«عصراقتصاد» بررسی می کند؛ درآمد ۱۹ میلیارد دلاری ایران از صادارت نفت

گروه انرژی- به طور کلی دو راهبرد متفاوت در مواجهه با تحریم نفتی در کشور مطرح شده است؛ راهبرد اول که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم اجرایی شد، معتقد بود که شکست تحریم‌ها از مسیر مذاکره با آمریکا و رفع تحریم میسر می‌شود.

راهبرد دوم نیز معتقد است که تنها راه شکست تحریم‌های نفتی، بی‌اثر کردن آن با بازارسازی برای نفت ایران و رهایی از خام‌فروشی نفت است.

برخی اقتصاددانان دهه ۱۳۹۰ را دهه از دست رفته اقتصاد ایران می‌دانند؛ دهه‌ای که بیشتر از هر زمان دیگری تحت تاثیر تحریم قرار داشته و با رشد اقتصادی تقریبا صفر درصد، تورم‌های بسیار بالا، افت ارزش پول ملی و بدتر شدن دیگر شاخص‌های اقتصادی همراه بود.

از سال ۱۳۵۷ تاکنون پنج دوره تحریم علیه ایران وضع شده که دو دوره آن مصادف با سال‌های آغازین و پایانی دهه ۹۰ بوده است. اقتصاد وابسته به نفت ایران در این دوره فراز و نشیب های متعددی را تجربه کرد و با کاهش شدید میزان صادرات نفت مواجه شد.

آنگونه که نماگرهای اقتصادی نشان می‌دهند صادرات نفتی ایران (ارزش نفت خام، فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی، مایعات و میعانات گازی) در سال ۱۳۹۰ به رقم چشمگیر ۱۱۸ میلیارد دلار رسیده بود که بالاترین سطح در این دهه بوده است، اما تشدید تحریم‌های نفتی علیه ایران در سال ۱۳۹۱، موقعیت را برای ایران تغییر داد به طوری که در سال ۱۳۹۹ درآمدهای نفتی نسبت به ابتدای دهه، ۸۲ درصد کاهش یافته به ۲۱ میلیارد دلار یعنی پایین سطح در طول این دهه رسید.

آن‌طور که نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی نشان می‌دهند در نیم‌سال نخست سال ۱۴۰۱ درآمد حاصل از فروش نفت ایران ۲۹ میلیارد و ۳۹۴ میلیون دلار بوده است که این رقم از ابتدای تحریم‌های پس از برجام بی‌سابقه بوده است.

تجزیه آماری صادرات نفت نشان می‌دهد در تابستان امسال صادرات نفت خام برابر با ۱۵ میلیارد و ۴۲ میلیون دلار بوده که نسبت به فصل قبل حدودا ۴.۸ درصد و نسبت به فصل مشابه سال قبل حدودا ۵۰.۸ درصد بیشتر شده است.

بررسی فصلی این آمار نیز نشان می‌دهد صادرات نفت ایران در تابستان امسال بیشترین سطح فصلی را از پاییز سال ۱۳۹۷ تاکنون داشته است.

این افزایش درآمد در شرایطی است که به دنبال حمله روسیه به اوکراین، قیمت نفت در همین بازه زمانی رشد زیادی را تجربه کرده است. متوسط قیمت هر بشکه نفت سنگین ایران در بهار و تابستان امسال به ترتیب، حدود ۱۱۲ و ۱۰۲ دلار بوده است. یعنی از بهار ۱۳۹۷ که ارزش صادرات نفتی رکورد زده و متوسط قیمت هر بشکه نفت حدودا ۷۰ دلار بود تا بهار امسال، قیمت هر بشکه نفت حدود ۶۰ درصد رشد داشته است.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا ضمن اشاره به درآمد ۱۹ میلیارد دلاری صادرات نفت ایران از فروش نفت در پنج ماه نخست ۲۰۲۳، درآمد نفتی ایران در مجموع سال ۲۰۲۲ را ۵۴ میلیارد دلار اعلام کرد.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا همچنین کل درآمد نفتی ایران در پنج ماه نخست امسال را ۱۹ میلیارد دلار برآورد کرد. این رقم معادل ۶.۵ درصد از کل درآمد نفتی اوپک در این دوره بوده است.

ایران در میان اعضای اوپک از نظر درآمد نفتی در پنج ماه ۲۰۲۳ در رتبه پنجم قرار داشته است. عربستان با ۱۰۱ میلیارد دلار بیشترین درآمد نفتی را در این مدت داشته است. عراق و امارات هر کدام با ۴۱ میلیارد دلار و کویت با ۳۲ میلیارد دلار به ترتیب در رتبه‌های دوم تا چهارم از این نظر قرار داشته‌اند.

درآمد نفتی الجزایر ۱۲ میلیارد دلار، آنگولا ۱۳ میلیارد دلار، کنگو ۳ میلیارد دلار، گینه استوایی یک میلیارد دلار، گابن ۲ میلیارد دلار، لیبی ۱۲ میلیارد دلار، نیجریه ۱۲ میلیارد دلار و ونزوئلا ۴ میلیارد دلار ثبت شده است.

بر اساس این گزارش، ایران در سال گذشته میلادی ۵۴ میلیارد دلار از محل فروش نفت درآمد به دست آورد، این رقم نسبت به سال پیش از آن ۱۷ میلیارد دلار افزایش داشت. درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی ۳۷ میلیارد دلار اعلام شده بود.

درآمد اعضای اوپک از فروش نفت نیز از ۵۷۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ میلادی به ۸۸۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ رسیده است.

به‌دلیل افت قیمت نفت همه اعضای اوپک در سال ۲۰۲۳ با افت درآمدهای نفتی روبه‌رو شده‌اند و بر همین اساس اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده است درآمد نفتی اوپک در امسال به ۶۸۱ میلیارد دلار و درآمد نفتی ایران به ۴۶ میلیارد دلار می‌رسد.