طولانی شدن صف وام ازدواج با پاسکاری مسئولان

وام ازدواج و فرزندآوری به عنوان دو رکن اساسی سیاست‌های جمعیتی و حمایتی دولت، نقش مهمی در تسهیل ازدواج جوانان و تشویق به فرزندآوری ایفا می‌کنند.

این تسهیلات در سال‌های اخیر، با وجود اهمیت زیاد، با چالش‌های متعددی روبرو بوده که از جمله آنها می‌توان به صف‌های طولانی، فرآیندهای پیچیده اداری و شرایط سخت‌گیرانه ضمانت اشاره کرد. امسال نیز این چالش‌ها با اختلاف نظر بر سر سقف بودجه و مصوبات جدید مجلس، ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است.

به گزارش عصراقتصاد، در ابتدا، مجلس شورای اسلامی با هدف حمایت بیشتر از جوانان، سقف اعتبارات وام ازدواج و فرزندآوری را برای سال ۱۴۰۴ مبلغ ۳۵۰ هزار میلیارد تومان تعیین کرد. اما این مصوبه با مخالفت هیئت عالی نظارت مواجه شد و به دلیل مغایرت با سیاست‌های کلی نظام، رد شد. این مخالفت، عمدتاً ناشی از نگرانی‌های دولت و بانک مرکزی درباره محدودیت منابع و تبعات تورمی افزایش اعتبار بود.

دولت و بانک مرکزی، با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی و محدودیت‌های مالی، رقم ۲۷۵ هزار میلیارد تومان را به عنوان سقف اعتبارات پیشنهاد دادند. این پیشنهاد، با انتقاد کارشناسان و فعالان حوزه جوانان روبرو شد.

در جلسه ۲۴ دی ۱۴۰۳، نمایندگان مجلس با اصلاح مصوبه اولیه، بانک مرکزی را مکلف کردند تا مبلغ ۳۴۰ هزار میلیارد تومان را به تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج، فرزندآوری و مسکن اختصاص دهد. این مصوبه، تا حدودی اختلاف نظرها را کاهش داد، اما هنوز نیازمند تایید شورای نگهبان است.

به اعتقاد مخالفان، کاهش سقف اعتبارات، منجر به افزایش تعداد متقاضیان در صف انتظار خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود که در صورت تصویب رقم ۲۷۵ هزار میلیارد تومان، صف انتظار وام ازدواج در سال آینده به بیش از یک میلیون زوج برسد. این وضعیت، می‌تواند باعث ناامیدی جوانان و تاخیر در تشکیل خانواده شود.

همچنین در صورت کاهش بودجه، احتمال کاهش مبلغ وام ازدواج و فرزندآوری وجود دارد. این کاهش، می‌تواند اثرگذاری این تسهیلات را به شدت کم کند و آن را به ابزاری ناکارآمد تبدیل کند.

از سوی دیگر، بانک‌ها در شرایط محدودیت منابع، مجبور به اعمال سخت‌گیری بیشتر در اعطای وام خواهند شد. این امر می‌تواند منجر به افزایش سخت‌گیری در شرایط ضامن، افزایش بروکراسی اداری و افزایش زمان انتظار شود.

این در حالیست که بسیاری از زوج‌های جوان، ماه‌ها و حتی سال‌ها در صف انتظار دریافت وام ازدواج می‌مانند. این زمان طولانی، می‌تواند انگیزه‌ها را کم کند و برنامه‌ریزی برای آینده را دشوار سازد. طبق آمارهای ارائه شده، در حال حاضر حدود ۸۰۰ هزار نفر در صف انتظار هستند.

مراحل ثبت‌نام، تکمیل مدارک، و دریافت تاییدیه از بانک‌ها، نیز بسیار پیچیده و زمان‌بر است که باعث سردرگمی و دلسردی متقاضیان شد است.

در این میان یافتن ضامن معتبر با شرایط مورد تایید بانک‌ها یکی از بزرگترین چالش‌های متقاضیان است. بانک‌ها معمولا ضامن‌های کارمند با فیش حقوقی و گواهی کسر از حقوق را می پذیرند. این در حالیست که شرایط اعطای وام در بانک‌های مختلف، متفاوت است. این موضوع، باعث سردرگمی متقاضیان و ایجاد تبعیض می‌شود. برخی بانک ها سریع تر وام می دهند و برخی دیگر طولانی مدت زمان می برند.

در عین حال، مبالغ فعلی وام ازدواج، با توجه به هزینه‌های بالای ازدواج در ایران، بسیار ناچیز است و تنها بخش کوچکی از این هزینه‌ها را پوشش می‌دهد.

کاهش صف انتظار با افزایش سقف اعتبارات

با این وجود کارشناسان پیشنهاد داده اند که برای بهبود وضعیت وام ازدواج و فرزندآوری، لازم است سقف اعتبارات به حداقل ۳۴۰ هزار میلیارد تومان برسد. این افزایش اعتبار، می‌تواند تا حدودی از صف انتظار بکاهد و امکان دسترسی بیشتر جوانان را فراهم کند.

همچنین لازم است فرآیندهای اداری مربوط به دریافت وام، ساده‌تر و سریع‌تر شود. می‌توان با ایجاد سامانه‌های الکترونیکی و یکپارچه، این فرآیند را تسهیل کرد.

از سوی دیگر بانک‌ها باید راهکارهای جایگزین برای ضمانت وام در نظر بگیرند، مانند وثیقه‌گذاری سهام عدالت، ضمانت بستگان درجه یک و استفاده از سیستم اعتبارسنجی مناسب. همچنین فرآیند دریافت وام در تمامی بانک‌ها باید یکسان و شفاف شود.

نکته اصلی این است که مبالغ وام ازدواج و فرزندآوری باید با توجه به شرایط اقتصادی و هزینه‌های ازدواج، افزایش یابد تا بتواند تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد.

جزییات مصوبه جدید مجلس در مورد وام ازدواج و فرزندآوری ۱۴۰۴

اما مصوبه جدید مجلس، علاوه بر تعیین سقف ۳۴۰ هزار میلیارد تومانی برای وام ازدواج و فرزندآوری، شامل جزئیات مهم دیگری نیز هست:

افزایش ۱۰ درصدی وام فرزندآوری: مبلغ وام فرزندآوری در سال ۱۴۰۴ نسبت به سال ۱۴۰۳، ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت.

تثبیت وام ازدواج: مبلغ وام ازدواج در سال ۱۴۰۴، معادل سال ۱۴۰۳ خواهد بود.

تسهیل شرایط ضمانت: با استناد به قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها امکان توثیق حساب یارانه و سهام عدالت نیز به عنوان ضمانت ممکن می شود.

اختصاص ۵۰ هزار میلیارد ریال برای جهیزیه: مبلغ ۵۰ هزار میلیارد ریال از منابع این تبصره، برای تامین جهیزیه زوج‌هایی که از تسهیلات ازدواج یا فرزندآوری استفاده نکرده‌اند، اختصاص داده شده است.

تکلیف بانک مرکزی به ارائه گزارش: بانک مرکزی مکلف است گزارش تفصیلی عملکرد این مصوبه را هر سه ماه یک‌بار به مجلس ارائه کند.