«عصراقتصاد» بررسی می کند؛ ایران بهشت گیاهان دارویی

گروه اجتماعی- نسبت سطح زیر کشت گیاهان دارویی و معطر به سطح کل زیر کشت در ایران، ۸۷/۰ درصد می‌باشد. در حدود ۶/۴۴ درصد از این مقدار سطح زیر کشت مربوط به ۲ گونه زعفران و زیره سبز می‌باشد و بخش عمده دیگر آن نیز که در حدود ۵/۴۳ درصد می‌باشد به کشت گونه‌های دارویی چند منظوره، اختصاص یافته است.

تولید بالقوه و ثبات دراز مدت تولید در بوم نظام های کشاورزی به حفظ و تقویت اشکال مختلف تنوع زیستی در آنها وابسته می‌باشد.

سیستم های نوین کشاورزی، از طریق گسترش نظام های تک کشتی و گرایش به استفاده گسترده از ارقام پر محصول و حداقل تنوع ژنتیکی، کارکرد مطلوب و پایداری دراز مدت بوم نظامهای زراعی را به مخاطره انداخته است.

داده‌های مورد نیاز برای این مطالعه (شامل تعداد و سطح زیرکشت هر یک از گونه های دارویی و معطر) از ۱۸۳ شهرستان مربوط به ۲۷ استان ایران در سال ۱۳۸۱، جمع آوری شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تعداد گونه‌های دارویی و معطری که در ایران کشت می‌شوند، حدود ۵۶ گونه بوده و شاخص شانون برای این گونه‌ها ، ۶۴/۰ است.

 نسبت سطح زیر کشت گیاهان دارویی و معطر به سطح کل زیر کشت در ایران، ۸۷/۰ درصد می‌باشد. در حدود ۶/۴۴ درصد از این مقدار سطح زیر کشت مربوط به ۲ گونه زعفران و زیره سبز می‌باشد و بخش عمده دیگر آن نیز که در حدود ۵/۴۳ درصد می‌باشد به کشت گونه‌های دارویی چند منظوره، اختصاص یافته است.

لذا کمتر از ۱۲ درصد از سطح زیر کشت گیاهان دارویی و معطر در ایران، به تولید گونه هایی که تنها به منظور دارویی، تولید می‌شوند، اختصاص یافته است. استان خراسان در بین استانهای کشور از بیشترین سطح زیر کشت و تنوع گونه‌های دارویی و معطر برخوردار است.

تاکنون بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاهی در ایران شناسایی شده است به‌گونه‌ای که کاربردهای مختلفی مانند خوراکی،‌دارویی و سمی دارند. همین امر ضرورت توجه به آن‌ها را دوچندان می‌کند.

ایران از نظر تنوع زیستی و ژنتیکی جزو بیست کشور برتر دنیا است به‌گونه‌ای که به گفته علی سلاجقه – رییس سازمان حفاظت محیط زیست – ایران مرکز پیدایش بخش مهمی از ذخایر ژنتیکی ارزشمند جهان و مرکز اولیه و ثانویه تنوع گونه های مهم بیشماری از جمله گونه‌های گیاهی ارزشمند تجاری مانند گندم، سیب، زعفران، پسته، گل رز، انار، و گونه‌های گیاهی دارویی معطر بوده و به همان میزان از تنوع زیستی بسیار غنی برخوردار است. بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاهی و تعداد قابل توجهی گونه‌های انحصاری در ایران، بخش‌های مهمی از کشور را در کمربند نقاط داغ تنوع زیستی دنیا قرار داده است.

مصطفی بیگدلی – معاون دفتر امور مراتع سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور – مراتع را مهم‌ترین ذخیره‌گاه ژنتیکی گونه‌های منحصر به‌فرد گیاهان دارویی، خوراکی و صنعتی با ارزش توصیف کرد و حفاظت از این رویشگاه‌ها و ذخایر ژنتیکی را از  اولویت‌های این سازمان برشمرد.

به گفته او سیاست سازمان جنگل‌ها در بهره‌برداری از محصولات فرعی جنگلی در عرصه‌های منابع طبیعی در قالب طرح‌های مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری است. لذا در عملیات بیولوژیک، استفاده از گونه‌هایی که واجد فراورده‌های دارویی، معطر و خوراکی و… است، در اولویت قرار دارند.