نشکفته پرپر شد/ چالش‌های صادرات گل و گیاه

صنعت گل و گیاه با آب‌وهوای مناسب کشور ما می‌تواند یکی از ارزآورترین صنایع باشد، اما متاسفانه هیچ‌وقت حمایت جدی ازسوی دولت از فعالان این حوزه نشده است.

از هزینه‌های سنگین حمل‌ونقل تا چالش‌هایی که در مسیر تجارت این صنعت وجود دارد، همه دست به‌دست هم داده تا صنعت گل و گیاه افق روشنی نداشته باشد. متاسفانه تولید گل و گیاه باوجود مزایای زیادی که دارد، با بی‌مهری‌هایی روبه‌رو شده و گلایه‌مندی‌های بسیاری را از فعالان این حوزه می‌شنویم.

صمت در آستانه روز ملی گل‌وگیاه که در تقویم مصادف با ۲۵ خرداد است در این گزارش به چالش‌های پیش روی صادرات گل پرداخته است.

اقتصاد

کشور ما به‌دلیل اقلیم چهارفصل و خاک حاصلخیزی که دارد، محل مناسبی برای کاشت و پرورش گل‌ها و گیاهان گوناگون است. نقش گل و گیاه به اندازه‌ای در زندگی مردم ایران مهم و پررنگ است که نشانه‌های آن در صنایع‌دستی، به‌ویژه فرش ایرانی همواره قابل‌مشاهده است. علاوه‌بر این در اشعار و سروده‌های شاعران بزرگ ایران هم می‌توان تاثیرات و اهمیت گل‌ها و گیاهان مختلف را در زندگی مردم این سرزمین ملاحظه کرد. فرهنگ، تمدن و زندگی ما ایرانی‌ها به‌شکل عجیبی با گل و گیاه پیوند خورده ‌است.

هم‌اکنون نیز باغ‌ها و گلخانه‌های زیادی در سراسر کشور وجود دارند که سالانه مقدار قابل‌توجهی گل‌ و گیاهان گوناگون در آنها پرورش می‌یابند. خرید و فروش گل و گیاه می‌تواند به اقتصاد جامعه کمک کند و اساسا این صنعت جزو صنایع بسیار سودآور در جهان است؛ به‌طوری که حتی می‌توان با پرورش گل‌های زیبا و خاص، آنها را به خارج از کشور صادر کرد و باعث افزایش اشتغال در جامعه، به راه انداختن چرخه اقتصادی و در واقع رونق اقتصادی شد.

به گزارش ایمنا، ایران نیز سهم بسزایی در صادرات گل دارد و هر سال مقدار زیادی گل را به کشورهای مختلف جهان همچون امارات متحده عربی، عربستان، انگلستان، عراق، آلمان، هلند، پاکستان، چین، سوئیس، اسپانیا، جمهوری آذربایجان، کویت، بحرین، ترکمنستان، تایوان، ویتنام و ژاپن صادر می‌کند. ایران در تولید گل و گیاه دارای رتبه ۱۷ و در صادرات آن دارای رتبه ۱۰۷ جهان است. همچنین صنعت گل جهانی که با‌عنوان صنعت گلکاری نیز شناخته می‌شود، به تجارتی اطلاق می‌شود که رشد، عمده‌‌فروشی و خرده‌‌فروشی گل در بازار جهانی را انجام می‌دهد. براساس گزارش اخیری که ازسوی سایت جهانی Market Research منتشر شده، ارزش بازار جهانی گل در سال ۲۰۱۷ حدود ۶۷.۳ میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۶ به ۱۰۳.۹ میلیارد دلار برسد و در مدت یادشده به‌طور میانگین ۵ درصد رشد را به ثبت برساند. حال سوالی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه آیا نظر فعالان این حوزه نیز با آمارهای ارائه‌شده همخوانی دارد؟

چالش‌ها را بارها بیان کردیم

غلام ابراهیمی، رئیس هیات مدیره اتحادیه‌های گل و گیاه ایران درباره وضعیت بازار گل و گیاه به صمت گفت: متاسفانه ۵۰ درصد تولیدات گل‌های شاخه‌بریده در ایران به‌علت نبود خریدار، کم بودن سرانه مصرف، فقدان امکانات صادراتی و بالابودن هزینه تولید به ضایعات تبدیل می‌شود.

وی با اشاره به آمارهای متناقص در زمینه صادرات اظهار کرد: فقدان آمار درست بلای جان تولید و صادرات است. در هیچ یک از حوزه‌های تولید آمارهای درستی وجود ندارد و آمارهای ارائه‌شده توسط سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی تفاوت فاحشی با یکدیگر دارند.

متاسفانه مدیران ما تفکر صادراتی ندارند و بیشتر به‌دنبال تولید برای بازار داخل هستند و هیچ توجه خاصی به بازارهای صادراتی نمی‌شود. سال گذشته صادرات چندانی نداشتیم و فقط در ۶ ماه دوم سال، صادرات کمی به عراق داشتیم و الان هم به این کشور ارسال داریم؛ اما صادرات به کشورهای اروپایی کمتر از سال‌های گذشته بوده است.

متقاضی زیاد است

رئیس هیات مدیره اتحادیه‌های‌ گل و گیاه ایران با اشاره به اینکه طرفداران گل‌ و گیاه ایران بسیار زیاد هستند، افزود: گل‌های تولیدی ایران در کشورهای مختلف دنیا تقاضای بسیاری دارد. خوشبختانه در جغرافیایی قرار گرفته‌ایم که ۱۶ کشور واردکننده گل و گیاه در اطراف ما وجود دارند و بر همین اساس می‌توانیم صادرات هدفمند و خوبی داشته‌ باشیم.

چالش‌های صادرات گل و گیاه

ابراهیمی در بیان چالش‌های موجود در مسیر صادرات گل و گیاه گفت: متاسفانه موازی‌کاری در بخش تولید، مدیریت نادرست و نبود تجهیزات حمل‌ونقل مناسب از مهم‌ترین چالش‌های صادرات گل است.

برای مثال گل برای صادرات به عراق باید طی ۲ مرحله از مبدأ تا مرز ایران و سپس از مرز به بغداد، موصل، اربیل و سلیمانیه حمل می‌شود. این موضوع چالش بزرگی است و بیشتر کشورهای مقصد از این موضوع بسیار ناراحت هستند، زیرا در نهایت گل با کیفیت مناسبی به کشور مقصد نمی‌رسد.

در مجموع باید گفت نبود پایانه‌های صادراتی گل و گیاه در کشور، ناآگاهی از سلیقه بازارهای جهانی به لحاظ اندازه شاخه، تعداد و غنچه‌های گل و رنگ، نبود هواپیمای ویژه حمل گل و گیاه، گرانی کرایه حمل هوایی و نبود انسجام بین تشکل‌های مرتبط گل و گیاه در کشور از چالش‌های مهم صادرات گل و گیاه است. این در حالی است که بارها این چالش‌ها را با مسئولان مربوطه مطرح کردیم اما متاسفانه تاکنون هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده است.

هواپیما برای صادرات گل نداریم!

غلامحسین سلطان‌محمدی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه تهران با اشاره به اوضاع اقتصادی بد کشور به صمت گفت: باتوجه به مشکلات اقتصادی فعلی دیگر اوضاع مردم مانند گذشته نیست و خیلی از اقشار جامعه توانایی خرید گل را ندارند. به‌جرات می‌توان گفت تنها ۲۰ درصد شهروندان قدرت خرید گل دارند.

سرانه مصرف گل و گیاه در ایران درحال‌حاضر حدود ۲۰ شاخه است و با احتساب اینکه جمعیت کشور ما ۸۰ میلیون نفر است اگر هر فرد ۲۰ شاخه گل خریداری کند، مجموع گل‌های خریداری‌شده به یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون شاخه می‌رسد، این در حالی است که تولید گل و گیاه در کشور ما بسیار زیاد است. در هر حال امیدواریم در امسال قدرت خرید مردم کمی افزایش یابد و گل و گیاه در سبد خرید آنها قرار گیرد.

وی با اشاره به اوضاع این صنعت در سال‌های گذشته اظهار کرد: در سال ۸۵ روزی را بانام روز ملی گل و گیاه نام‌گذاری کردیم. در آن روزها وضعیت بازار گل و گیاه بسیار مطلوب بود، اما متاسفانه از شیوع کرونا تاکنون شرایط بسیار فرق کرده است. امیدواریم در روز ملی گل و گیاه چالش‌های این صنعت بررسی و به آنها توجه شود.

هزینه‌های تولید صعودی و خریداران نزولی شدند!

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه تهران در بیان چالش‌های پیش روی تولیدکنندگان اظهار کرد: تولید‌کنندگان دست از تولید برنداشته‌اند، اما متاسفانه حجم بالایی از تولیدات پرورش‌دهندگان در باغ‌ها مانده و نگهداری آنها هم بسیار سخت است، چون هزینه‌زا است.

از یک سو هزینه‌های تولید نسبت به گذشته بسیار بالا رفته، چون همان‌طور که می‌دانید نرخ کود، سم، بذر و دیگر نهاده‌های تولید افزایش یافته و از سوی دیگر خریدار کم شده است؛ به‌عبارت دیگر هزینه‌های تولید صعودی و تعداد خریداران نزولی شده است.

چالش‌ها

سلطان‌محمدی در تشریح چالش‌های صادراتی صنعت گل ‌و گیاه، اظهار کرد: از چالش‌های اصلی صادرات گل و گیاه این است که ما پایانه و هواپیمایی ویژه صادرات گل و گیاه نداریم.

در واقع اگر قرار است گل به کشورهای همجوار صادر شود دو راه بیشتر وجود ندارد؛ نخستین راه این است که از مسیر زمینی با ماشین ویژه این کار و دارای سردخانه حمل شود و در دومین راه هم اگر قرار است صادرات از طریق هوایی انجام شود، از آنجایی که هواپیمایی به این منظور نداریم از هواپیماهای مسافربری استفاده می‌کنیم که در این روش اگر جایی برای چند کارتن گل در هواپیما باشد، این اقدام صورت می‌گیرد. علاوه بر این تعداد گلخانه‌های مدرن در کشور کم است، در حالی که کسی که می‌خواهد صادرات انجام دهد، باید گلخانه‌های مدرن داشته باشد.

خیلی عقب هستیم

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه تهران با اشاره به شرایط بد صادرات گل و گیاه بیان کرد: متاسفانه ما تولید داریم، اما صادرات نداریم، زیرا هرگز مشکلات را ریشه‌یابی نکردیم و به‌دنبال بهبود شرایط نبودیم. اختلاف بین تولید و صادرات گل و گیاه ما بسیار زیاد است، به‌طوری که در تولید گل و گیاه در دنیا رتبه ۱۷ و در صادرات رتبه ۱۰۷ را داریم؛ بنابراین دستگاه‌های مربوطه و تولیدکنندگان باید دست به‌دست هم دهند تا شرایط خوبی برای صادرات ایجاد شود.

کشورهای هدف ما برای صادرات گل و گیاه یکی عراق است که در هفته حدود ۳ بار صادرات به این کشور داریم و صادرات کمی نیز به کشورهای بلوک شرق داریم.

وی با بیان اینکه گل‌هایی هم که الان روی دست تولیدکنندگان و در باغ‌ها مانده مطلوب صادرات نیست؛ یعنی از نظر کیفی برای صادرات مناسب نیست، افزود: اگر تولیدات ما به بازارهای صادراتی راه یابد، شاید بتوانیم هزینه‌های تولید را جبران کنیم، اما اگر قرار باشد فقط برای تامین بازار داخل تولید داشته باشیم، قطعا نباید بیش از این تولیدات را توسعه بدهیم.

راهکار چیست؟

سلطان‌محمدی در بیان راهکارهایی برای حل چالش‌های بیان‌شده اظهار کرد: برای جان گرفتن صادرات گل و گیاه باید چالش‌ها را به‌طور تخصصی بررسی کرد. در حقیقت بهبود اوضاع صادرات نیازمند تولید صادراتی، امکانات حمل‌ونقل مطلوب، بهبود وضعیت بسته‌بندی و از همه مهم‌تر کیفیت و نرخ تمام‌شده است.

همچنین بهتر است برای بهبود اوضاع تولید تا حد امکان گلخانه‌ها مدرن شوند. راهکار مهم‌تر این است که عده‌ای از فعالان این حوزه به‌منظور بازارسازی به بازارهای هدف سفر کنند تا نیازسنجی درستی انجام شود و به‌واسطه آن تولید گل افزایش یابد.

سخن پایانی

باتوجه به موارد بیان‌شده چالش‌های بسیاری در مسیر صادرات گل و گیاه وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به نبود زیرساخت حمل‌ونقل اشاره کرد.

در حقیقت نبود زیرساخت‌های لازم موجب شده این صنعت بسیار پرمتقاضی نتواند آن‌گونه که شایسته است در بازارهای جهانی خودی نشان دهد. امیدواریم مسئولان در امسال نیم‌نگاهی به شرایط این صنعت داشته باشند.