آیدا برخورداری -برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی در دهههای گذشته منجر به بروز پیامدهایی در کشور شده است که از جمله این پیامدها میتوان به پدیدههای ویرانگری چون فرونشست زمین و تشدید دورههای خشکسالی اشاره کرد؛ اتفاق نگران کنندهای که در صورت عدم اصلاح میزان برداشت از آبخوانها، خسارتهای به مراتب بیشتری را متوجه کشور در بخشهای مختلف خواهد کرد.
از ۸۰۰ هزار حلقه چاه آبی که در کشور فعال است و در برداشت این حجم از آب زیرزمینی نقش دارند، به لحاظ تعداد ۴۵ درصد فاقد مجوز و ۵۵ درصد دیگر دارای پروانه و مجوز بهرهبرداری هستند.
جدا از چاههای غیرمجاز که برداشت آب توسط آنها به صورت غیرقانونی انجام میشود و بر اساس قانون باید نسبت به انسداد آنها اقدام شود، بررسیها نشان میدهد که میزان برداشت آب از طریق چاههای آب دارای مجوز نیز به ویژه در مناطق گرم و خشک به مراتب از توان آبی کشور بیشتر است.
بنا بر آمارها هم اکنون بیش از ۸۵ درصد از برداشت آب از منابع زیرزمینی که چیزی بالغ بر ۳۸ میلیارد مترمکعب در سال است، توسط چاههای مجاز و دارای پروانه انجام میشود و این در حالی است که برای تعادل بخشی میان توانمندیهای آبی و میزان برداشتها، دست کم باید ۸ درصد از میزان برداشت آب از چاههای مجاز کاسته شود.
آمارها نشان میدهد تا سال ۲۰۵۰ میلادی نزدیک به ۵۵ درصد نیازهای آبی بشر از منابع آب زیرزمینی استحصال میشود و اگر به همین صورت ادامه یابد، ۷۰ درصد کشورهای جهان به نوعی با تنش آبی روبرو میشوند.
در دهههای پیش مطابق آمارها، کشور ما از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب منابع آب زیرزمینی برخوردار بود اما در ۲۰ سال گذشته منابع آب تجدیدشونده به ۱۱۰ میلیارد مترمکعب و در ۶ سال گذشته به کمتر از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.(ستار محمودی، قائم مقام وزیر نیرو، پایگاه اطلاعرسانی وزارت نیرو، آبان ۱۳۹۵).
بیش از ۳۰۰ دشت از ۶۰۹ دشت کشور به عنوان «دشت ممنوعه» اعلام شده است که در آنها بیش از اندازه از سرمایه ذخیره راهبردی آب استفاده میشود و به همین دلیل، سالانه نزدیک به پنج میلیون متر مکعب بیلان منفی را شاهدیم؛ بخش عمدهای از این دشتها در نواحی مرکزی و شرق ایران قرار دارند.