مکانیزم تحریم نفتی و بانکی ایران

سید محسن قمصری، مدیر اسبق امور بین الملل و مسئول فروش نفت ایران در دوران تحریم و دوران برجام، در کتاب «ناگفته های فروش نفت» مکانیزم تحریم های نفتی و بانکی علیه ایران را تشریح کرد.

به گزارش میز نفت، سید محسن قمصری مدیر اسبق امور بین الملل و مسئول فروش نفت ایران در دوران تحریم و دوران برجام، در کتاب «ناگفته های فروش نفت» مکانیزم تحریم های نفتی و بانکی علیه ایران را اینگونه تشریح کرده است:

تحریم‌ها به صورت مرحله ای شروع شدند و گام‌به‌گام شدت گرفتند. اصولاً برای عملی ساختن معاملات خریدوفروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی به چهار ابزار اصلی احتیاج داریم. این چهار ابزار عبارتند از قراردادها به‌عنوان مهم‌ترین ابزار معاملات نفتی، قراردادهای بیمه و پوشش ریسک، کانال‌های بانکی و حمل‌ونقل به‌عنوان ابزار اصلی لجستیک و پشتیبانی تکمیل‌کننده ابزارهای مورد‌نیاز معاملات.

اگر این چهار ابزار را از تولیدکننده یا عرضه‌کننده نفت بگیرند عملاً خلع سلاح شده و رسماً معاملات قفل می‌شوند.

آمریکا در مرحله اول با تحریم شرکت‌های کشتیرانی حمل‌ونقل را فلج کرد٬ یعنی شرکت‌‌های کشتیرانی که با ایران کار می‌کردند را از ادامه همکاری با ایران منع کرد. با این اقدام امکان رفت‌وآمد کشتی‌های شرکت‌های خریدار نفت خام به بنادر ایران از بین رفت و شرکت‌های کشتیرانی مستقل هم دیگر نتوانستند به بندرهای ایران سفر کنند٬ امکان حمل محموله‌های ایرانی حتی از مبادی غیر از ایران را هم از دست دادند که این امر درواقع نوعی محاصره دریایی ایران بود.

در مرحله بعد با تحریم بیمه و ممانعت از همکاری بیمه‌های بزرگ بین‌المللی با ایران، عملاً ابزار پوشش ریسک را از ما و خریداران نفت خام گرفتند.

در این مرحله با توجه به اینکه اغلب بیمه گران بزرگ و معتبر دنیا یا آمریکایی و یا سهامداران اصلی‌شان آمریکایی هستند، امکان بیمه کردن محمولات ایرانی توسط بیمه گران معتبر که موردقبول و پذیرش خریداران نفت خام بود دیگر وجود نداشت.

با توجه به قیمت‌های بالای ۱۰۰ دلار آن زمان عملاً شرکت‌های بیمه‌گر دیگری که توان و جرئت پوشش دادن چنین محمولات باارزشی را داشته باشند هم وجود نداشتند.

در مرحله بعد نیز با تحریم خرید نفت خام ایران ابزار قراردادها را از ما گرفتند و تنها چند کشور در آسیا اجازه یافتند به‌صورت محدود از ایران نفت بخرند. آن‌ها هم هر ۶ ماه یک‌بار باید ۲۰ درصد از حجم واردات خود می‌کاستند و سایر خریداران سنتی ما ازجمله پالایشگاه‌های اروپایی به‌طور کامل از خرید نفت خام ایران منع شدند.

در انتها نیز شیپور تکمیل تحریم‌ها را زمانی نواختند که تحریم‌های بانکی شروع شده بود. عملاً با حذف ابزار بانکی امکان مبادلات نفتی به‌شدت محدود شد. با شروع تحریم‌ها و حذف مرحله‌ای ابزارهای چهارگانه همکاران ما در امور بین‌الملل برای آن سه تحریم اولیه راههایی پیدا کردند،

روش‌هایی مثل تغییر پرچم، تغییر سند و استفاده از واسطه‌ها و شرکت‌های امین و خیلی کارهای دیگر ولی جایگزینی کانال‌های بانکی کار ساده‌ای نبود. به بیان ساده‌تر تحریمهای بانکی کاملاً دست ما را بسته بود.