طب سنتی، طب اسلامی و ضرورت تحول در نظام سلامت جهانی

سیدمرتضی غمخواری؛ فعال حوزه طب سنتی

با وجود پیشرفت‌های علمی در حوزه پزشکی مدرن، طب ایرانی اسلامی سنتی و مکمل، همچنان جایگاه مهمی در درمان و سلامت جامعه دارند.

هر چند بین اطبای آکادمیک و فعالان حوزه طبی این مکاتب اختلاف نظر ماهوی وجود دارد ولی به دلایل ذیل: هزینه کمتر مباحث پیشگیرانه استقبال مردم از طب قدیم نمی‌توان این گرایش را نادیده گرفت.

اما مفهوم طب سنتی و مکمل چیست و چه جایگاهی در درمان دارند؟ طب سنتی به مجموعه‌ای از شیوه‌ها و روش‌های درمانی اطلاق می‌شود که ریشه در تاریخ و فرهنگ جوامع دارند.این شیوه‌ها اغلب بر اساس تجربیات طولانی‌مدت مردم و فلسفه‌های پزشکی سنتی مانند طب چینی، طب هندی، طب ایرانی، و طب یونانی شکل گرفته‌اند.

از طرف دیگر، طب مکمل به روش‌هایی درمانی اطلاق می‌شود که به طور معمول در کنار درمان‌های پزشکی رایج استفاده می‌شود، اما کمتر به عنوان درمان اصلی به حساب می‌آید. این درمان‌ها می‌توانند شامل روش‌هایی چون طب فشاری، طب سوزنی، ماساژ، گیاه‌، رایحه، سنگ درمانی و درمان‌های روان‌شناختی را نیز شامل شوند.

علیرغم توسعه علوم نوین و ابداع تجهیزات آزمایشگاهی و راهکارهای درمانی متنوع در علم پزشکی، طب سنتی هنوز طرفداران خود را از انواع بیماری ها مصون نگه می‌دارد.

در بسیاری از جوامع، به ویژه در کشورهای در حال توسعه یا در جوامع ریشه‌ دار تاریخی و فرهنگی قوی، طب سنتی به عنوان یک درمان اصلی و قابل اعتماد محسوب می‌شود. به عنوان مثال، در کشورهای آسیای شرقی مانند چین و هند، طب سنتی بخش بزرگی از سیستم درمانی، و سرمایه در گردش اقتصاد سلامت را تشکیل می‌دهد.

برخی به پزشکان مدرن مراجعه نمی‌کنند، به طبیبان سنتی روی می‌آورند و ضمن درمان نتیجه های خوبی نیز دریافت می نمایند.

همچنین، در بسیاری از جوامع آفریقایی و آسیایی و خاورمیانه‌، طب سنتی و روش‌های طبیعی مورد توجه و با اقبال عمومی مواجه است. در ایران نیز طب قدیم نه تنها در قالب درمان‌های گیاهی و دارویی، بلکه در قالب روش‌های درمانی خاص، مانند حجامت، فصد، ماساژ درمانی، و رژیم‌های غذایی خاص استفاده و ترویج می‌گردد. اما رابطه طب مکمل با طب مدرن چگونه است؟

طب مکمل، با وجود تفاوت‌هایی که با طب سنتی دارد، به شکلی دیگری و بیشتر در قالب کمک هزینه مالی با پشتیبانی قراردادهای بیمه عمومی و اجباری، موجب شده مردم بخاطر وجود بیمه، بیشتر به طب مدرن یا طب شیمیایی مراجعه نمایند، ولی در حالت برابر میتوان ادعا کرد اگر طب مکمل و قراردادهای بیمه برای طب قدیم نیز وجود داشت و انحصار درمان از وزارت بهداشت برداشته میشد، اقبال عمومی مردم به طب سنتی ایرانی اسلامی بیشتر از قبل می‌شد.

اما تحولی بزرگ و معاصر‌ که در مکاتب طبی نوظهور توسط برخی از اساتید حوزه علمیه رخ داده، معرفی و بهره برداری از طب اسلامی بوده است. پس از ارائه خلاصه ای از مبانی طب سنتی، ایرانی اسلامی و طب مدرن لازم است نسبت به برخی آفات این مکاتب طبی نیز آگاهی داشته باشیم. در برخی از کشورها، طب مدرن و مکمل تحت نظارت وزارت بهداشت آن قرار دارد. از آفات های مهم طب مدرن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

الف) عدم ثبات در تولید دارو است به نحوی که هر چند سال عوارض داروی رایج آشکار می گردد و شرکت های دارو ساز، داروی جدیدی تولید میکنند و بعد از فروش آن، عوارض داروی جدید اعلام و داروی قبلی از چرخه عرضه حذف، و داروی جدید عوارض دار دیگری به چرخه درمان طب مدرن افزوده می‌گردد.

ب) آفت مهم دیگر طب مدرن در چرخه درمان، سلامت فرد است که مدام در معرض آزمون و خطا قرار دارد.

پ) آفت مهم دیگر طب مدرن وابستگی به طب هاریسون و ارائه نسخه های کپی پیست داروسازان است.

ت) آفت مهم دیگر طب مدرن انحصار خرید دارو توسط غرب که سرمایه گذار آنها عموما شرکت های یهودی است.

ث) آفت دیگر اعتقاد قوم یهود مبنی بر خود برتربینی قوم یهود و حیوان دیدن مردمان غیر یهودی است که موجب استحصال پول و ثروت است سلامتی مردم برای آنها بی اهمیت و برای هر منطقه از جهان دارویی خاص تولید میکنند.