مشاوره؛ کلید درهای آرامش کودکان و نوجوانان

شبنم رستگار – عضو سازمان روان شناسی و مشاوره کشور

داشتن آگاهی در خصوص نحوه تعامل با کودکان در سنین مختلف یکی از اصولی است که به خانواده ها کمک می کند در تربیت فرزندان خود موفق باشند و در آینده با چالش های کمتری مواجه شوند. با بالا رفتن سن کودکان ما شاهد تغییرات رفتاری، هورمونی، احساسی در کودکان و نوجوانان هستیم.

در چنین شرایطی آنها نیاز دارند تا تعامل با دیگران، غلبه بر مشکلات و یا بروز دادن احساسات خود را بیاموزند. اگر خانواده یا اطرافیان نتوانند به خوبی این شرایط طبیعی را که اقتضای سن آنهاست برای کودکان و نوجوانان تشریح کنند، باید منتظر شکل‌گیری مشکلات رفتاری یا اجتماعی جدید تر باشند.

بدون شک وقتی موشکافی این دست مسائل با روش‌های علمی و موثر صورت پذیرند و به بچه ها آموزش های لازم ارائه شوند، شاهد تاثیرات مثبت بر سلامت روان و در مجموع زندگی کودک و نوجوان خواهیم بود.

اما نکته اینجاست که بسیاری از خانواده ها در آموزش مهارت های اجتماعی و به عبارتی مشاوره دادن به فرزندان، با مشکل کمبود دانش مواجه هستند و این مطلب کاملاً طبیعی است و حتی اگر والدین پزشک یا سیاستمدار هم باشند، انتظار داشتن مهارت مشاوره به کودک انتظاری غیر منطقی است!

در ضمن تغییرات نسلی و توسعه فراگیر بسیاری پدیده ها نظیر فضای مجازی و … باعث شده است تا شناخت احساسات و دیگر موارد درونی کودک و نوجوان برای پدر و مادر سخت شود. این موضوع سبب می‌شود تا خانواده در تعامل با فرزندان خود دچار چالش شوند و عدم ارتباط مناسب یا حتی عدم توانایی در برقراری ارتباط باعث بروز چالش های جدی می شود.

اینجاست که نقش و اهمیت مشاور و فرایند دادن مشاوره به کودکان و نوجوانان اهمیت خاصی پیدا می کند.

مشاوران برای کمک به انواع چالش ها و موقعیت‌ها اعم از مشکلات خانوادگی، عاطفی، روانی، آموزشی و مواردی نظیر شب ادراری، جویدن ناخن، کشمکش در مدرسه، قلدری کردن یا قلدری دیدن و … آموزش دیده‌اند و قادرند به خانواده ها در رفع این مشکلات یاری رسانند.

آن‌ها همچنین قادرند در رابطه با کنترل احساساتی مانند غم، خشم، استرس، نگرانی و چالش هایی مثل عزت ‌نفس پایین، بیش‌فعالی، افسردگی، پرخاشگری، توهم و هذیان، وسواس فکری، اختلالات یادگیری، اختلالات اشتهایی و تغذیه ای، خودآزاری و سایر رفتار‌های مخرب به کودکان کمک کنند.

شناخت خطرات و آسیب‌های موجود در فضای حقیقی و مجازی و هشدار به خانواده و کودک از دیگر مهارت های مشاوران کودک و نوجوان است. نکته دیگر اینکه گاهی اوقات مشکل خود نوجوانان نیست و رفتار مشاهده شده در کودک، ماحصل رفتار اطرافیان یا شیوه برخورد خانواده است که حل چنین تعارضاتی نیز با کمک مشاور کودک آسان است.

نوجوانان با کمک گرفتن از مشاوره می‌توانند مسائل، ترس‌ها و مشکلات خود را بدون ترس یا رودربایستی بازگو کنند. مشاوره نوجوان با بررسی مشکلات نوجوان و ارائه راهکارهای مناسب از این فشارهای روانی می‌کاهد و راه تعامل با محیط اطراف را برای نوجوانان می گشاید و افق های جدیدی از زندگی را برای این نسل رو به پیشرفت و دنیای بزرگسالی نمایان می سازد.

ارائه طرح‌های مشاوره ای منحصر به‌فرد برای هر خانواده، تجزیه و تحلیل مشکلات رفتاری در کنار همکاری خانواده و همه اعضای آن این امکان را فراهم می‌کند تا بهترین نتیجه در بهبود کیفیت رفتار و ایجاد شخصیت اجتماعی در کودکان رقم بخورد.

مشاوره تنها مربوط به ساختن و ایجاد حس آرامش در دنیای کودکی و نوجوانی نیست و آموزه های مشاوران کودکان را برای انتقال به بزرگسالی آماده می سازد و مانع از سردرگمی و پریشانی در مواجهه با موضوعات اجتماعی و پیچیدگی های جامعه می شود.

در پایان باید اذعان داشت زمانی کودک در یک خانواده احساس امنیت و رضایت می کند که ابزارها و روش‌های تربیتی و آموزشی بر مبنای اصول علمی و ثابت شده باشند.

پدید آوردن چنین شرایطی در بازه زمانی تربیتی کودکان باعث می شود آنها چتر حمایتی خانواده را در همه اوقات و ایام بر سر خود احساس کند و ماحصل این امنیت و آرامش تربیت فرزندانی شاد، آرام، مسئولیت پذیر و خویشتن دار است.