معجزه ای رخ نخواهد داد

علی رمضانیان

سقوط ارزش ریال در هفته‌های اخیر وضعیت کشور را در شرایط  نامناسبی قرار داده‌ و به دلیل اثر تورمی، انتظار تورم را در ماه‌های پیش رو بیشتر کرده است. نگرانی‌ها در خصوص شدت گرفتن بیشتر سقوط، سبب تغییراتی در بانک مرکزی ایران شد.

به گزارش «عصر اقتصاد»؛ در جلسه روز هشت دی ۱۴۰۱، هیات دولت، محمد رضا فرزین را به عنوان رییس کل جدید بانک مرکزی جمهوری اسلامی معرفی کرد. فرزین  که مدیرعامل بانک ملی بود، در اولین اقدام خود، ارز ۲۸۵۰۰ تومانی را به عنوان  نرخ دلار نیمایی  معرفی کرد. این اقدام، سبب واکنش های زیادی در فضای اقتصادی و تجاری کشور شد.

فرزین با اولین حضور خود در برنامه تلویزیونی به عنوان رییس کل بانک مرکزی، اعلام کرد: براساس سیاست جدید بانک مرکزی برای ثبیت نرخ ارز، نرخ هر دلار در سامانه نیما روی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تثبیت می‌شود.

او با بیان اینکه منابع ارزی بسیار مطمئن است، گفت: بانک مرکزی تمام نیازهای ارزی برای تامین کالاهای اساسی، مواد اولیه و ماشین‌آلات و تجهیزات را در بازار نیما با نرخ ۲۸  هزار و ۵۰۰ تومان تامین می‌کند.

به‌گفته او، رویکرد مدیریت جدید بانک مرکزی، اعمال سیاست ارزی مبتنی بر سیاست تثبیتی است. نرخ ارز را تثبیت و دغدغه فعالان اقتصادی را برطرف خواهیم کرد.

رییس‌کل جدید با اعلام اینکه برای عبور از شرایط ملتهب بازار ارز،ضروری است مردم به او اعتماد کنند، تاکید کرد:حتما تلاش خواهیم کرد که پاسخ این اعتماد را بدهیم و ثبات را به بازار ارز بازگردانیم.

تنها  واکنش مثبت به تصمیم رئیس کل جدی بانک مرکزی مبنی بر ارائه ارز نیمایی ۲۸۵۰۰ تومانی، بازار آزاد ارز بود.

بعد از این اعلام قیمت ارز تا ۳۸۳۰۰ تومان در بازار ارز کاهش یافت در حالی که در روزهای قبل تا کانال ۴۴هزار تومان نیز پیش رفته بود و انتظار می رفت که به سمت کانال ۵۰ هزار تومان حرکت کند ولی ظاهرا در حال حاضر این تاکتیک فرزین جواب داده و تنش بازار را کم کرده، هرچند هنوز قیمت ارز بسیار بالاست و برای کشور تبعات دارد و قطعا اثر تورمی خود را بر جامعه می‌گذارد، ولی تا زمانی که اتفاقات دیگری در کشور رخ ندهد نمی‌توان انتظار داشت که همه چیز به نحو احسن به پیش برود.

علی شریعتی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران معتقد است تا زمانی که تحریم‌ها لغو نشده و دلارهای بلوکه شده در کره جنوبی، چین و دیگر کشورها وارد کشور نشوند قطعا شاهد آرامش بلند مدت در بازار ارز نخواهیم بود.

برخی واردکنندگان با یک تخصیص و یک آور اینویس ریز (فاکتور خرید تجاری در سطح بین‌المللی)، سود حداقل ۵۰ درصد آربیتراژی را قبل از فروش جنس وارداتی کسب می‌کنند. بنابراین بی‌حرکتی این چند روزه بانک مرکزی و زمزمه‌های حذف ارز نیمایی، این شور روانی را بیشتر می‌طلبید.

یکی از صرفان و فعالان بازار ارز که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با عصراقتصاد اظهار کرد: در اولین سخن باید گفت که این تغییر ضروری بود؛ چرا که آقای صالح‌آبادی هماهنگی لازم را با وزارت اقتصاد و حتی بانک‌ها نداشته و بیشتر فضای اقتصادی کشور تبدیل به کنش و واکنش بانک‌مرکزی با وزارت اقتصاد و بانکها کرد‌ بود.

صالح آبادی به دلیل سبقه بورسی، با وجود تجربه بانکی، اشراف کامل بر فضای پولی و بانکی نداشت و از علمای این عرصه نیز مشورت نمی گرفت به همین دلیل با مشکلاتی مواجه بود. یکی از مشکلات صالح آبادی همین سامانه نیما بود بعداز روی کارآمدن صالح آبادی تقسیم ارز در سامانه نیما به شکل وحشتناکی بی‌نظم شده بود و گویی یک اختلال دستوری در عرضه ارز رخ داده بود.

این فعال اقتصادی در حوزه ارز در ادامه افزود: چندین بار به بانک مرکزی و مسئولین تذکر دادیم که این روش خطاست. سامانه نیما بی نظم شده و این روش به شتاب گرفتن ارز در کشور می انجامد.

اما توجهی نشد. چندین بار دیگر صحبت کرده و تذکر دادیم اما صالح آبادی و تیم او گوششان بدهکار حرف منتقدین نبود و در نهایت وزارت اقتصاد او را برکنار کرد و فرزین را جایگزین کرد.

این کارشناس ارز گفت: آمدن فرزین و تغییر ارز نیمایی و اعلام نرخ جدید نشان می دهد که نباید انتظار معجزه داشت. متاسفانه سالانه چندصد میلیارد دلار خروج سرمایه در کشور رخ می دهد.

سوال این است که این همه ارز چگونه خارج می شود؟ پاسخ روشن است. از طریق پلتفرم های غیر رسمی؛ صرافی‌های غیر رسمی و روشهای دیگر که همه از کنترل بانک مرکزی خارج شده‌است.

او در خصوص توفیق یا عدم توفیق فرزین در آینده گفت: روشن است. تا زمانی که سامانه نیما شفاف نشده و نیازهای واقعی و رایج جامعه در هر سطحی از درخواست، در بستر رسمی و پلتفرم های رسمی رفع نشود و همچنان بازار سفته بازی و خروج سرمایه داغ باشد و  منابع ارزی جدیدی وارد کشور نشود و کسری بودجه و سرعت رشد نقدینگی وجود دارد، ایشان و یا هیچ رئیس کل دیگری در بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز موفق باشد و تنها بطور موقت قادر به کنترل همه چیز خواهند بود.

این کارشناس ارز در پایان  گفت: توفیق یا عدم توفیق به ارائه ارز با قیمت ۴۲۰۰ تومانی یا ۲۸۵۰۰ تومانی بستگی ندارد بلکه به نظم و انضباط بازار ارز و رفع بن بست های سیاسی است. در واقع به اقدامات زیادی بستگی دارد.

رفع تحریم، ورود منابع ارزی جدید، صادرات و ورادات بدون مشکل، ورود سرمایه جدید و  خارج نشدن سرمایه از کشور چاره کار است باید اقدامی کرد تا وضعیت اقتصادی بهبود پیدا کند وگرنه با تغییر رییس کل بانک مرکزی و ارائه نرخ های ارز نیمایی جدید، اتفاق خاصی را در بلندمدت رقم نخواهد زد و تنها برای زمانی بسیار کوتاه آرامشی ایجاد می کند.

به دلیل اینکه هیچ کدام از عوامل یاده شده مانند تحریم، ازادسازی منابع ایران، ممانعت از خروج سرمایه و دیگر عوامل در اختیار و کنترل فرزین نیست لذا با تغییر فرزین نباید انتظار معجزه داشت.