فرصت‌ها و چالش‌های شرکت‌های کوچک و متوسط برای ورود به بازار جهانی
مهبد رضا اسکوئیان؛ دانشجوی دکتری اقتصاد بین الملل و مدرس مجتمع فنی تهران
تجارت بین‌الملل به عنوان یک عامل کلیدی در توسعه اقتصادی، به ویژه برای شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs)، اهمیت زیادی دارد.
این تحلیل به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های موجود در تجارت بین‌الملل برای شرکت‌های کوچک و متوسط در ایران می‌پردازد. با استفاده از روش‌های تحلیل SWOT و جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه و پرسشنامه، نتایج نشان می‌دهد که در حالی که شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی فرصت‌های زیادی برای ورود به بازارهای جهانی دارند، با چالش‌های متعددی نیز مواجه هستند. این تحقیق در نهایت به ارائه راهکارهایی برای بهره‌برداری از فرصت‌ها و کاهش چالش‌ها می‌پردازد.
با وجود پتانسیل‌های موجود، شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی با موانع و چالش‌های جدی در تجارت بین‌الملل مواجه هستند. این چالش‌ها شامل موانع قانونی، مشکلات مالی، رقابت شدید و کمبود منابع انسانی می‌باشد.
عدم شناخت کافی از فرصت‌ها و چالش‌ها می‌تواند منجر به کاهش توان رقابتی این شرکت‌ها در بازارهای جهانی شود. بنابراین، شناسایی و تحلیل این عوامل برای بهبود وضعیت تجاری این شرکت‌ها ضروری است.
این تحقیق می‌تواند به عنوان یک مرجع علمی و عملی برای مدیران و سیاست‌گذاران در زمینه تجارت بین‌الملل و شرکت‌های کوچک و متوسط در ایران مورد استفاده قرار گیرد. نتایج این تحقیق می‌تواند به بهبود سیاست‌های حمایتی دولت و افزایش توان رقابتی شرکت‌های کوچک کمک شایانی کند .
اهمیت شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) در اقتصاد
شرکت‌های کوچک و متوسط به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد هر کشور شناخته می‌شوند. این شرکت‌ها نه تنها به ایجاد اشتغال و افزایش درآمد ملی کمک می‌کنند، بلکه به تنوع اقتصادی و نوآوری نیز می‌انجامند. بر اساس گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی، SMEs در اکثر کشورها به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، بیش از ۹۰ درصد از کل مشاغل را تشکیل می‌دهند و به همین دلیل، اهمیت ویژه‌ای در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی دارند (OECD, 2019).
تجارت بین‌الملل و SMEs
تحقیقات نشان می‌دهد که ورود به بازارهای بین‌المللی می‌تواند به رشد و توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط کمک کند. با این حال، چالش‌های متعددی نیز در این راستا وجود دارد. به عنوان مثال، Mansoori و Ranjbar (2020) در تحقیقی به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های SMEs ایرانی در بازارهای بین‌المللی پرداخته و به این نتیجه رسیدند که در حالی که فرصت‌های زیادی برای صادرات وجود دارد، موانع قانونی و مشکلات مالی از جمله چالش‌های اصلی هستند.
چالش‌های موجود در تجارت بین‌الملل
مطالعات متعددی به شناسایی چالش‌های خاص شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی در تجارت بین‌الملل پرداخته‌اند. Hosseini و Ghaffari (2019) در مقاله‌ای به بررسی موانع قانونی و مقرراتی، مشکلات لجستیکی و رقابت شدید با شرکت‌های بزرگ پرداخته‌اند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که عدم دسترسی به اطلاعات بازار و کمبود منابع مالی از جمله مشکلاتی هستند که SMEs ایرانی با آن مواجه‌اند.
فرصت‌های موجود برای SMEs در بازارهای جهانی
از سوی دیگر، تحقیقات نشان می‌دهد که شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی می‌توانند با بهره‌برداری از فناوری‌های نوین و پلتفرم‌های تجارت الکترونیک، به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند. Karami و Yavari (2021) در تحقیقی به بررسی نقش نوآوری در بین‌المللی شدن SMEs پرداخته و تأکید کرده‌اند که نوآوری می‌تواند به عنوان یک عامل کلیدی در افزایش رقابت‌پذیری و موفقیت در بازارهای بین‌المللی عمل کند.
. نقش حمایت‌های دولتی
حمایت‌های دولتی نیز به عنوان یکی از عوامل مؤثر در توسعه صادرات شرکت‌های کوچک و متوسط شناخته می‌شود. Zali و Faghih (2020) در تحقیقی به بررسی تأثیر حمایت‌های دولتی بر بین‌المللی شدن SMEs در ایران پرداخته و به این نتیجه رسیدند که برنامه‌های حمایتی می‌تواند به کاهش موانع و تسهیل فرآیندهای صادرات کمک کند.
. شکاف‌های تحقیقاتی
با وجود مطالعات متعدد در زمینه تجارت بین‌الملل و SMEs، هنوز شکاف‌های تحقیقاتی وجود دارد که نیاز به بررسی بیشتری دارند. به عنوان مثال، نیاز به تحلیل عمیق‌تر در زمینه تأثیرات فرهنگی و اجتماعی بر تجارت بین‌الملل، و همچنین بررسی تجربیات موفقیت‌آمیز شرکت‌های کوچک و متوسط در بازارهای بین‌المللی احساس می‌شود. همچنین، تحقیقات بیشتری در زمینه استفاده از فناوری‌های نوین و تجارت الکترونیک برای تسهیل صادرات و بهبود عملکرد شرکت‌ها لازم است.
جنبه‌های نوآوری و جدید بودن تحقیق
تحقیق حاضر در زمینه فرصت‌ها و چالش‌های تجارت بین‌الملل برای شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) ایرانی دارای جنبه‌های نوآوری و جدیدی است که می‌تواند به ارتقاء دانش موجود در این حوزه کمک کند. در زیر به برخی از این جنبه ها اشاره می‌شود:
-تحلیل جامع و چند بعدی
تحقیق حاضر به بررسی جامع و چند بعدی فرصت‌ها و چالش‌های موجود در تجارت بین‌الملل برای شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی می‌پردازد. این تحقیق نه تنها به شناسایی موانع قانونی و مالی می‌پردازد، بلکه به فرصت‌های نوظهور ناشی از فناوری‌های دیجیتال و نوآوری‌های محصول نیز توجه می‌کند. این رویکرد چند بعدی می‌تواند به درک بهتر وضعیت شرکت‌ها در بازارهای بین‌المللی کمک کند.
-تمرکز بر فناوری‌های نوین
تحقیق به بررسی نقش فناوری‌های نوین و پلتفرم‌های دیجیتال در تسهیل تجارت بین‌الملل برای شرکت‌های کوچک و متوسط می‌پردازد. با توجه به روند رو به رشد تجارت الکترونیک و دیجیتال‌سازی، این جنبه تحقیق می‌تواند به شناسایی روش‌های جدید برای ورود به بازارهای جهانی و بهره‌برداری از فرصت‌های جدید کمک کند.
-تحلیل تأثیرات فرهنگی و اجتماعی
این تحقیق به تأثیرات فرهنگی و اجتماعی بر تجارت بین‌الملل نیز می‌پردازد. در حالی که بیشتر تحقیقات قبلی بر موانع اقتصادی و قانونی تمرکز داشته‌اند، این تحقیق به بررسی چگونگی تأثیر فرهنگ سازمانی و اجتماعی بر موفقیت شرکت‌ها در بازارهای بین‌المللی می‌پردازد.
-بررسی تجربیات موفق
تحقیق به بررسی تجربیات موفق شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی که توانسته‌اند به بازارهای بین‌المللی دسترسی پیدا کنند، می‌پردازد. این بررسی می‌تواند به شناسایی بهترین شیوه‌ها و استراتژی‌ها برای دیگر شرکت‌ها کمک کند و به عنوان یک منبع الهام‌بخش عمل کند.
-توجه به سیاست‌های دولتی
تحقیق به نقش حمایت‌های دولتی و نهادهای حمایتی در تسهیل تجارت بین‌الملل برای شرکت‌های کوچک و متوسط می‌پردازد. این جنبه می‌تواند به شناسایی سیاست‌های مؤثر و نیازهای واقعی شرکت‌ها کمک کند و به بهبود سیاست‌گذاری‌های دولتی در این زمینه منجر شود.
نتیجه‌گیری
فرصت‌ها
– دسترسی به بازارهای جدید: شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی می‌توانند با صادرات محصولات و خدمات خود به بازارهای جدید، از جمله کشورهای همسایه و بازارهای آسیای میانه، درآمدزایی بیشتری داشته باشند.
– استفاده از فناوری‌های نوین: فناوری‌های دیجیتال و اینترنت به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که به راحتی با مشتریان بین‌المللی ارتباط برقرار کنند و از طریق فروش آنلاین محصولات خود را به بازارهای جهانی عرضه کنند.
– تنوع محصولات و خدمات: با توجه به نیازهای مختلف بازارهای جهانی، شرکت‌ها می‌توانند محصولات و خدمات متنوع‌تری ارائه دهند.
– حمایت‌های دولتی: استفاده از برنامه‌ها و سیاست‌های حمایتی دولت برای توسعه صادرات و تسهیل فرآیندهای تجاری بین‌المللی.
چالش‌ها
– موانع قانونی و مقرراتی: قوانین و مقررات سخت‌گیرانه در زمینه صادرات و واردات، محدودیت‌های ارزی و مشکلات مربوط به ثبت‌نام و مجوزها.
– رقابت شدید: شرکت‌های کوچک و متوسط با رقابت شدید از سوی شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی مواجه هستند.
– کمبود منابع مالی و انسانی: بسیاری از این شرکت‌ها به دلیل محدودیت‌های مالی و نیروی انسانی، قادر به سرمایه‌گذاری در بازارهای بین‌المللی نیستند.
– مشکلات لجستیکی و حمل و نقل: چالش‌های مربوط به حمل و نقل کالا و هزینه‌های بالای حمل و نقل. توجه به تغییرات پس از بحران‌های جهانی
پیشنهادات
پیشنهادات برای بهبود استراتژی‌های صادراتی: ارائه پیشنهاداتی برای بهبود عملکرد صادراتی، مانند:
• توسعه برنامه‌های آموزشی برای مدیران SMEs.
• ایجاد شبکه‌های همکاری بین‌المللی.
• ارائه مشاوره‌های قانونی و مالی برای ورود به بازارهای جدید.
• ایجاد شبکه‌های همکاری: پیشنهاد می‌شود که شرکت‌های کوچک و متوسط در ایران شبکه‌های همکاری و مشارکت با یکدیگر ایجاد کنند تا بتوانند از تجربیات یکدیگر بهره‌برداری کنند و به صورت مشترک به بازارهای بین‌المللی وارد شوند.
• آموزش و توانمندسازی: برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های عملی برای مدیران و کارکنان شرکت‌ها به منظور افزایش دانش و مهارت‌های لازم برای تجارت بین‌الملل.
• توسعه زیرساخت‌های لجستیکی: نیاز به بهبود زیرساخت‌های حمل و نقل و لجستیک برای تسهیل در فرآیندهای صادرات و واردات.
