معرفی برترین‎ های اقتصاد ایران در جنگ اقتصادی

زینب غضنفری

بیست و چهارمین  همایش رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران (IMI100)  به همت سازمان مدیریت صنعتی امروز با حضور معاون وزیر صنعت معدن وتجارت، معاون وزیر نفت، مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی و مدیر مرکز رتبه‌بندی شرکت‌های برتر در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار شد.

این رتبه‌بندی که ۵۰۰ شرکت بزرگ و تاثیرگذار در اقتصاد کشور را معرفی می‌کند با هدف شناسایی جایگاه بنگاه‌های اقتصادی و گروه‌های صنعتی (رشته‌های مختلف کسب‌وکار)، گسترش رقابت بین بنگاه اقتصادی و کمک به سیاست‌گذاران اقتصادی کشور انجام می‌شود.

در این ارزیابی، شرکت‌های برتر بر اساس شاخص‌هایی همچون «بیشترین فروش»، «بیشترین سودآوری»، «بالاترین ارزش بازار»، «بالاترین ارزش افزوده»، «بیشترین دارایی»، «بالاترین اشتغال‌زایی»، «بالاترین بهره‌وری کل عوامل»، «شاخص‌های اندازه و رشد شرکت»، «شاخص‌های صادرات»، «شاخص‌های نقدینگی»، «شاخص‌های بدهی» و «شاخص‌های بازار» معرفی شدند.

در ابتدای مراسم مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی گفت: پایداری بنگاه‎های بزرگ را بدین ترتیب دانست وگفت : هوش نوآوری که توانایی شناختی انسان برای مشاهده مشکلات و فرصت‌ها به شیوه‌ای جدید و کشف راه‌ حل‌های جدید در پاسخ به چالش‌های پیچیده است. به عبارت دیگر هوش نوآوری پاسخی به پیچیدگی است.

وی همچنین اضافه کرد محیط‌های امروز محیط‌های پر تغییر، با پیچیدگی بالا، پر ابهام با قطعیت نداشتن است که اطمینان نداشتن، تغییرات سریع، ابهام و پیچیدگی را به همراه دارد. وی اشتباهات رایج در این محیط را شامل رویکرد دستوری به نوآوری، ساده‌انگاری مسائل پیچیده، محدود کردن سطح نوآوری به رهبران و مدیران ارشد، نداشتن استراتژی و برنامه نوآوری و ضعف دانشی رهبران درباره نوآوری و شیوه پیاده‌سازی آن دانست.

در بخش دیگری از این مراسم مدیر رتبه‌بندی شرکت‌ها و دبیر بیست و چهارمین همایش شرکت‌های برتر ایران به سخن پرداخت و  بیان کرد: نتایج رتبه‌بندی سال ۹۹ نشان می‌دهد ۵۰۰ شرکت از بین شرکت‌های داوطلب بر اساس میزان فروش به عنوان معیار انتخاب می‌شوند. شاخص میزان فروش نشان از بزرگی کشور است و تاثیرشان بر اقتصاد ملی قطعا بیشتر خواهد بود.

کیانی در ادامه به مثال‎هایی از اقدامات شرکت‎های بزرگ در حکمرانی هوشمند پرداخت. استفاده از زنجیره بلوکی درزنجیره تامین والمارت (استفاده از فناوری‎ های نوظهور) برچسب‌های RFID یا کیوآر واحدهای نگهداری موجودی و استفاده از پهباد برای سرشماری انبارها از سوی آمازون (استفاده از فناوری‎ های نوظهور ایر بی ان بی و اوبر (اقتصاد اشتراکی)، تامین آب آشامیدنی برای کشورهای کم برخوردار و بازیافت قوطی و ظروف محصولات از سوی پپسی کولا (دوسوتوانی سازمانی و اقتصاد چرخشی)، درج برچسب ‎های زیست سازگاری بر محصولات در کانادا، اتحادیه اروپا و آمریکا  (اقتصاد سبز) از این جمله‎ اند.

کیانی در ادامه به تاریخچه بیست و چهار سال متوالی رتبه‎بندی شرکت‎های برتر از سال ۱۳۷۷ پرداخت و گفت در سال آغاز این رتبه‎بندی شرکت‎های برتر ایران از نظر شاخص میزان فروش رتبه‌بندی و معرفی می‌شدند اما میزان اثرگذاری یک بنگاه اقتصادی درابعاد اقتصاد ملی با میزان فروش آن رابطه مستقیم دارد. بنابراین در رتبه بندی سال ۱۳۷۷ تعداد شاخص‌های مورد ارزیابی یک شاخص و گزارش نتیجه رتبه‌بندی در یک بروشور ۴ صفحه‎ای گنجانده شد.

اما مهمترین اهداف رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران تولید اطلاعات در مورد بنگاه‌های اقتصادی کشور و  شفاف‌سازی فضای کسب و کار است. امروزه رتبه‌بندی شرکت‌ها از نظر میزان اثرگذاری در اقتصاد ملی، گسترش رقابت بین بنگاه‌های اقتصادی و استفاده از نتایج رتبه بندی برای کمک به برنامه ‎ریزی اقتصادی در کشور صورت می‎پذیرد. رتبه‎ بندی‎ های مشابه IMI-100 در سطح جهان رتبه‌بندی Fortune 500 است که ۵۰۰ شرکت بزرگ دنیا را رتبه‌بندی می‌کند.

مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی در ادامه گفت: در سطح منطقه رتبه‌بندی DS100 صد شرکت بزرگ کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی را رتبه‌بندی می‌کند. و در سطح کشوری در کشورهای آمریکا، کانادا، ترکیه، هندوستان و غیره انجام می‌شود. رتبه‎بندی IMI-100 در سال ۱۴۰۰ شامل ۵۰۰ شرکت است.

 ۵۰۰ شرکت براساس بالاترین میزان فروش (درآمد) مشخص می‌شوند. ۵۰۰  شرکت براساس میزان فروش به پنج دسته صدتایی تقسیم می‌شوند و شرکت‌های هر دسته براساس ۳۲ شاخص دیگر با هم مقایسه و رتبه‎بندی می‌شوند. به این نحو شرکت‌هایی با هم مقایسه می‌شوند که از نظر اندازه تاحدودی به هم نزدیک هستند.

شاخص‌های رتبه بندی شامل شاخص‎های اندازه و رشد شرکت، سودآوری و عملکرد، بهره‎وری، صادرات، نقدینگی، بدهی و شاخص‎های بازار هستند. سهم صد شرکت اول از کل فروش ۸۶.۹ درصد و صد شرکت دوم ۹.۵ درصد است. صد شرکت اول ۷۱.۴ درصد از اشتغال‎زایی کل شرکت‎های برتر را سهیم هستند. میزان صادرات صد شرکت اول ۹۲.۵ درصد از کل صادرات پانصد شرکت برتر است.

مقایسه ارزش افزوده شرکت‎ها با تولید ناخالص داخلی نشان می‎دهد ارزش افزوده ۱۰۰ شرکت اول ۱۸ درصد و ارزش افزوده ۵۰۰ شرکت ۲۰ درصد است. فروش ۱۰۰ شرکت اول  ۴۵ درصد و فروش ۵۰۰ شرکت ۵۲ درصد است.

ده شرکت برتر اول ایران در این دوره شرکت‎های صنایع پتروشیمی خلیج فارس، بانک ملت، فولاد مبارکه اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، سرمایه‎گذاری غدیر، ایران خودرو، مپنا بانک صادرات ایران و گروه گسترش نفت و گاز پارسیان هستند.

در بخش دیگری از این مراسم مدیر رتبه بندی شرکت‎ها و دبیر بیست وچهارمین همایش شرکت‎ های برتر ایرانگفت :نتایج رتبه بندی سال۱۴۰۰ نشان می‎دهد ۵۰۰شرکت از بین شرکت‎های دواطلب بر اساس میزان فروش به عنوان معیار انتخاب می‎ شوند و شاخص میزان فروش نشان از بزرگی کشور و تاثیرشان برای اقتصاد ملی که لوکوموتیو ایران است بیشتر خواهد بود.

مجید درویش با بیان اینکه در دنیا برای این شرکت‌ها اهمیت بسیاری قائل هستند، افزود: سازمان مدیریت صنعتی ۲۲ سال قبل به منظور معرفی شرکت‌های برتر این طرح را آغاز کرد.

۵۰۰ شرکت انتخابی بر اساس شاخص‌های دیگری غیر از میزان فروش نیز با هم مقایسه می‌شوند. مقایسه شرکت‌های بزرگ با کوچک اصلا منطقی نیست به این منظور ما در دسته‌بندی ۱۰۰تایی شرکت‌ها را با هم مقایسه می‌کنیم. هر شرکتی بر اساس ۳۲ شاخص ارزیابی می‌شود.

او ادامه داد: شاخص‌های رتبه‌بندی کمی هستند و از صورت‌های مالی شرکت‌ها اخذ می‌شوند. پراکندگی ۵۰۰شرکت بزرگ ایران بر اساس محل ثبت شرکت عبارت‌اند از تهران با۲۴۹، اصفهان با ۳۲، کرمان با ۲۰، هرمزگان ۱۹ شرکت.

بررسی ۵۰۰ شرکت برتر از نظر مالکیت نشان داد که سهم شرکت‌های دولتی۱۰% عمومی ۸/۳۰% و خصوصی ۵۹.۲% است.

بررسی ۱۰۰ شرکت برتر از نظر مالکیت هم نشان می‌دهد دولتی‌ها ۸%، عمومی‌ها ۴۰% و خصوصی‌ها ۵۲% را به خود اختصاص داده‌اند.

درویش ادامه داد: بیشترین میزان درآمد فروش رابا نسبت ۱۶.۵%متعلق به گروه بانک ها وموسسات اعتباری است و به ترتیب گروه‎ های پتروشیمی، فلزات اساسی، شرکت‎های چندرشته صنعتی، گروه ‎های فرآورده ‎های نفتی را شامل می‎شود .

همچین بیشترین دارایی متلعق به گروه بانک‎ها و موسسات اعتباری است.

اسامی شرکت‌های برگزیده بیست و چهارمین همایش رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران به این شرح است: