رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین درباره انگیزههای تاسیس مناطق آزاد جدید در کشور تصریح کرد که فشار لابیها در این مورد وجود دارد و قبل از اینکه منطقه آزادی ایجاد شود کسانی که رانت اطلاعاتی دارند از آن استفاده میکنند.
مجیدرضا حریری در گفتوگو با خبرگزاری ایلنا در مورد تصویب ۷ منطقه دیگر به عنوان منطقه آزاد اقتصادی در جلسه اخیر مجمع تشخیص مصلحت اظهار کرد: یکی از مسائلی که در این مورد مطرح است این است که آیا الان اولویت با تصویب مناطق آزاد بوده یا خیر؛ همه منتظر هستند که مجمع تشخیص در مورد لوایح دوگانه مربوط به FAFT تصمیمگیری کند تا مشخص شود که پیوستن به FATF چه سرنوشتی خواهد داشت.
او ادامه داد: به نظر میرسد که موضوع FATF بیشتر به مسائل سیاسی و حوزه سیاست بینالملل گره خورده و مذاکرات وین و موضوع FATF به نوعی به هم پیوستگی پیدا کردند، به همین دلیل این موضوع از دستور کار مجمع تشخیص مصلحت خارج شده است اما باید به شکلی باشد که این تاخیر باعث نشود که حتی اگر در مذاکرات وین به نتیجه رسیدیم در داخل منتظر FATF بمانیم چون به هرحال ۲ یا ۳ ماه نیز طول میکشد که مجمع تشخیص مصلحت در این مورد عکسالعمل داشته باشد.
او با اشاره به میزان کارکرد مناطق آزاد و ویژه قبلی اضافه کرد: مسئله دیگری که اهمیت کمتری نسبت به موضوع قبل ندارد این است که اصلا تاسیس مناطق آزاد دیگر در کشور ما چه مفهومی دارد؟ مناطق آزاد و ویژه قبلی چه اتفاقی را اقتصاد ما شکل دادند؟
چه کارنامه چهل سالهای از تاسیس مناطق آزاد داریم که الان میخواهیم ۷ منطقه دیگر را به این شکل در بیاوریم؟ شکلگیری مناطق آزاد در کشور ما به خصوص وقتی که با سرزمین اصلی درگیر میشود یعنی این مناطق بخشی از سرزمین اصلی هستند، تبعات مثبتی نداشته است.
حریری افزود: برای مثال در خوزستان یا تبریز شاهد بودیم که تردد اتومبیلهای لوکس در مناطق شهری که در محدوده مناطق اقتصادی قرار میگرفتند چه تبعات اقتصادی یا اجتماعی را شکل دادند.
از این جهت کارنامه مناطق آزاد و ویژه ما به جز مناطق محدودی برای مثال در عسلویه کارنامه موفقی نیست.
عسلویه در همان تعریفی که برای آن شد کار میکند اما در مناطق دیگر تعریفی که برای توسعه صادرات و جذب سرمایهگذاری شده بود به صورت واقعی شکل نگرفت بلکه تبدیل به روزنهای برای مبادلات نه چندان شفاف شدهاند.
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین با اشاره به اهداف تاسیس مناطق آزاد در جهان گفت: باید دید مناطق آزاد و ویژه در دنیا به چه منظوری ایجاد میشوند یعنی این ابزار در خدمت کدام هدف قرار میگیرند؟
این مناطق در اقتصادهای بسته شکل میگیرند تا کمی آزادسازی انجام دهند.
یعنی این مناطق را شکل میدهند تا در آنها قوانین بستهای که در اقتصاد آنها وجود دارد را در این مناطق باز کنند تا ببینند میتوانند آزادسازی را به طور آزمایشی انجام داده و به بقیه مناطق تعمیم داد یا خیر؟
او افزود: الان با این هفت منطقه آزاد ما قریب به دهها منطقه آزاد و ویژه در کشور داریم که روزنههایی ایجاد کردهاند که در آنها یک سری فرارهای اقتصادی انجام میشود، اگر واقعا اقتصاد ما به شکلی است که تا این میزان قوانین مخل برای کسب و کار دارد که ما مجبور هستیم این تعداد منطقه آزاد ایجاد کنیم، بهتر است که به آزادسازی اقتصاد کشور به طور کلی فکر کرده و در سطح کشور آزادسازیهایی انجام دهیم تا مجبور نشویم این تعداد منطقه آزاد ایجاد کنیم.
حریری در پاسخ به سوالی درباره انگیزههای تاسیس مناطق آزاد جدید در کشور تصریح کرد: فشار لابیها در این مورد وجود دارد، این لابیها میتواند به صورت محلی باشد که مثلا استاندارها یا نمایندگان آن محل دوست دارند که تحولی در منطقه ایجاد شود و فکر میکنند که این کار باعث رشد استان یا منطقه میشود. در کنار اینها، لابیهای دیگری هم وجود دارد.
قبل از اینکه منطقه آزادی ایجاد شود کسانی که رانت اطلاعاتی دارند از آن استفاده میکنند برای مثال در بوشهر در ماههای گذشته یک مجتمع تجاری بسیار بزرگ وسط بیابان افتتاح شد که بعد این بیایان به منطقه آزاد بدل شد.
او خاطرنشان کرد: بنابراین تبدیل به منطقه آزاد ذینفعانی دارد که بخشی از آنها صادقانه فکر میکنند که برای منطقه خود کار مفیدی میکنند که آنها هم اشتباه میکنند چراکه ممکن است یک نقطه آباد شود اما برای تصمیمگیری باید مجموعه سپهر اقتصادی کشور را در نظر گرفت.
برخی هم از این موضوع سواستفاده میکنند. یعنی عدهای با نیت خیر و عدهای با هدف سواستفاده این مناطق را به منطق آزاد یا ویژه تبدیل میکنند.
مجمع تشخیص مصلحت نظام در جلسه اخیر خود پرونده ۸ منطقه آزاد تجاری- صنعتی در استانهای گلستان (اینچهبرون)، ایلام (مهران)، اردبیل (اردبیل)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه مریوان)، هرمزگان (جاسک)، بوشهر (بوشهر)، کرمانشاه (قصر شیرین) را بررسی و به غیر از منطقه جاسک در استان هرمزگان، با تأسیس ۷ منطقه آزاد جدید موافقت و مصوب کرد.
