاحش (بیش از دو برابر!) نشان می‌دهد که چگونه آمارها برای ایجاد تصویر موفقیت‌آمیز دستکاری شده‌اند. مسعودی توضیح داد که برای اعلام آمار واقعی، باید چند مرحله طی شود:
۱. اطمینان از نبود معارض برای زمین
۲. آماده‌سازی زمین
۳. بررسی شرایط متقاضیان
۴. انعقاد قرارداد نهایی
معین عبدالمحمدی، مدیر توسعه سامانه تِم نیز خاطرنشان کرد: ادبیاتی که در دولت گذشته بیان می‌شد بر اساس تعریف واحد بود. اما باید زمانی آمار ارایه شود که واحد به متقاضی تحویل داده می‌شود.
جمع‌آوری دستی آمار از ادارات!
یکی از مشکلات اصلی، سامانه تِم بود که قرار بود منبع شفاف و دقیقی برای رصد پروژه‌های مسکن باشد. اما معین عبدالمحمدی، مدیر توسعه این سامانه، اعتراف کرد: در دو سال آخر دولت سیزدهم، آمار سامانه توسط شرکت‌های مرتبط (مانند شهرهای جدید و بنیاد مسکن) به‌روز نمی‌شد. حتی مجبور شدیم آمار را به‌صورت دستی از ادارات استانی جمع‌آوری کنیم!
این یعنی نه‌تنها آمارهای منتشرشده غیرقابل استناد بودند، بلکه امکان دخل و تصرف در اعداد نیز وجود داشت. عبدالمحمدی تاکید کرد که در دولت جدید، داشبورد مدیریتی شفافی ایجاد شده تا هر سه ماه یک‌بار آمار به‌روز منتشر شود.
آمارهای گمراه‌کننده درباره پیشرفت پروژه‌ها
مسعودی به آمار دیگری اشاره کرد که در گذشته به صورت گزینشی منتشر می‌شد. وی افزود: در طرح نهضت ملی مسکن برای تعداد یک میلیون و ۳۲ هزار واحد پروژه تعریف شده، ۵۵۹ هزار واحد آغاز شده که ۴۶۰ هزار واحد در مرحله اتمام فونداسیون و ۶۱ هزار واحد در مرحله اتمام نازک‌کاری است.
این یعنی بیش از ۸۰% واحدها هنوز در مراحل ابتدایی ساخت هستند و فقط ۱۱% به مرحله پایانی نزدیک شده‌اند. با این حال، در گزارش‌های گذشته، این تفکیک به‌صورت شفاف بیان نمی‌شد و صرفاً از عدد کلی شروع ساخت استفاده می‌شد تا تصور پیشرفت سریع ایجاد شود.
تکرار تجربه تلخ مسکن مهر
مسعودی هشدار داد که تامین مالی پروژه‌ها با مشکل مواجه است و حتی آورده متقاضیان از تسهیلات بانکی بیشتر شده است. این موضوع باعث طولانی‌شدن پروژه‌ها و افزایش هزینه‌ها می‌شود. او به مسکن مهر اشاره کرد: بعضی از پروژه‌های مسکن مهر بعد از ۱۰ سال هنوز تمام نشده‌اند! ما نمی‌خواهیم این اشتباه در نهضت ملی مسکن تکرار شود. به همین دلیل، دولت جدید تصمیم گرفته زمین‌ها را مستقیماً به مردم و تعاونی‌ها واگذار کند تا از بروز مشکلات مشابه جلوگیری شود.
دهک‌بندی متقاضیان؛ آیا واقعاً نیازمندان اولویت دارند؟
یکی از وعده‌های نهضت ملی مسکن، اولویت‌دهی به دهک‌های کم‌درآمد بود. اما آمارها نشان می‌دهد که توزیع متقاضیان چندان عادلانه نبوده: بر اساس اطلاعات اخذ شده از سامانه رفاه ایرانیان، ۴.۸ درصد از متقاضیان تخصیص یافته به پروژه‌ها در دهک یک (معادل ۳۷ هزار و ۱۹۱ نفر) و ۸.۹ درصد در دهک دو (معادل ۶۹ هزار و ۶۳۲ نفر) قرار دارند.
بالاترین میزان تخصیص پروژه با ۱۲.۶ درصد مربوط به دهک چهارم معادل ۹۸ هزار و ۵۵۳ نفر است. همچنین ۱۴ هزار و ۸۴۱ متقاضی در دهک ۱۰ تأیید نهایی شده‌اند که از این تعداد، ۶۷ هزار نفر به پروژه‌ها تخصیص داده شده‌اند.
این ارقام نشان می‌دهد که سیستم پالایش متقاضیان به درستی عمل نکرده و حتی افراد پردرآمد نیز از این طرح بهره برده‌اند.
شفافیت، کلید حل بحران مسکن
اعتراف مسئولان به آمارهای نادرست گذشته، نشان‌دهنده ضعف سیستم نظارتی و گزارش‌دهی در دولت قبل بوده است. امروز نه‌تنها بسیاری از پروژه‌ها با تاخیر مواجه شده‌اند، بلکه اعتماد مردم نیز تحت تأثیر این آمارهای غیرواقعی قرار گرفته است.
اگر اصلاحات انجام نشود و شفافیت صورت نگیرد، نهضت ملی مسکن نیز ممکن است به سرنوشت مسکن مهر دچار شود؛ پروژه‌ای که پس از سال‌ها، هنوز هزاران واحد آن ناتمام مانده است!
