مهار تورم ایران با افزایش سود بانکی ممکن است؟

علی پاکزاد

رئیس کل بانک مرکزی از ضرورت تغییر نگاه سیاست گذاری پولی در به کار گیری ابزار سود بانکی برای مهار تورم سخن گفت، اما سئوال اینجاست آیا می توان با افزایش نرخ سود بانکی در ایران تورم را مهار کرد؟

علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی در نخستین نشست خبری با خبرنگاران، سیاست‌های پولی و مالی کنترل نرخ تورم را اعلام و در پاسخ به پرسش همشهری مبنی بر اینکه چرا از ابزار نرخ بهره ‌برای کنترل تورم استفاده نمی‌شود؟ گفت: در بیش از ۹۰کشور دنیا طی ماه‌های گذشته نرخ سود بانکی برای مهار تورم استفاده شده اما در ایران به این مقوله به‌عنوان ابزار سیاست پولی نگاه نشده و این نگاه باید اصلاح شود.

او با بیان اینکه روسیه پس از جنگ اوکراین و کاهش ارزش روبل در برابر دلار آمریکا نرخ بهره را یک‌شبه دو برابر کرد و به ۲۰درصد رساند و در آمریکا نرخ بهره به بیش از ۴ درصد رسید، تأکید کرد: ما هم باید حتما از این ابزار پولی برای کنترل تورم استفاده کنیم که تصمیم‌گیرنده نهایی شورای پول و اعتبار است و بانک مرکزی هم همین موضوع را پیگیری می‌کند.

نکته بیان شده از سوی صالح آبادی از یک خلاء جدی در اقتصاد ایران رنج می برد، اقتصاد ایران به عنوان یک اقتصاد بانک محور سالهاست تمامی ساختار تولیدی اش به نرخ های بانکی وابسته است زیرا تامین سرمایه از طرق دیگر به خصوص بورس برای بنگاه های متوسط و کوچک عملا ممکن نیست و هر نوسانی در نرخ سود بانکی مستقیم بر روی هزینه های تولید بازتاب پیدا می کند.

تا زمانی که بند ناف تولید به ساختار بانک محور کشور بسته است هر نوسانی در نرخ سود بانکی به معنی تخلیه بنگاه های تولیدی از نقدینگی حداقلی است که در این سالها به زحمت حاصل کرده اند.

نگاهی به گزارش های نهادی های علمی و آماری کشور به خوبی نشان میدهد که طی ده سال گذشته بدنه تولید با مشکلات شدید سرمایه در گردش مواجه بوده اند و هیچ تصمینی وجود ندارد در شرایط کنونی استفاده سیاست گذار پولی از افزار نرخ سود بانکی برای مهار تورم به تشدید این مشکل منتهی نشود.

البته افزایش نرخ سود بانکی در شرایط فعلی به نزدیک شدن نرخ پول در بازار رسمی و غیر رسمی منجر و افزایش سپرده های در بانکها منجر خواهد شد ولی در میان مدت هزینه منابع را برای بانکها افزایش می دهد و ناترازی فعلی نظام پولی را هم تشدید و در نهایت ضمن آسیب وارد کردن به بدنه تولید نظام بانکی را هم با مشکل مواجه کرده در نهایت سونامی تورمی را تشدید خواهد کرد.

راه حل این کار است که ابتدا دولت وعده هایی که در مورد افزایش ظرفیت های بورس داده بود را اجرایی کند تا تامین سرمایه برای بنگاههای متوسط و کوچک از طریق بازار سرمایه در حداقل زمان و هزینه ممکن شود، سپس از ابزار بهره بانکی برای مهار تورم اقدام کند.

اگر اولویت دولت در شرایط کنونی تقویت تولید نباشد  و مانند سالهای گذشته تنها و تنها به رشد سرطانی بنگاه های بزرگ خصولتی اکتفا کند، هیچ اتفاق خوبی در چشم انداز اقتصاد ایران رخ نخواهد داد و استفاده از ابزار نرخ سود برای تنها اتفاقات ناخوشایند پیش رو را تسریع خواهد کرد.